Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Haverkort over de berichtgeving in diverse media inzake het potentieel sluiten van hertenkampen

Antwoord van Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 26 april
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1773.

Vraag 1

Herkent u de zorgen die leven in de samenleving over het mogelijk sluiten van hertenkampen
in Nederland?

Antwoord 1

Ik ben mij zeer bewust van de zorgen die er leven over het sluiten van hertenkampen
in Nederland en ik begrijp dat veel mensen plezier beleven aan het bezoeken van een
hertenkamp. Ik kan mij voorstellen dat het feit dat het damhert en edelhert niet op
de huis- en hobbydierenlijst staan op onbegrip stuit in de samenleving. Daarom wil
ik benadrukken dat het toekomstige verbod op het houden van damherten en edelherten
niet op zichzelf staat, maar voortvloeit uit de huis-en hobbydierenlijst die ik verplicht
ben op te stellen op basis van de Wet dieren. Deze lijst is opgesteld op basis van
objectieve criteria, door een college van daartoe aangewezen deskundigen. Daarom vind
ik het ook belangrijk te benoemen dat deze lijst – als nieuwe wetenschappelijke inzichten
daartoe aanleiding geven – aangepast kan worden.

Vraag 2

Kunt u aangeven hoeveel hertenkampen er precies zijn, welke tot nationaal erfgoed
behoren en welke Rijksmonument zijn? Kunt u eveneens aangeven hoeveel damherten er
in deze hertenkampen staan? Kunt u aangeven welke dieren er naast damherten nog meer
voorkomen in hertenkampen?

Antwoord 2

Er bestaat geen aanwijsbare categorie «nationaal erfgoed». Wel kan ik aangeven welke
hertenkampen op basis van de Erfgoedwet de status van Rijksmonument kennen. Dit zijn
er 25. De meeste van deze rijksbeschermde hertenkampen zijn onderdeel van een historische
buitenplaats. Enkele zijn onderdeel van een stadspark. De bescherming op grond van
de Erfgoedwet betreft de aanleg en de opstallen, zoals hekken, hertenhuisjes en andere
elementen.

De van rijkswege beschermde hertenkampen zijn niet de enige hertenkampen van cultuurhistorische
waarde. Er zijn ook hertenkampen die zijn beschermd door gemeenten, via gemeentelijke
verordeningen of via het bestemmingsplan. In een overzicht van de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed staan 252 hertenkampen, waarvan de meeste zich bevinden in woonwijken
en op buitenplaatsen.

De meeste hertenkampen die nog als zodanig in gebruik zijn (rijksbeschermd of niet),
zijn bevolkt met damherten, maar er zijn ook hertenkampen met edelherten bekend. Ik
beschik niet over de aantallen damherten die in de rijksbeschermde hertenkampen staan.
Ik beschik ook niet over gegevens over welke dieren naast damherten en edelherten
voorkomen in hertenkampen.

Vraag 3

Kunt u aangeven welke consequenties de invoering van de huis- en hobbydierenlijst
gaat hebben voor de hertenkampen in Nederland? Kunt u daarbij ook concreet ingaan
op hertenkampen die behoren tot nationaal erfgoed of de monumentale status hebben?

Antwoord 3

De invoering van de huis- en hobbydierenlijst heeft als gevolg dat vanaf 1 januari
2024 het damhert en het Midden-Europees edelhert niet meer gehouden mogen worden.
Voor de herten die op dat moment al worden gehouden geldt een overgangsrecht. Deze
herten mogen worden gehouden totdat zij overlijden. Dit geldt ook voor de jongen waarvan
de herten op dat moment drachtig zijn. Op de langere termijn betekent dit dat er geen
herten meer worden gehouden in hertenkampen.

