Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Leijten over het over het bericht 'ACM doet onderzoek bij kantoren van Eneco, Essent en Vattenfall'

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 23 februari 2023).

Vraag 1

Was u op de hoogte dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) een bezoek zou brengen
bij Eneco, Essent en Vattenfall, of bent u hierover vooraf geïnformeerd door de ACM?1

Antwoord 1

Ik ben op 1 februari door de ACM geïnformeerd dat de ACM een onderzoek is gestart
bij Eneco, Essent en Vattenfall en dat bedrijfsbezoeken onderdeel uit kunnen maken
van zo’n onderzoek. De ACM heeft het onderzoek op dezelfde dag op haar website aangekondigd.

Vraag 2

Kunt u aangeven wat de aanleiding voor de ACM was om een inval te doen?

Antwoord 2

De ACM heeft op 1 februari 2022 in een bericht op haar website gemeld dat zij een
onderzoek is gestart bij de 3 grootste energieleveranciers, omdat meer dan de helft
van alle huishoudens een energiecontract bij één van deze bedrijven heeft. Daarom
heeft de ACM, op afspraak, een bezoek gebracht aan deze drie leveranciers om te bekijken
hoe de tarieven van deze leveranciers worden vastgesteld en hoe de bedrijven de kosten
die zij maken toerekenen aan hun verschillende tarieven.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van dit soort bezoeken in de afgelopen jaren?

Antwoord 3

Nee. De ACM is een onafhankelijk toezichthouder. Hoe de ACM het toezicht op energieleveranciers
vormgeeft en welke instrumenten zij daarbij inzet, is aan de ACM.

Vraag 4

Is de aanleiding voor de inval gebaseerd op de aangeleverde informatie als gevolg
van het prijsplafond? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 4

De ACM heeft op 22 december 2022 aangekondigd haar toezicht op de redelijkheid van
tarieven vanwege de marktsituatie te intensiveren. Zij bepaalt zelf waar zij onderzoek
naar uitvoert en hoe zij dat onderzoek uitvoert.

Vraag 5

Hoe wordt de informatie die de ACM verkrijgt bij de inval/het bezoek precies gebruikt
en waarvoor?

Antwoord 5

Het is aan de ACM als onafhankelijk toezichthouder om het toezicht op de redelijkheid
van tarieven vorm te geven. De ACM heeft aangegeven op 1 maart meer informatie te
geven over de onderzoeken bij Eneco, Essent en Vattenfall.

Vraag 6

Kan de KPMG de informatie gebruiken bij het uitvoeren van de margetoets in het kader
van het prijsplafond?

Antwoord 6

De margetoets wordt niet uitgevoerd door KPMG. KPMG is vanwege hun expertise ingehuurd
als extern adviseur en heeft geholpen met de ontwikkeling van de margetoets. De margetoets
wordt uitgevoerd door de subsidieontvangers (energieleveranciers) bij de aanvraag
tot subsidievaststelling. Deze vaststellingsaanvraag wordt door de subsidieontvangers
bij RVO ingediend. In de brutomargetoets wordt gewerkt met de werkelijke kosten en
prijzen. Indien bij de brutomargetoets sprake is van interne verrekenprijzen dan moeten
deze in overeenstemming met de OESO Transfer Pricing regels «at arm’s length» zijn,
hetgeen de subsidieontvangers volgens de subsidieregeling dienen te onderbouwen. De
margeberekening door een leverancier moet door een externe accountant beoordeeld worden,
voordat deze bij RVO wordt aangeleverd. Indien een leverancier meer marge heeft gemaakt
dan voor hem toegestaan, dan wordt het meerdere teruggevorderd.

Vraag 7 en 8

Kunt u aangeven welke opdrachten KPMG de afgelopen jaren heeft uitgevoerd voor dan
wel het Ministerie EZK op het gebied van energieprijzen dan wel in de energiesector?

Kunt u tevens aangeven hoe de opdrachtverlening aan KPMG is verlopen voor het uitvoeren
van de margetoets? Is deze bijvoorbeeld tot stand gekomen via een openbare aanbesteding
of onderhandse gunning?

