Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ouwehand over de politieke keuzes die nodig zijn om de klimaat- en natuurcrisis te bestrijden

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Minister-President
en de Ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en voor Natuur en Stikstof
(ontvangen 26 april 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023,
nr. 2151.

Vraag 1

Kun u zich voorstellen dat ontzettend veel mensen zich grote zorgen maken over de
klimaatcrisis? Heeft u begrip voor hun wanhoop en boosheid, aangezien het Nederlandse
kabinet volstrekt te weinig doet om de klimaatcrisis te bestrijden, terwijl tegelijkertijd
de klimaatcrisis steeds ernstiger en onomkeerbare vormen aanneemt?1, 2

Antwoord 1

Het kabinet heeft begrip voor de zorgen van mensen en deelt deze ook. Het laatste
IPCC rapport benadrukt nogmaals dat de klimaatcrisis een zeer urgent probleem is en
dat we wereldwijd nog te kort schieten om klimaatverandering te beperken tot 1,5 graden
opwarming.

De EU en Nederland dragen bij aan de oplossing van het probleem met de ambitieuze,
vastgelegde doelen voor 2030 en 2050 en de daarbij behorende maatregelen. Hiermee
nemen we onze verantwoordelijkheid en leveren een bijdrage die een stap verder gaat
dan dat wat volgens de IPCC wereldwijd gemiddeld nodig is voor een klimaatneutrale
samenleving in 2050.

Om te garanderen dat we op koers liggen om de klimaatdoelen te halen, hanteren we
een jaarlijkse klimaatwetcyclus op basis van de Klimaatwet. PBL heeft geconstateerd
dat we nog niet op koers liggen, daarom zijn er bij voorjaarsnota aanvullende maatregelen
aangekondigd waarmee we het doel naar verwachting realiseren.

Vraag 2

Wat zegt u tegen burgers en wetenschappers die het Nederlandse kabinet er terecht
op aanspreken dat de klimaatdoelen die Nederland zichzelf heeft gesteld niet eens
voldoende zijn om zich aan de belofte te houden die Nederland zelf heeft gemaakt met
de ondertekening van het Klimaatakkoord van Parijs?3

Antwoord 2

Zie het antwoord bij vraag 1.

Vraag 3

Heeft u gezien dat Nederlandse klimaatwetenschappers al ontzettend lang pleiten voor
veel meer actie, maar dat zij het gevoel hebben dat het kabinet hun oproepen telkens
naast zich neerlegt?4 Wat wilt u tegen deze wetenschappers zeggen?

Antwoord 3

Het beleid van het kabinet, zoals dat nationaal en in Europees kader is vastgesteld,
is nadrukkelijk gebaseerd op de inzichten van wetenschappers zoals die in rapporten
van het IPCC zijn verwoord. Om de rol van de wetenschap verder te versterken is ook
de Wetenschappelijke Klimaatraad ingesteld, waarin Nederlandse wetenschappers het
kabinet gevraagd en ongevraagd van wetenschappelijk onderbouwd advies voorzien.

Vraag 4

Erkent u dat de belangrijkste verantwoordelijkheid van het Nederlandse kabinet het
beschermen van het welzijn en de gezondheid van de eigen burgers is? Erkent u dat
wanneer de aarde steeds verder opwarmt, u deze verantwoordelijkheid niet meer kunt
waarmaken?

Antwoord 4

Het kabinet neemt zijn verantwoordelijkheid door een substantiële bijdrage te leveren
aan de oplossing van het mondiale klimaatvraagstuk, zowel voor de gezondheid en het
welzijn van de huidige als toekomstige generaties. Zie ook antwoord op vraag 1.

Vraag 5

Heeft u er spijt van dat u de ernst van de klimaatcrisis jarenlang heeft gebagatelliseerd?5 Erkent u dat draagvlak creëren voor stevige klimaatmaatregelen begint met het schetsen
van het eerlijke verhaal over het bovengemiddelde aandeel van Nederland in de klimaatcrisis6 en de ernst van de gevolgen voor huidige en toekomstige generaties Nederlanders?7

Antwoord 5

Het kabinet neemt de klimaatcrisis zeer serieus. Zoals reeds in antwoord op vraag
1 opgemerkt dragen de EU en Nederland bij aan de oplossing van het probleem met de
ambitieuze, vastgelegde doelen voor 2030 en 2050, en de daarbij behorende maatregelen.
In het coalitieakkoord heeft het kabinet Rutte IV een ambitieuze inzet geformuleerd
op het klimaatbeleid, waarvoor in totaal € 35 miljard is gereserveerd in het Klimaatfonds.

