Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Minhas over het bericht ‘De zakenreiziger staat te popelen om de trein te nemen, maar stuit op gebrek aan stoelen en ticketchaos’

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 14 februari
2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «De zakenreiziger staat te popelen om de trein te nemen,
maar stuit op gebrek aan stoelen en ticketchaos»?1

Antwoord 1

Ja, hier heb ik kennis van kunnen nemen.

Vraag 2

Herkent u zich in de berichtgeving dat vraag en aanbod voor internationaal reizen
met de trein nog ver uit elkaar liggen? Zo ja, kunt u dit toelichten?

Antwoord 2

Het klopt dat op sommige bestemmingen door de reiziger gewenste tijdstippen onvoldoende
aanbod beschikbaar is. Op andere bestemmingen zitten treinen nog lang niet altijd
vol. Het is aan de vervoerders om het aanbod zo goed mogelijk aan te laten sluiten
bij de markt. Helaas zorgen verschillende uitdagingen ervoor dat vervoerders niet
heel flexibel zijn hierin, bijvoorbeeld door de lange aanschaftermijnen en hoge investeringskosten
voor extra materieel of de beperkte beschikbaarheid en flexibiliteit van doorgaande
internationale treinpaden.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat zakenreizigers staan te popelen om meer de trein te nemen, maar
het internationale treinverkeer in het huidige systeem maar moeizaam van de grond
komt?

Antwoord 3

Ik ben zeer verheugd met de groeiende belangstelling van reizigers, ook in de zakelijke
markt, om de trein te pakken naar internationale bestemmingen. Onderzoeken zoals die
waar in het artikel naar wordt verwezen van Anders Reizen zijn wat mij betreft een
extra aanmoediging voor vervoerders om zo snel mogelijk door te pakken om extra aanbod
mogelijk te maken.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat er met name naar Londen niet genoeg stoelen beschikbaar zijn
en er te weinig directe treinen rijden aan de rand van de dag?

Antwoord 4

Het is een positieve ontwikkeling dat steeds meer mensen de keuze maken voor de trein
in plaats van het vliegtuig, ook in de zakelijke markt. Er is bijvoorbeeld veel vraag
naar treindiensten naar Londen. Eurostar biedt hiervoor verschillende treindiensten
aan. Eurostar heeft echter ook veel hinder ondervonden van de coronapandemie, waardoor
de dienstregeling een tijd lang afgeschaald is geweest. De dienstregeling is inmiddels
weer uitgebreid en Eurostar is sinds het versoepelen van de coronamaatregelen in negen
maanden opgeschaald van één naar vier diensten per dag. Eurostar heeft verdere groeiambities
op de route naar Nederland en is zelf in de beste positie om haar bedrijfsvoering
zo in te richten dat er aan de marktvraag kan worden voldaan.

Vraag 5

Klopt het dat het beschermen van de binnenlandse treindienst door Europese lidstaten
belemmerend werkt bij het uitbreiden van internationale treinreizen?

Antwoord 5

In Nederland wordt het spoornetwerk intensief gebruikt en is er slechts weinig ongebruikte
capaciteit. Als een vervoerder een nieuwe (internationale) treindienst aan wil bieden,
moet deze hiervoor bij ProRail een aanvraag doen voor capaciteit. De regels over capaciteit
liggen vast in het Besluit capaciteitsverdeling hoofdspoorweginfrastructuur; ProRail
beoordeelt op basis van deze regels of de aanvraag voor capaciteit gehonoreerd kan
worden.

Het Besluit capaciteitsverdeling beoogt de samenhang van het netwerk te borgen en
dit kan het resultaat hebben dat de capaciteitsaanvraag voor nieuwe internationale
treindiensten niet worden gehonoreerd als deze een bedreiging vormt voor de samenhang
van het netwerk. Wel is het zo dat er in de capaciteitsregels een minimum bedieningsniveau
voor internationale verbindingen is vastgelegd, wat er voor zorgt dat er voldoende
ruimte is voor internationale treindiensten. Voor vervoerders die een internationale
treindienst willen aanbieden, is het een extra uitdaging dat er in meerdere landen
capaciteit moet worden aangevraagd en dat deze treinpaden ook op elkaar moeten aansluiten.

Vraag 6

Klopt het dat de Eurostar altijd halfleeg aankomt in Brussel en vervolgens praktisch
halfleeg verder rijdt naar Londen? Waar komt dit volgens u door en kunt u dit met
cijfers toelichten?

Antwoord 6

Op dit moment vertrekt de trein met een gedeeltelijke bezetting vanuit Nederland vanwege
beperkte capaciteit in de terminals in Amsterdam en Rotterdam. Deze beperkte capaciteit
zorgt ervoor dat er momenteel vanuit Nederland geen volledige trein gevuld kan worden.
De rest van de zitplaatsen in de trein wordt gevuld in Brussel en Lille en de trein
rijdt daarna (vaak volledig gevuld) door naar Londen.

Vraag 7

Welke mogelijkheden zijn er om de opstapcapaciteit van de Eurostar op korte termijn
te vergroten op de Nederlandse stations? En wat is daarvoor nodig van diensten zoals
de Marechaussee of de Douane?

