Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sjoerdsma en Hammelburg over de situatie in Myanmar

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 14 maart 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht: «Two years after coup, Myanmar faces unimaginable regression,
says UN Human Rights Chief»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het eens dat de aanhoudende humanitaire en politieke crisis in Myanmar niet
de politieke aandacht krijgt die het verdient terwijl dit jaar 17,6 miljoen mensen
in Myanmar humanitaire hulp behoeven?

Antwoord 2

De crisis in Myanmar heeft onze politieke aandacht: de situatie wordt regelmatig besproken
binnen de Europese Unie, in de Verenigde Naties en in onze bilaterale contacten met
bijvoorbeeld de landen in de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (ASEAN). Op
20 februari jl. nam de EU bijvoorbeeld nieuwe sancties aan tegen 9 personen en 7 entiteiten
in Myanmar. Ook benadrukten de leiders van de EU en de ASEAN tijdens de eerste EU-ASEAN
Top dat zij zich gezamenlijk blijven inspannen voor een vreedzame oplossing in Myanmar.2

Ook voor de humanitaire situatie heeft Nederland aandacht. Het Nederlandse humanitaire
beleid bestaat grotendeels uit het verstrekken van meerjarige, flexibele en ongeoormerkte
financiering waardoor organisaties in staat zijn hulp te verlenen waar de humanitaire
noden het hoogst zijn. Wij steunen bijvoorbeeld het WFP, UNHCR, UNICEF, ICRC en het
VN-noodfonds CERF, die allemaal levensreddende hulp bieden in Myanmar. Deze inzet
gaat gepaard met hierboven genoemde diplomatieke en politieke inspanningen, bedoeld
om tot een duurzame oplossing van het conflict te komen en de humanitaire nood op
lange termijn te verminderen.

Vraag 3

Wordt er vanuit de Europese Unie of de Verenigde Naties geholpen een staakt-het-vuren
te bereiken?

Antwoord 3

Nederland maakt zich grote zorgen over de situatie in Myanmar, waar gedurende decennia
sprake is van conflicten tussen verschillende partijen. Sinds de staatsgreep van 1 februari
2021 is de gewelddadige onderdrukking door het leger tegen de eigen bevolking door
het hele land toegenomen, zijn bestaande conflicten deels geïntensiveerd en zijn er
gewapende burgerbewegingen actief die vechten tegen het leger in Myanmar. Dit bemoeilijkt
het vredesproces in Myanmar. Bovendien gebruikt het leger tot dusver lokale staakt-het-vurenovereenkomsten
voornamelijk om in delen van het land redelijke rust te handhaven, terwijl het in
andere delen van het land luchtaanvallen en militaire interventies uitvoert tegen
de bevolking.

Nederland zet daarom in op een inclusievere benadering van vredesbesprekingen. Door
via verschillende programma’s de dialoog tussen onder andere democratische oppositiepartijen,
etnische groepen en het maatschappelijk middenveld te ondersteunen, beoogt Nederland
een inclusieve, politieke oplossing dichterbij te brengen en een basis te leggen voor
democratische transitie in de toekomst. Daarnaast roept Nederland samen met de EU
op tot het tegengaan van wapenleveranties aan Myanmar. Een EU-wapenembargo is reeds
van kracht.

Vraag 4

Bent u van mening dat de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (ASEAN) als regionale
internationale organisatie en betekenisvolle rol zou kunnen spelen voor het oplossen
van dit conflict?