Vraag 6

Heeft u door dat niet alleen de klimaatcrisis een groot risico is voor het leefbaar
houden van de aarde, maar dat hetzelfde ook geldt voor de natuurcrisis?8 Kunt u toelichten hoe vanuit de wetenschap gewezen wordt op de relatie tussen de
klimaat- en de natuurcrisis, dat deze crises in essentie met elkaar samenhangen en
dat wanneer de natuurcrisis effectief bestreden wordt, we daarmee ook klimaatcrisis
bestrijden?9

Antwoord 6

Het kabinet is zich bewust dat klimaatverandering en biodiversiteitsverlies twee zeer
grote uitdagingen van deze tijd en twee kanten van dezelfde medaille zijn. Het beschermen
van biodiversiteit en ecosystemen is van fundamenteel belang. Naast dat gezonde ecosystemen
koolstof kunnen vastleggen en vasthouden bieden zij veerkracht tegen klimaatverandering,
terwijl klimaatverandering de habitats van soorten aantast en een belangrijke oorzaak
is van het verlies aan biodiversiteit. Klimaatverandering en biodiversiteitsverlies
hebben ook dezelfde grondoorzaken die verband houden met niet-duurzame consumptie-
en productiewijzen. Met het verlies aan biodiversiteit verliezen we niet alleen de
natuur, maar ook een deel van onze beste verdediging tegen klimaatverandering. Dit
blijkt ook uit recente IPCC en IPBES-rapporten.

Vraag 7

Heeft u door dat naast enorme fossiele industrie ook de wereldwijde veehouderij voor
een heel groot deel verantwoordelijk is voor de uitstoot van broeikasgassen?10 Bent u ervan op de hoogte dat Frankrijk op dit moment van het jaar al met enorm droogte
kampt en dat Franse boeren de noodklok luiden?11 Heeft u eigenlijk door dat dit soort problemen steeds vaker, ook in Nederland, zullen
voorkomen?

Antwoord 7

Het kabinet is zich bewust dat ook de uitstoot van broeikasgassen uit landbouw en
voedselsystemen wereldwijd bijdragen aan klimaatverandering. Deze zijn deels afkomstig
uit de veehouderij, maar ook uit ontbossing voor nieuwe landbouwgrond. Landbouw en
voedselsystemen wereldwijd worden tevens getroffen door de gevolgen van klimaatverandering.
Klimaatverandering heeft onder andere (extreme) droogte, wateroverlast en verzilting
tot gevolg. Ook Europa en Nederland hebben met deze gevolgen te maken. Om die reden
ondersteunen en stimuleren we in Nederland agrariërs, mede-overheden en ketenpartijen
om de land- en tuinbouw weerbaarder te maken met onder meer het Actieprogramma klimaatadaptatie
landbouw. We passen daarbij de drie adaptatiestrategieën gericht op optimaliseren,
meebewegen en transformeren toe. In debrief van de Minister van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit aan uw Kamer van 7 juli 202212 bent u geïnformeerd over de inzet voor een klimaatadaptieve landbouw in de komende
vier jaar (2023–2027).

Vraag 8

Erkent u dat op een aarde die steeds verder opwarmt de landbouw als een van de eerste
sectoren zwaar zal worden getroffen, onder meer omdat door droogte en verwoestijning
steeds minder plekken geschikt zullen zijn voor het verbouwen van voedsel, waardoor
voedseltekorten zullen oplopen en voedselprijzen zullen stijgen? Begrijpt u dat dit
mogelijk tot grote migratiestromen kan leiden?

Antwoord 8

Het kabinet is bekend met het feit dat de landbouw getroffen wordt door de gevolgen
van klimaatverandering en maakt zich hier zorgen over. Zoals de recente IPCC rapporten
aangeven zorgt klimaatverandering in sommige regio’s voor een verminderde voedselproductie
en worden miljoenen mensen blootgesteld aan acute voedselonzekerheid en verminderde
waterzekerheid door toenemende weer- en klimaatextremen. Elke toename van de opwarming
van de aarde zal de risico’s vergroten. Of klimaat gerelateerde voedselonzekerheid
op zichzelf tot grote migratiestromen leidt, is afhankelijk van de lokale context
en responsmechanismen, in samenhang met andere factoren die mensen doen beslissen
om hun woongebied al dan niet te verlaten.

Vraag 9

Bent u persoonlijk bezorgd over de steeds groter wordende klimaatcrisis? Voelt u –
even los van uw politieke verantwoordelijkheid – de dreiging van de klimaat- en natuurcrisis
als iets dat u in uw persoonlijke leven ook echt kan raken? Kunt u daarop reflecteren?

Antwoord 9

Het kabinet neemt de klimaatcrisis zeer serieus. De gevolgen ervan raken iedereen
in Nederland (en daarbuiten) en zijn ook in onze omgeving merkbaar. De Minister-President
en ik beantwoorden deze Kamervragen vanuit onze formele rol en niet vanuit de persoonlijke
levenssfeer.