Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Agema over ’het antwoord dat oud-minister Martin van Rijn verantwoordelijk is voor de mondkapjesdeal waar 100,8 miljoen euro mee verloren ging’

Antwoord van Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport), mede namens de Minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 6 april 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2022–2023, nr. 1987.

Vraag 1

Bent u bekend met uw antwoorden op de schriftelijke vragen over wie politiek verantwoordelijk
was voor de mondkapjesdeal?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Als oud-minister de heer van Rijn politiek verantwoordelijk was voor de mondkapjesdeal
met Relief Goods Alliance (RGA) waarbij 100,8 miljoen euro belastinggeld verloren
ging, bent u dan staatsrechtelijk de politiek verantwoordelijke opvolger van Van Rijn?
Zo ja, welke consequenties verbindt u hieraan? Zo nee, wie is dan politiek verantwoordelijke
op dit moment?

Antwoord 2

Nee, als Minister voor Langdurige Zorg en Sport (hierna: LZS) ben ik staatsrechtelijk
niet de politiek verantwoordelijke opvolger van de toenmalig Minister voor Medische
Zorg en Sport (hierna: MZS). Uit artikel 42 van de Grondwet vloeit voort dat bewindspersonen
verantwoordelijk zijn voor het door hen gevoerde beleid. De ministeriële verantwoordelijkheid
is verbonden aan een beleidsterrein en de onderliggende onderwerpen. Conform de afgestemde
portefeuilleverdeling van de bewindspersonen van het Ministerie van VWS valt het genees-
en hulpmiddelenbeleid – en hiermee ook het beleid betreffende persoonlijke beschermingsmiddelen
(hierna: PBM) – onder de Minister van VWS. Als Minister voor LZS ben ik verantwoordelijk
voor de coördinatie van de nafase COVID-19 bij het Ministerie van VWS, waaronder het
aanvullende onderzoek naar de inkoop van PBM en de voorbereiding van de parlementaire
enquête COVID-19.

Vraag 3

Klopt het dat de heer van Rijn niet mee heeft gewerkt aan het Deloitte 1 onderzoek?
Zo ja, acht u het onderzoek van Deloitte 1, indien hij er niet aan meewerkte, volledig?
Zo ja, waarom acht u het onderzoek volledig indien de verantwoordelijk bewindspersoon
er zijn medewerking niet aan gaf?

Antwoord 3

Nee, dat klopt niet. Zoals uit het «Onderzoek inkoop PBM – (deel)Verslag van Handelingen inzake transacties Relief Goods
Alliance B.V.» (hierna: het rapport) van Deloitte Forensic and Dispute Services B.V. (hierna:
het onderzoeksbureau) blijkt, heeft de toenmalig Minister voor MZS wèl meegewerkt
aan het proces van interviews en wederhoor.2 Daarnaast heeft het onderzoeksbureau desgevraagd aan mij bevestigd dat VWS de mailbox
en berichtenverkeer van de mobiele telefoon van de toenmalig Minister voor MZS heeft
overgedragen aan het onderzoeksbureau. De toenmalig Minister voor MZS heeft geen gebruik
gemaakt van persoonlijke folders (persoonlijke map/schijf met bestanden).3

Vraag 4

Op basis van welk contact met wie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport concludeerden Van Lienden, Danne en Van Gestel op de avond van 12 april 2022
dat ze miljonairs zouden gaan worden?

Antwoord 4

In de veronderstelling dat uw vraag betrekking heeft op randnummer 645 uit het rapport,
merk ik het volgende op. Het rapport geeft weer dat de heer Van Lienden, de heer Damme
en de heer Van Gestel hebben aangegeven dat op basis van feedback van VWS, het voor
hen vrijwel onmogelijk was om met een nader voorstel van Hulptroepen tot overeenstemming
te komen met VWS en het Landelijk Consortium Hulpmiddelen. De heer Van Lienden, de
heer Damme en de heer Van Gestel hebben tevens aan het onderzoeksbureau aangegeven
dat het niet onlogisch zou zijn om te veronderstellen dat er een aardig bedrag zou
kunnen overblijven indien men tot een alternatieve (commerciële) overeenkomst met
Relief Goods Alliance B.V. (hierna RGA) zou komen, met name gezien het grote volume.4

Vraag 5

Als u op dit moment de politiek verantwoordelijke Minister bent, die verantwoordelijk
is voor het sluiten van de mondkapjesdeal met RGA, waarbij 100,8 miljoen euro verloren
ging, en ambtenaren van Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gingen in
de periode 10 tot 22 april 2020 telkens met met Van Lienden, Danne en Van Gestel mee
naar het Landelijk Consortium Hulpmiddelen om de deal rond te krijgen, waarbij druk
werd uitgeoefend, bent u dan wel de geschikte persoon om de 100,8 miljoen euro belastinggeld
die er met de door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport afgedwongen
deal kwam, terug te halen? Zo ja, waarom vindt u dat?

Antwoord 5

Zoals ik in mijn brief van 3 februari 2023 heb toegelicht vindt regelmatig overleg
plaats met de landsadvocaat.5 Het advies van de landsadvocaat en de juristen van VWS is om de uitkomsten van de
lopende (nadere) onderzoeken en de procedures van het OM af te wachten, zodat er een
zorgvuldig en zo compleet mogelijk beeld beschikbaar komt van de mogelijke omvang
van de schade die de Staat heeft geleden. Op grond van dat beeld kunnen de juiste
juridische stappen gezet worden.

Vraag 6

Wat is de verantwoordelijkheid van de oud-minister van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, de heer de Jonge, in de mondkapjesdeal waarbij door zijn actie op 10 april
2020 uiteindelijk 100,8 miljoen euro belastinggeld verloren ging, aangezien uit het
Deloitte 1 onderzoek blijkt dat de oud-minister op 10 april 2022 afdwong dat er opnieuw
onderhandeld zou worden met Van Lienden, Danne en Van Gestel, nadat het Landelijk
Consortium Hulpmiddelen (LCH) eind maart deze mensen al had afgewezen?

Antwoord 6

De formulering, dat uit het rapport zou blijken dat de toenmalig Minister van VWS
zou hebben afgedwongen dat er opnieuw onderhandeld zou worden met de heer Van Lienden,
de heer Damme en de heer Van Gestel, kan ik niet uit het rapport opmaken. Uit het
rapport blijkt wel dat de toenmalig Minister van VWS aan het onderzoeksbureau heeft
toegelicht dat hij op 10 april 2020 aan Functionaris 1 VWS heeft gevraagd om contact
op te nemen met de heer Van Lienden.6

Voor een toelichting op de betrokkenheid van de toenmalig Minister van VWS bij de
overeenkomst met RGA met de heer Van Lienden – in zijn hoedanigheid als Minister van
VWS – verwijs ik volledigheidshalve naar de toelichting in de brief van de Minister
voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 6 april 2022 die ik aan uw Kamer
heb gestuurd. De inhoud van deze brief komt overeen met de door het onderzoeksbureau
opgetekende bevindingen betreffende de door u genoemde datum van 10 april 2020.7