Antwoord 7 en 8

Het ministerie huurt externe partijen in bij projecten waarbij bijvoorbeeld specialistische
kennis nodig is. KPMG is een van de vier marktpartijen die versneld opdrachten kunnen
krijgen via de aanbesteding in een mantelovereenkomst. Deze vier partijen krijgen
de gelegenheid een voorstel in te dienen op elke opdracht binnen EZK die past binnen
de mantelovereenkomst. De mantelovereenkomst is meerjarig en komt via een openbare
aanbesteding tot stand. Via deze overeenkomst heeft KPMG de afgelopen jaren onder
andere opdrachten uitgevoerd rond de gaswinning in Groningen, de uitfasering van de
kolencentrales en het prijsplafond.

Vraag 9

Op welke wijze voert KPMG de margetoets precies uit? Wordt daarbij gekeken naar werkelijke
prijzen en data of (enkel) gebruik gemaakt van benchmarks?

Antwoord 9

Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 6 wordt de margetoets niet uitgevoerd
door KPMG maar door de subsidieontvangers. In de brutomargetoets wordt gewerkt met
de werkelijke kosten en prijzen. Voor de werking van de margetoets verwijs ik u naar
de beantwoording van vraag 6.

Vraag 10

Staat u nog achter uw beantwoording op eerdere vragen waarin u stelt dat de gestegen
tarieven van energieleveranciers zijn ingegeven door gestegen inkoopkosten? Zo ja,
hoe verklaart u dat de ACM nu wel reden ziet om hieraan te twijfelen (Aanhangsel handelingen
2022/23, 1020)?

Antwoord 10

In het algemeen geldt dat als de inkoopkosten van energie dalen, de consumententarieven
zullen volgen. Ik kan niet vooruitlopen op de uitkomst van het onderzoek van de ACM.

De ACM heeft zelf aangegeven dat ze er voor kiest deze 3 leveranciers onder de loep
te nemen omdat meer dan de helft van alle huishoudens een energiecontract bij één
van deze bedrijven heeft.2 De ACM zal bij publicatie van de volgende monitor op 1 maart 2023 meer informatie
geven over dit onderzoek. Als zou blijken dat bepaalde tarieven onredelijk zijn, is
het aan de ACM om maatregelen te nemen.

Antwoord 11

Erkent u dat het voor iedereen al tijden zichtbaar is dat de prijzen van energieleveranciers
veel hoger zijn voor consumenten dan de groothandelsprijs is? Zo ja, waarom doet u
en/of de ACM niets om de energieleveranciers tot lagere prijzen te dwingen?

Antwoord 11

De consumentenprijzen van energieleveranciers zijn momenteel inderdaad hoger dan de
groothandelsprijs. Zoals gesteld verwacht ik dat als de inkoopkosten van energie dalen,
de consumententarieven zullen volgen. De ACM heeft in de recente monitor laten zien
dat er significante prijsverschillen zijn tussen leveranciers en dat het dus kan lonen
om over te stappen.

De hogere prijzen kunnen komen omdat sommige leveranciers hun energie eerder, tegen
naar nu blijkt hogere prijzen, in hebben gekocht in het kader van leveringszekerheid.
De consumententarieven van energieleveranciers moeten verband houden met hun inkoopkosten.
Het is aan de Autoriteit Consument en Markt (ACM) als onafhankelijke toezichthouder
om conform haar wettelijke taak te controleren of de tarieven die energiebedrijven
rekenen redelijk zijn.

Vraag 12

Op welke wijze gaat u er met spoed voor zorgen dat de werkelijke kosten en prijs van
energie en gas zichtbaar worden zodat we kunnen voorkomen dat energieleveranciers
op dit moment zwaar over gesubsidieerd worden via het prijsplafond?3

Antwoord 12

Zoals in het antwoord op de vorige vraag aangegeven, moeten de consumententarieven
van energieleveranciers verband houden met de inkoopkosten van de leveranciers. De
ACM ziet hierop toe. De ACM heeft in haar recente Monitor Consumentenmarkt Energie
de verschillen tussen leveranciers in kaart gebracht en hieruit blijkt dat het voor
veel consumenten kan lonen om over te stappen. Sommige leveranciers hebben nu alweer
gunstigere voorwaarden dan eerder en ik moedig consumenten dan ook aan om over te
stappen als dit voor hen beter uit kan pakken. In het prijsplafond is de brutomargetoets
ingebouwd, die ervoor zorgt dat de marge van de energieleveranciers vergelijkbaar
is met hun marge in voorgaande jaren en niet hoger dan dat.