Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Omtzigt over onderzoek naar oversterfte

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 12 april
2023).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de wetenschappelijke factsheets van zowel prof. mr. Corette
Ploem als van prof. mr. dr. Martin Buijsen, het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens
(AP) en de beantwoording van vragen door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
ter zake van het gebruik van gezondheidsdata ten behoeve van onderzoek naar oversterfte,
waarin overeenstemming bestaat dat gezondheidsdata ten behoeve van wetenschappelijk
onderzoek gebruikt mogen worden?1, 2, 3, 4

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Op welke manier gaat u ervoor zorgen dat het door ZonMW gesubsidieerde onderzoek naar
oversterfte op zeer korte termijn, binnen maximaal twee weken, kan plaatsvinden en
de wetenschappers over de noodzakelijke data van onder andere het CBS, RIVM (vaccinatie)
en Vektis kunnen beschikken over de jaren 2020, 2021 en 2022?

Antwoord 2

Zoals aangegeven in de Kamerbrief van d.d. 9 februari jl.5 kon voor de laatste onderdelen van het oversterfteonderzoek, met o.a. de vaccinatie-
en testgegevens, tot 31 januari een aanvraag worden ingediend bij ZonMw. De aanvragen
zijn door de onafhankelijke begeleidingscommissie beoordeeld en de gehonoreerde projecten
zijn op de website van ZonMw gepubliceerd.6 De onderzoeken kunnen hiermee inmiddels worden gestart. De onderzoeken worden naar
verwachting voor het einde van dit jaar afgerond.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat de voor het onderzoek naar oversterfte noodzakelijke data
gratis of tegen een geringe vergoeding aan de wetenschappers ter beschikking moeten
worden gesteld, aangezien de bedragen per onderzoeksvoorstel relatief laag zijn en
het maatschappelijk belang om de oorzaken van oversterfte te kennen erg groot?

Antwoord 3

Ik vind het belangrijk dat onderzoekers in staat worden gesteld om onderzoek te doen
naar de oorzaken van de oversterfte. Daartoe heb ik subsidie vrijgemaakt die via ZonMw
wordt toegekend. Kosten die worden gemaakt om toegang tot de data te krijgen die nodig
zijn voor het onderzoek naar oversterfte zijn subsidiabel bij ZonMw. ZonMw heeft het
maximale bedrag per onderzoeksvoorstel opgehoogd van €50.000,- naar €100.000,- na
het ontvangen van signalen over de kosten voor de benodigde data. De inschatting van
ZonMw is dat de meeste onderzoeken met de huidige subsidietoekenningen zo voldoende
worden gestimuleerd en gefaciliteerd.

De kosten die het CBS doorberekent voor de toegang tot en het gebruik van data hangen
samen met een aantal werkzaamheden die nodig zijn voor het gereed maken van de data
en verlenen van toegang in de remote access omgeving. Het CBS is op grond van de Beleidsregel
Taakuitoefening CBS verplicht om voor deze werkzaamheden de integrale kostprijs in
rekening te brengen.

Eventuele kosten die voortvloeien uit de door onderzoekers aangevraagde extra datasets
bij private partijen, kan ik op dit moment niet beïnvloeden. Zoals gezegd is de inschatting
van ZonMw dat de meeste onderzoeken met de huidige subsidietoekenningen voldoende
worden gestimuleerd.

Vraag 4

Hoe gaat u regelen dat de voor het onderzoek naar oversterfte noodzakelijke data gratis
of tegen geringe vergoeding aan de wetenschappers ter beschikking worden gesteld?

Antwoord 4

Onderzoekers waarvan het projectvoorstel is gehonoreerd kunnen data aanvragen doen
bij de voor hen relevante partijen, zoals het RIVM, het CBS, of private partijen.
Het CBS en het RIVM stellen data beschikbaar tegen een kostprijs. Private partijen
kunnen een marktconforme vergoeding vragen.

Kosten die worden gemaakt om toegang tot de data te krijgen zijn subsidiabel via bijvoorbeeld
ZonMW.

Vraag 5

Hoe gaat u bevorderen dat de data die in hoofdstuk 9 van het CBS-onderzoek genoemd
worden en die genoemd zijn in het data-overzicht bij de klankbordgroep alsnog beschikbaar
gesteld worden voor oversterfte onderzoek?7

Antwoord 5

Zoals aangegeven in mijn brief aan uw Kamer van 18 november jl.8 heb ik mij, samen met onze partners, ingezet om de vaccinatie- en testgegevens beschikbaar
te krijgen voor het oversterfteonderzoek over de jaren 2020 en 2021. Dit is inmiddels
gerealiseerd.

Zoals reeds aangegeven in mijn antwoord op Kamervragen van 16 december 20229 zijn sommige datasets die genoemd zijn in het data-overzicht bij de klankbordgroep
bij het CBS beschikbaar na een aanvraag bij de bronhouder. Onderzoekers kunnen tevens
zelf aan bronhouders verzoeken of zij de databronnen mogen inbrengen in de beveiligde
microdataomgeving van het CBS.

Vraag 6

Kunt u aangeven welk onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek er gedaan wordt naar
een mogelijke relatie tussen vaccinatie en oversterfte in spoor 3, zoals beoogd was?
Indien zulk onderzoek niets plaatsvindt, hoe gaat u dan bevorderen dat dit alsnog
gebeurt?

Antwoord 6

Op de website van ZonMw zijn de honoreringen t.a.v. lijn 3 gepubliceerd.10 In dit overzicht is te zien dat meerdere toegekende onderzoeken onderzoek doen naar
de relatie tussen vaccinatie en oversterfte. Ik zie de uitkomsten van deze onderzoeken
met belangstelling tegemoet.

Vraag 7

Kunt u deze vragen ieder afzonderlijk en binnen twee weken beantwoorden?

Antwoord 7

Ik streef naar tijdige beantwoording.