Antwoord 4

Ja. Nederland en de EU steunen de ASEAN in hun rol ten aanzien van de situatie in
Myanmar en dragen dit consequent uit. Zo onderstreepte de EU op 31 januari jl. nogmaals
haar steun voor ASEAN in een verklaring3 en benadrukten EU- en ASEAN-leiders in de gezamenlijke verklaring van 14 december
jl. dat het Myanmarese leger moet meewerken aan het uitvoeren van de ASEAN Five Point
Consensus.4 Verder spreekt Nederland in bilaterale gesprekken met ASEAN-collega’s en via ambassades
in de regio en in Nederland regelmatig over de situatie in Myanmar. In aanvulling
daarop zet Nederland zich er, samen met de EU, voor in om Myanmar niet op politiek
niveau uit te nodigen voor belangrijke internationale bijeenkomsten, zoals voor de
genoemde EU-ASEAN Top. Daarmee dragen de EU en ASEAN eensgezind uit dat in de relatie
met Myanmar geen sprake is van business as usual sinds de staatsgreep en de mensenrechtenschendingen die het leger sindsdien systematisch
en op grote schaal tegen de eigen burgerbevolking pleegt.

Vraag 5

Bent u bereid te pleiten het contact tussen de EU en ASEAN over het conflict in Myanmar
te intensiveren? Kunt u uiteenzetten welke stappen ondernomen gaan worden voor samenwerking
met de ASEAN?

Antwoord 5

Nederland pleit in EU-verband consequent voor de belangrijke rol van ASEAN in het
faciliteren van een vreedzame oplossing die in het belang is van de bevolking van
Myanmar. De EU is reeds actief op dit terrein. De EU heeft bijvoorbeeld haar ambassadeur
bij ASEAN tevens als EU Speciaal Gezant voor Myanmar gemandateerd, om de EU-dialoog
met ASEAN over het conflict in Myanmar te intensiveren en bevorderen. In de gezamenlijke
leidersverklaring die EU- en ASEAN-leiders aannamen tijdens de EU-ASEAN Top van 14 december
jl. bevestigen EU-leiders bovendien dat zij het werk van de ASEAN Special Envoy on
Myanmar en de humanitaire respons in Myanmar zullen blijven steunen.

Vraag 6

Bent u bereid een overzicht aan de Kamer te doen toekomen (waar nodig vertrouwelijk)
waarin de Nederlandse steun vanuit het mensenrechtenfonds en OS-middelen jegens Myanmar
van de afgelopen vijf jaar inzichtelijk worden?

Antwoord 6

Hieronder is een overzicht opgenomen van de Nederlandse steun aan Myanmar uitgesplitst
per budget en jaar. Voor de specifieke projecten die in Myanmar in de periode 2018,
2019 en 2020 zijn gefinancierd via het Mensenrechtenfonds (MRF) geldt dat deze terug
zijn te vinden in de jaarlijkse mensenrechtenrapportages aan uw Kamer. De projecten
die in 2021 en 2022 zijn ondersteund vanuit het MRF, kunnen gezien het hoge veiligheidsrisico
dat betrokken personen en instanties lopen sinds de militaire staatsgreep op 1 februari
2021, niet publiekelijk worden gedeeld. Dit geldt eveneens voor de overige steun vanuit
OS-middelen voor maatschappelijke organisaties in Myanmar sinds de coup.

Activiteiten waarbij de Myanmarese overheid voor de coup betrokken was, zijn bevroren
of opgeschort. Betalingen voor publieke en private ontwikkelingsprojecten die nog
wel doorgang kunnen vinden zonder betrokkenheid van de junta worden direct gedaan
aan uitvoerende organisaties en bedrijven.

Bedragen in euro’s.

Jaar

2018

2019

2020

2021

2022

Budget

MRF

699.097

265.683

824.527

1.259.206

314.174

OS-middelen

1.678.244

3.967.246

7.844.267

7.654.882

8.015.773

Totaal

2.377.341

4.232.929

8.668.7941

8.914.088

8.329.947

X Noot

1

De stijging in 2020 komt door een wijziging in de vastlegging van activiteiten waardoor
een beter inzicht in de bestedingen per land mogelijk werd.