Antwoord 7

Op Amsterdam Centraal wordt gewerkt aan het vergroten van de opstapcapaciteit. In
de Kamerbrief van 4 november 2022 heb ik laten weten dat de nieuwe terminal in de
Amstelpassage op Amsterdam Centraal vanaf 2027 (of eerder) beschikbaar zal zijn. Hierdoor
zal de capaciteit op Amsterdam Centraal verhogen van 250 tot 600 reizigers per trein.
Mijn ministerie verkent samen met het Ministerie van Justitie en Veiligheid, de Koninklijke
Marechaussee en Eurostar wat de gevolgen zijn als de opstapcapaciteit wordt vergroot.
In dat verband wordt onder andere gekeken naar benodigde capaciteit van de Koninklijke
Marechaussee. Er is op dit moment geen inzet van de douane nodig voor het realiseren
van een directe treinverbinding tussen Nederland en Londen.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het vergroten van het treinaanbod aan de randen van de dag positief
zou kunnen bijdragen aan het aantal internationale treinreizen? Welke gesprekken gaat
u daarvoor voeren met de NS, die het binnenlands treinvervoer daarop mogelijk kan
aanpassen?

Antwoord 8

Ik vind het belangrijk dat het treinaanbod aansluit bij de marktvraag. Mijn ministerie
voert op dit moment gesprekken met NS om afspraken te maken over de nieuwe HRN-concessie.
Daarnaast blijf ik in gesprek met NS en andere vervoerders om de groeiambities op
het spoor te blijven faciliteren en zo te komen tot een zo aantrekkelijk mogelijk
aanbod voor de reiziger.

Vraag 9

Welke verbeteringen kan open toegang voor het internationaal treinverkeer opleveren
voor het aantrekkelijker maken van internationaal reizen met de trein?

Antwoord 9

Op basis van de marktverkenning internationale verbindingen in open toegang2 en andere onderzoeken naar de kansen (en bedreigingen) van open toegang vervoer (o.a.
op de HSL-zuid)3 is geconcludeerd dat vanuit reizigersperspectief het internationaal langeafstandsvervoer
het meest gebaat is bij vervoerders die in concurrentie met elkaar diensten ontwikkelen.
Dat heb ik ook beschreven in mijn brief van 3 oktober jl. met het voorstel voor de
marktordening op de internationale verbindingen per 2025.

Internationale treinen hebben veelal een beperkte binnenlandse functie aangezien sprake
is van een ander segment met zijn eigen karakteristieken (internationaal product,
losliggend pad, reserveringsplicht, eigen materieelomloop) waarbij minder standaardisatie
en regulering nodig is, en de noodzaak van aansluiting op het bredere binnenlandse
vervoerssysteem minder noodzakelijk is. Dat zorgt ervoor dat internationale vervoerders
beter in staat zijn om in te spelen op de reizigersvraag. Uiteraard is dat afhankelijk
van de beschikbare capaciteit op het netwerk. Door vervoerders de kans te geven hun
treindiensten in open toegang aan te bieden, worden zij geprikkeld een concurrerend
treinproduct te bieden dat gunstig is voor de reiziger en kan leiden tot een gevarieerder
aanbod met meer keuze en lagere ticketprijzen. We zien daar al voorbeelden van in
landen als Italië en Oostenrijk.

Vraag 10

Wat kunt u als Staatssecretaris doen om de belemmeringen genoemd door de Coalitie
Anders Reizen op te heffen, dan wel te mitigeren?

Antwoord 10

Mijn ministerie maakt deel uit van de coalitie Anders Reizen en moedigt dan ook vervoerders
aan om de belemmeringen beschreven door de coalitie weg te nemen en tracht de randvoorwaarden
waarin zij opereren te verbeteren. Bedrijven geven aan dat gebrek aan stoelen, te
weinig vertrek- en aankomsttijden aan de randen van de dag en onvoldoende comfort
en betrouwbaarheid zakenreizen per trein in de weg staan. Voornamelijk op het traject
Amsterdam-Londen spelen dergelijke obstakels. Ik ben verheugd dat Eurostar Group heeft
aangekondigd per 2024 dagelijks een extra trein te gaan rijden, die waarschijnlijk
gedurende de ochtenduren zal vetrekken. Zoals al eerder benoemd zal met de verbouwing
van de Eurostar-terminal op Amsterdam Centraal vanaf 2027 (of eerder) de opstapcapaciteit
worden verhoogd van 250 naar 600 passagiers per trein.

Vraag 11

Bent u bereid om met de Europese Commissie in overleg te treden, teneinde te bekijken
welke belemmeringen op Europees niveau opgeheven kunnen worden om internationaal reizen
met de trein aantrekkelijker te maken?

Antwoord 11

De Europese Commissie en ik delen dezelfde ambities als het gaat om het versterken
van internationaal treinverkeer. Ik werk nauw samen met de Europese Commissie aan
het wegnemen van belemmeringen voor de verbetering en uitbreiding van een Europees
spoor netwerk. Precies om dergelijke obstakels in kaart te brengen heeft de EC een
uitvraag gedaan bij lidstaten van de Europese Unie voor pilotprojecten, welke op 30 januari
jl. zijn goedgekeurd. Deze pilots betreffen onder andere een studie met betrekking
tot de Eurostar, alsook de beoogde nachttreinverbinding Amsterdam-Barcelona door European
Sleeper. Daarnaast wordt er ook al samen toegewerkt naar een Europees ticketsysteem
en vindt er structurele kennisuitwisseling plaats tussen Europese landen die zijn
aangesloten bij het International Rail Passenger Platform (IRP), waar Nederland een
voortrekker binnen is.