Op basis van de Erfgoedwet of op grond van andere regelingen (bijvoorbeeld gemeentelijke
verordeningen of bestemmingsplannen) is alleen het aangelegde terrein en/of de bijbehorende
historische opstallen beschermd. Het verdwijnen van de herten uit de hertenkampen,
zal geen aanleiding zijn om de van rijkswege beschermde hertenkampen van de rijksmonumentenlijst
te halen. De herten in de hertenkampen dragen weliswaar bij aan de beleveniswaarde
van dit erfgoed, maar vormen geen onderdeel van de rijksbescherming. Er staan op de
rijksmonumentenlijst immers ook schaapskooien waar geen schapen meer verblijven, of
koetshuizen zonder koetsen of paarden. Het is niet bekend welke keuze gemeenten zullen
maken.

Vraag 4

Is er bij het tot stand komen van de huis- en hobbydierenlijst overleg geweest met
vertegenwoordigers van hertenkampen, zoals de Nederlandse Vereniging van Hertenhouders?

Antwoord 4

In 2015 is de eerste lijst vastgesteld. Bij de totstandkoming van de lijst in 2015
was er meer ruimte voor het meewegen van onder andere kennis en kunde van de houder.
In 2017 heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) geoordeeld over
de wijze waarop diersoorten werden beoordeeld voor plaatsing op de lijst. Het CBb
oordeelde destijds dat de besluitvorming niet voldeed aan het Europeesrechtelijke
vereiste van wetenschappelijke objectiviteit en dat niet was voldaan aan de beginselen
van deskundigheid en transparantie. Deze beginselen zijn bij de totstandkoming van
de nieuwe lijst nadrukkelijk als uitgangspunt genomen.

Dat had tot gevolg dat er geen ruimte was om tijdens de totstandkoming van de huis-
en hobbydierenlijst de lijst inhoudelijk af te stemmen met vertegenwoordigers van
hertenkampen, het ging immers om een objectieve wetenschappelijke beoordeling en niet
om een beleidsmatige afweging. Wel is mijn ministerie in goed contact met onder andere
de Nederlandse Vereniging van Hertenhouders sinds het openbaar worden van de voorgenomen
lijst.

Vraag 5

Kunt u nogmaals uitleggen hoe het uitfaseren van damherten in hertenkampen er vanaf
1 januari 2024 in de praktijk uit gaat zien? Eén van de genoemde zorgen bij beheerders
van hertenkampen is dat, om nakomelingen te voorkomen, castratie van hertenbokken
verplicht zal worden, zijn deze zorgen terecht? Zo nee, op welke manier wilt u voorkomen
dat nieuwe hertenkalfjes geboren worden na 1 januari 2024? Kunt u bevestigen, gezien
het feit dat de huis- en hobbydierenlijst wordt gepresenteerd als een dynamische lijst
waarbij de afwegingen op basis van wetenschap worden gemaakt, dat wanneer derden met
overtuigende wetenschappelijke argumenten komen het mogelijk moet zijn om de lijst
zoals opgesteld door het Adviescollege huis- en hobbydierenlijst aan te passen, zodat
bijvoorbeeld het damhert alsnog kan worden toegevoegd aan de lijst?

Antwoord 5

Vanaf het moment dat de lijst in werking is getreden, is het verboden om zoogdiersoorten
die niet op de lijst staan te houden. Dit geldt dus voor de damherten en edelherten
in hertenkampen. Er zal echter overgangsrecht worden vastgesteld. Hertenkampen mogen
de herten die ze op het moment van inwerkingtreding van de lijst al hebben, houden
totdat de dieren overlijden. Dit geldt ook voor de jongen waarvan de herten drachtig
zijn op het moment dat de lijst in werking treedt. De dieren die op deze manier uitgezonderd
zijn van de huis- en hobbydierenlijst, mogen nog verhandeld worden. Nieuwe dieren
uit het buitenland mogen na inwerkingtreding van de lijst niet in Nederland worden
gehouden.

Hertenkampen bepalen zelf op welke manier zij ervoor zorgen dat dieren niet meer drachtig
worden vanaf het moment dat de lijst in werking treedt.

