Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Haga over het kinderboekenweekgedicht door Pim Lammers

Antwoord van Staatssecretaris Uslu (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 20 maart
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1812.

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van de aankondiging van de keuze voor de schrijver van het kinderboekenweekgedicht,
Pim Lammers?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe reflecteert u op de kritiek en de zorgen vanuit de samenleving met betrekking
tot de keuze voor deze schrijver en bent u het eens met het standpunt van De Stichting
Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) om vast te houden aan deze
schrijver, of vindt u dat deze keuze moet worden heroverwogen?

Antwoord 2

Stichting CPNB is het marketingcommunicatie- en pr-bureau van de boekensector. Het
is een onafhankelijke organisatie en zelf verantwoordelijk voor het maken van een
keuze voor een schrijver. Deze onafhankelijkheid is een groot goed en vanuit de positie
als Staatssecretaris is het niet aan mij om hierover te oordelen.

Inmiddels is bekend geworden dat Lammers zich heeft teruggetrokken voor het Kinderboekengedicht,
doordat er naast kritiek ook doodsbedreigingen door Lammers zijn ontvangen. Daarnaast
zijn er ook doodsbedreigingen verzonden naar schrijvers die het opnamen voor Lammers.
Ik vind de berichtgeving over de doodsbedreigingen aan het adres van Lammers en anderen
die voor hem opkomen zeer zorgwekkend en onacceptabel.

Vraag 3

Bent u niet van mening dat het (gehele) oeuvre van een schrijver die gelieerd wordt
aan een nationaal, educatief evenement voor kinderen zoals de Kinderboekenweek gepast
en verantwoord moet zijn voor de doelgroep van de Kinderboekenweek? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 3

De Kinderboekenweek is een eigenstandige campagne van de Stichting CPNB en de stichting
heeft de vrije keuze zelf een schrijver hiervoor te vragen en aan te dragen. Zie ook
antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Aangezien het werk van Lammers al eerder als controversieel is aangemerkt en hij op
grond daarvan zelfs meermaals is geweigerd voor lezingen op basisscholen, waarom is
hij nu dan toch verkozen om een bijdrage te leveren aan de Kinderboekenweek?

Antwoord 4

De Kinderboekenweek is een campagne van de Stichting CPNB. Zie antwoord op vraag 2
en 3. Daarnaast staat het basisscholen vrij een schrijver wel of niet uit te nodigen
of te weigeren voor een lezing.

Vraag 5

Is het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) betrokken geweest bij,
of in ieder geval op voorhand op de hoogte gesteld van, de keuze voor Pim Lammers
als schrijver voor het Kinderboekenweekgedicht? Zo ja, kunt u de overwegingen voor
de keuze voor Lammers delen en wat is hierbij de inbreng van uw departement geweest?
Heeft u bezwaar gemaakt tegen de keuze voor deze schrijver voor het Kinderboekenweekgedicht?

Antwoord 5

Nee, het Ministerie van OCW speelt geen rol bij de Kinderboekenweek en hoeft niet
op voorhand op de hoogte te worden gesteld voor de keuze van de schrijver. Dit is
aan de sector zelf.

Vraag 6 en 7

Bent u niet van mening dat het werk van Lammers, niet alleen zijn boeken voor volwassenen,
maar juist ook zijn kinderboeken die regelmatig gaan over seksualiteit in een soms
controversiële context, ervoor zorgen dat (jonge) kinderen blootgesteld worden aan
zaken en informatie die ongepast en pedagogisch onverantwoord zijn? Zo nee, waarom
niet?

Wat vindt u van de steeds verder oprukkende tendens dat kinderen op jonge leeftijd
geconfronteerd worden met informatie en vraagstukken rondom seksualiteit, waarbij
zij actief worden aangemoedigd om met hun eigen seksualiteit bezig te zijn, terwijl
zij daar in veel gevallen nog helemaal niet mee bezig en/of aan toe zijn en ook niet
aan blootgesteld zouden moeten worden?

Antwoord 6 en 7

In Nederland geldt vrijheid van expressie, dat een basisvoorwaarde vormt voor een
open en democratische samenleving. Deze vrijheid van expressie geldt ook voor schrijvers.
Het is daarom niet aan mij om als Staatssecretaris hier een mening over te hebben
en een oordeel te vellen over de inhoud van een kunstuiting.