Vraag 7

Bent u bereid zich hard te maken voor een resolutie in de mensenrechtenraad over Myanmar?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Ja. De Nederlandse inzet met de EU en gelijkgezinde landen in de Mensenrechtenraad
is een belangrijk onderdeel van de inspanningen om de mensenrechtenschendingen in
Myanmar en de situatie van de Rohingya hoog op de internationale agenda te houden.
Ook in de aankomende, 52e zitting van de Mensenrechtenraad (februari/maart 2023) leidt
de EU een resolutie over de mensenrechtensituatie in Myanmar. Nederland zet zich zeer
actief in voor een sterke resolutie in het kader van de strijd tegen straffeloosheid
in Myanmar. De Nederlandse inzet voor de komende resolutie is onder meer gericht op
een scherpe veroordeling van de militaire staatsgreep en van de grove mensenrechtenschendingen
door het leger, oproepen tot accountability middels diverse sporen en tot vrijlating
van allen die onrechtmatig gevangen zijn genomen, respect voor de humanitaire principes,
en aandacht voor de belangrijke rol van het maatschappelijk middenveld. Ook zal Nederland
tijdens de 52e sessie deelnemen aan de dialogen met de VN Speciaal Rapporteur voor de Mensenrechten
in Myanmar en met de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, waarin de situatie in
Myanmar centraal staat.

Vraag 8

Bent u bereid te pleiten de Europese sancties aanzienlijk beter te kortsluiten met
sancties vanuit de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk of de ASEAN-landen?

Antwoord 8

Ja. Algemeen uitgangspunt bij sancties is dat deze het meest effectief zijn in een
zo breed mogelijke internationale coalitie. Nederland pleit dan ook in EU-verband
voor actieve coördinatie met onder meer de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.
Het kabinet zal zich daarnaast in EU-verband hard blijven maken voor actieve samenwerking
met ASEAN-partners, inclusief op sanctieterrein, waaronder het tegengaan van sanctieomzeiling.

Vraag 9

Bent u bereid in Europees verband te pleiten voor sancties op vliegtuigbrandstof zodat
de rebellerende militairen minder gemakkelijk luchtaanvallen kunnen uitvoeren op de
bevolking? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 9

Wij delen uw ernstige zorgen over de grove mensenrechtenschendingen die het leger
in Myanmar pleegt, waaronder het bombarderen van burgerdoelen door militaire vliegtuigen.
Op 20 februari jl. heeft de EU nieuwe sancties aangenomen tegen 9 personen en 7 entiteiten
in Myanmar.5 Deze sancties raken onder andere wapenhandelaren en commandanten in Myanmarese leger-
en veiligheidsdiensten. Ook raken deze sancties de import van vliegtuigbrandstof om
deze luchtaanvallen te adresseren en de mogelijkheid ze uit te voeren te beperken.
In totaal heeft de EU nu 93 personen en 18 entiteiten gelist onder het Myanmarsanctieregime.6

Vraag 10

Hoe kijkt het kabinet aan tegen het voorstel van deVN Special rapporteur voor Myanmar om een emergency summit te organiseren met welwillende landen? Is Nederland bereid daar een actieve rol in
te spelen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Er is internationaal een gedeelde realisatie dat de noden in Myanmar zeer hoog zijn
en een welwillendheid om humanitaire hulp te verlenen. Het probleem is echter niet
de bereidheid van andere landen om te helpen, maar het feit dat het Myanmarese leger
weigert toegang te verlenen tot de gebieden waar de noden het hoogst zijn. Een emergency summit lost dat probleem niet op.

Nederland spant zich in samenwerking met de EU en internationale partners, zoals Canada,
de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en ASEAN, onverminderd in om de druk
op het Myanmarese leger te vergroten en tegelijkertijd de bevolking van Myanmar te
blijven steunen via steun aan maatschappelijke organisaties en bijdragen aan de humanitaire
respons. Verder blijft Nederland de inzet van ASEAN steunen, onder andere op het gebied
van de Five Point Consensus. Deze inzet sluit aan bij de activiteiten die VN Speciaal
Rapporteur Andrews voor de mensenrechten in Myanmar voorstelt om via een emergency summit te starten.

Vraag 11

Bent u bereid deze vragen afzonderlijk te beantwoorden?

Antwoord 11

Ja.