Zodra de huis- en hobbydierenlijst is vastgesteld, is het in de eerste zes weken mogelijk
om tegen het vaststellingsbesluit bezwaar te maken. Na deze zes weken wordt het mogelijk
om een verzoek tot wijziging van de lijst in te dienen. Het kan zijn dat het bezwaar
of het verzoek tot wijziging aanleiding geeft tot een herbeoordeling. Het is mogelijk
dat op basis van deze herbeoordeling dieren worden toegevoegd aan de lijst of worden
verwijderd van de lijst.

Vraag 6

Het Adviescollege huis- en hobbydierenlijst heeft voor haar wetenschappelijke beoordeling
gekeken naar het welzijn voor het dier en naar de veiligheid voor de mens, zijn er
naast deze twee punten nog andere overwegingen denkbaar die kunnen leiden tot voortschrijdend
wetenschappelijk inzicht? Zo ja, welke overwegingen zijn dat?

Antwoord 6

Het aanwijzen van dieren voor de huis- en hobbydierenlijst moet gebeuren op

basis van objectieve en niet-discriminatoire criteria. Dit volgt uit rechtspraak van

het Hof van Justitie van de EU van 2008.1 De Tweede Kamer heeft in 2020 het

toetsingskader ontvangen dat is gebruikt voor het samenstellen van de nieuwe

lijst (Kamerstuk 28 286, nr. 1085). Dit toetsingskader is ontwikkeld door de

Wetenschappelijke adviescommissie positieflijst, bestaande uit onafhankelijke

wetenschappers, en gaat uit van risicofactoren voor dierenwelzijn en gevaar voor

de mens.

Ik volg het advies van het adviescollege op en zie op dit moment geen andere overwegingen
die kunnen leiden tot voortschrijdend wetenschappelijk inzicht.

Vraag 7

Geldt uw beleidslijn zoals weergegeven in de Kamerbrief van 19 januari 2023 in reactie
op de motie van de leden Van der Plas en Van Campen (Kamerstuk 28 286, nr. 1282) over een objectieve wetenschappelijke toets van de dromedaris door het Adviescollege
als algemene beleidslijn en kan deze beleidslijn ook voor andere diersoorten, zoals
het damhert worden gevolgd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze kunnen derden
nieuwe wetenschappelijke argumenten aandragen voor een eventuele objectieve toets
van de huis- en hobbydierenlijst?2

Antwoord 7

In de genoemde Kamerbrief licht ik toe hoe ik de motie van de leden Van der Plas en
Van Campen uitvoer, dit is geen nieuwe of algemene beleidslijn. Op het moment dat
de lijst is verankerd in wet- en regelgeving, is het in de eerste zes weken mogelijk
om tegen het vaststellingsbesluit bezwaar te maken. Na deze zes weken wordt het mogelijk
om een verzoek tot wijziging van de lijst in te dienen, via www.rvo.nl/huisdierenlijst. Het kan zijn dat het bezwaar of het verzoek tot wijziging aanleiding geeft tot een
herbeoordeling. Het is mogelijk dat op basis van deze herbeoordeling dieren worden
toegevoegd aan de lijst of worden verwijderd van de lijst.

Vraag 8

Kunt u een overzicht geven van de wetenschappelijke literatuur die is gebruikt door
het Adviescollege huis- en hobbydierenlijst voor de beoordeling van het damhert?

Antwoord 8

De beoordeling van het damhert kun u vinden in het document «Beoordelingen van de
zoogdiersoorten», op www.rvo.nl/huisdierenlijst. Op pagina 471 en 472 van dit document vindt u de literatuurlijst die bij de beoordeling
van het damhert hoort.

Vraag 9

Kunt u er zorg voor dragen dat bovenstaande vragen nog voor het tweeminutendebat Dierenwelzijn
buiten de veehouderij beantwoord worden?

Antwoord 9

Ja