Ik vind het belangrijk dat kinderen al op jonge leeftijd zichzelf kunnen zijn en zich
vrij kunnen ontwikkelen. Daarom is het voor een gezonde seksuele ontwikkeling en het
aangaan van gelijkwaardige relaties belangrijk dat jongeren en kinderen kennis opdoen
over hun eigen seksualiteit en seksuele- en genderdiversiteit en dat dat voor iedereen
anders kan zijn. Om met respect om te gaan met elkaar en zichzelf is het van belang
om al op jonge leeftijd met kinderen in gesprek te gaan over relaties en seksualiteit,
ook op school. Boeken kunnen een middel zijn voor de school om dit gesprek te voeren.
Uiteraard is de manier waarop dit gesprek wordt gevoerd belangrijk en moet hierbij
rekening worden gehouden met de leeftijd van de kinderen. Ik heb het vertrouwen dat
scholen hier adequaat mee om gaan. Bovendien zijn er organisaties zoals het COC en
Rutgers die scholen, maar ook ouders, hierin kunnen ondersteunen.

Vraag 8

Wat vindt u ervan dat inmiddels verscheidene officiële organisaties, waaronder bijvoorbeeld
Free a Girl en prominente personen uit onze samenleving, zich hebben uitgesproken
tegen de keuze voor Lammers voor het Kinderboekenweekgedicht? Vindt u niet dat dit
een duidelijk signaal geeft, waaraan gehoor moet worden gegeven?2, 3

Antwoord 8

Het is aan de CPNB de afweging wel of niet gehoor te geven aan dergelijke oproepen.
Free a Girl heeft zo’n oproep gedaan bij de CPNB vanwege de keuze voor Lammers. De
CPNB heeft aangegeven dat het bij hen bekend is dat Lammers naast kinderboeken ook
voor volwassenen schrijft en dat daarin onderscheid wordt gemaakt. De CPNB heeft daarin
de keuzes afgewogen en is tot de conclusie gekomen dat deze schrijver volgens hen
geschikt is te vragen een gedicht te schrijven voor de Kinderboekenweek. De CPNB is
een onafhankelijke organisatie en het is daarom niet aan mij om als Staatssecretaris
een oordeel te vellen over deze gemaakte keuze.

Vraag 9

Bent u niet van mening dat de keuze voor Pim Lammers als schrijver voor het Kinderboekenweekgedicht
zorgt voor het seksualiseren van kinderen en het normaliseren van pedofilie? Zo nee,
waarom niet? Graag een uitgebreide uitleg.

Antwoord 9

Nee, dit ben ik niet van mening. Het gedicht voor de Kinderboekenweek is mij niet
bekend, dus alleen op basis daarvan kan ik hierover al geen mening vormen. Mijns inziens
kan niet op voorhand worden gezegd waartoe iets oproept wanneer de inhoud niet bekend
is.

Het feit dat personen of groepen aanstoot kunnen nemen aan de inhoud van een eerdere
publicatie, vormt geen reden om aan te nemen dat de schrijver zorgt voor het seksualiseren
van kinderen en het normaliseren van pedofilie. Daarnaast is het bekend dat Lammers
schrijft voor kinderen, maar ook voor volwassenen. Het is belangrijk dit onderscheid
te blijven maken.

Vraag 10

Welke lijn gaat het Ministerie van OCW uitzetten voor scholen om om te gaan met de
keuze voor deze schrijver voor het Kinderboekenweekgedicht en verwacht u van scholen
dat zij voorbij gaan aan het controversiële werk van Lammers en dat zij met het Kinderboekenweekgedicht
zullen gaan werken? Wat gaat u doen als scholen dit niet willen? Hoe moeten scholen
omgaan met de controverse rondom deze schrijver en de zorgen en bezwaren van ouders
die naar aanleiding hiervan zullen ontstaan?

Antwoord 10

Scholen kunnen naar eigen inzicht deelnemen aan diverse activiteiten rondom de Kinderboekenweek.
Bovendien ben ik ervan overtuigd dat scholen en leraren heel goed in staat zijn om
invulling te geven aan het gesprek over maatschappelijke thema’s in hun klas, ook
als deze om wat voor reden dan ook als controversieel worden gezien. Ik ga er van
uit dat leraren in gesprekken over maatschappelijke thema’s oog houden voor de ontwikkeling
en belevingswereld van het kind. Daarbij hebben scholen de vrijheid om het onderwijs
naar eigen visie in te vullen, mits zij zich houden aan de wettelijke kaders hiervoor
die onder meer in de kerndoelen zijn opgenomen.

Vraag 11

Vindt u dat Pim Lammers een maatschappelijk podium moet krijgen als auteur voor kinderen,
terwijl zijn werk strafbare feiten, namelijk seksuele handelingen met kinderen, normaliseert
en verheerlijkt?

Antwoord 11

Leesboeken, of andere teksten die als schokkend kunnen worden ervaren, omdat daar
bepaalde strafbare gedragingen in voorkomen, zijn niet per definitie strafbaar. Voorkomen
moet worden dat onbedoeld censuur wordt opgelegd op boeken en andere literaire werken,
ook wanneer deze werken in strijd met de huidige morele opvattingen worden geacht.

De strafrechtelijke grens wordt overschreden wanneer een geschrift opzettelijk aanzet,
aanhitst of aanspoort tot een strafbaar feit. Het is te allen tijde aan het Openbaar
Ministerie om te bepalen of in een individuele casus sprake is van strafbare feiten.

Zoals hierboven geantwoord, is het verder aan de organisatie van de Kinderboekenweek.

Vraag 12 en 13

Vindt u niet dat de kinderrechten worden geschonden door onze kinderen bloot te stellen
aan (het werk van) een persoon die openlijk het schenden van de integriteit van hun
lichaam propageert en kunt u uitleggen waarom de overheid dit toestaat? Vindt u niet
dat u hierop als Minister van Onderwijs moet ingrijpen?

Bent u niet van mening dat de overheid onze kinderen dient te beschermen en dat hun
veiligheid door het op deze manier normaliseren van de seksualisering van kinderen
in het geding komt?

Antwoord 12 en 13

Het staat lezers, en in het geval van jonge lezers hun bemiddelaars, vrij om wel of
niet te kiezen voor bepaalde werken. Daarin zijn zij in staat om desgewenst een werk
van een juiste context te voorzien.

Het is daarbij van belang onderscheid te maken tussen een fictieve situatie en een
werkelijke situatie en wat is geschreven voor kinderen en wat voor volwassenen. Het
is daarom niet aan mij om een oordeel te vellen over de inhoud van een fictief beschreven
situatie en/of in te grijpen op het werk dat voortvloeit uit de vrijheid van literaire
expressie.

Vraag 14

Hoe reflecteert u in het licht van de keuze voor en de ophef rondom Lammers op het
feit dat er onlangs in de Tweede Kamer nog een debat gevoerd is over de dramatische
zaak Gino, waarbij een 9-jarig jongetje werd misbruikt en vermoord door een recidiverende
zedendelinquent, als gevolg van ontoereikende monitoring en bestraffing bij personen
die dergelijke misdaden begaan? Hoe is het mogelijk dat iemand die schrijft over seksuele
handelingen met kinderen nu een rol krijgt in de nationale educatie van onze kinderen?
Vindt u niet dat zedendelinquenten en pedofielen hierdoor in de kaart worden gespeeld?
Zo nee, waarom niet?

Vraag 14

Hoe reflecteert u in het licht van de keuze voor en de ophef rondom Lammers op het
feit dat er onlangs in de Tweede Kamer nog een debat gevoerd is over de dramatische
zaak Gino, waarbij een 9-jarig jongetje werd misbruikt en vermoord door een recidiverende
zedendelinquent, als gevolg van ontoereikende monitoring en bestraffing bij personen
die dergelijke misdaden begaan? Hoe is het mogelijk dat iemand die schrijft over seksuele
handelingen met kinderen nu een rol krijgt in de nationale educatie van onze kinderen?
Vindt u niet dat zedendelinquenten en pedofielen hierdoor in de kaart worden gespeeld?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 15

Het kabinet zet zich breed in om kinderen te beschermen tegen (online) seksueel kindermisbruik
en dit aan te pakken. Voor een uiteenzetting van het beleid op dit terrein verwijs
ik u bijvoorbeeld naar de voortgangsbrief aanpak online seksueel kindermisbruik en
zeden van de Minister van Justitie en Veiligheid.4

Voor het verdere antwoord op deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 11.

Vraag 16

Aangezien de rijksoverheid actief steun verleent aan de Kinderboekenweek en deze mede
faciliteert, bent u dan niet van mening dat de overheid mede schuldig is aan het faciliteren
van kindermisbruik, als zij niet optreedt tegen de keuze voor Lammers als schrijver
voor het Kinderboekenweekgedicht?

Antwoord 16

De Kinderboekenweek is een eigenstandige campagne van de Stichting CPNB en heeft de
vrije keuze zelf een schrijver hiervoor te vragen en aan te dragen. Zie ook antwoord
op vraag 2. Daarnaast wordt gesuggereerd dat er sprake is van het faciliteren van
kindermisbruik, dit is niet aan de orde. Hiervoor verwijs ik terug naar het antwoord
gegeven op vraag 12.

Vraag 17

Bent u voornemens het CPNB ter verantwoording te roepen over deze kwestie, teneinde
Lammers als auteur voor het Kinderboekenweekgedicht te schrappen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 17

Nee dat ben ik niet voornemens, zie hiervoor de onderbouwing in de antwoorden op vraag
2, 8 en 9.