Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Inge van Dijk over het bericht ‘Compensatie ouders toeslagenaffaire kan zomaar tot 2030 duren’ en het bericht ‘Rutte bestrijdt vrees trage afhandeling toeslagenaffaire’

Antwoord van Staatssecretaris De Vries (Financiën – Toeslagen en Douane) (ontvangen
14 februari 2023).

Vraag 1

Deelt u de vrees van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) dat het nog jaren gaat
duren voordat gedupeerden van de toeslagenaffaire volledig zijn gecompenseerd en dat
het tot 2030 kan duren voordat gedupeerden duidelijkheid hebben? Zo niet, waarom niet?1, 2

Antwoord 1

De inzet is erop gericht om de hersteloperatie zo snel als mogelijk af te ronden en
ervoor te zorgen dat ouders en kinderen hun leven weer kunnen oppakken. Dit gaat helaas
niet van de ene op de andere dag. Elke ouder die zich meldt als gedupeerde wordt geholpen.
Er is direct brede ondersteuning door gemeenten beschikbaar. De eerste toets vindt
veelal binnen 1–3 maanden plaats, en ouders kunnen als zij gedupeerd zijn al snel
rekenen op 30.000 euro en de schuldenaanpak. Er is echter ook nog veel te doen. In
de laatste Voortgangsrapportage valt te lezen dat er verschillende versnellings- en
verbeteringsmaatregelen in gang zijn gezet.3 Er is helaas niet één gouden oplossing die ervoor zorgt dat álle gedupeerde ouders
op korte termijn hun herstel kunnen afronden. Maar met de gerichte en beproefde versnellings-
en verbeteringsmaatregelen heeft het kabinet er vertrouwen in dat de uitvoeringsorganisatie
verbeteringen en versnellingen kan doorvoeren.

Vraag 2

Op welke informatie baseerde de Minister-President zich, toen hij in zijn persconferentie
van vrijdag 20 januari jl. stelde dat de compensatie voor slachtoffers van de toeslagenaffaire
niet tot 2030 gaat duren?

Antwoord 2

De Minister-President heeft in zijn persconferentie van 20 januari jl. aangeven dat
het kabinet alles op alles zet om de ouders zo snel als mogelijk te compenseren. Dit
beeld is gebaseerd op informatie verstrekt door het Ministerie van Financiën over
de voortgang van de hersteloperatie. De versnellings- en verbetermaatregelen waar
de Minister-President naar verwees zijn opgenomen in de Voortgangsrapportage herstel
toeslagen over het vierde kwartaal van 2022.

Vraag 3

Waarom is de ministeriële commissie die de voortgang van de hersteloperatie bewaakt
al maanden niet bij elkaar geweest?

Vraag 4

Wordt het niet meer «nodig» geacht om de ministeriële commissie samen te roepen en
waarom niet als wordt gekeken naar de moeizame voortgang en de dreiging dat het nog
jaren gaat duren voor ouders zijn gecompenseerd?

Antwoord 3 en 4

Besluitvorming over toeslagen en herstel vindt plaats in de ministerraad. In de Ministeriële
Commissie Toeslagen Herstel (MCTH) kan, ter voorbereiding op besluitvorming in de
ministerraad, worden gesproken over de hersteloperatie. Anders dan ministeriële onderraden,
die met een regelmatige frequentie bijeen komen, komen ministeriële commissies bijeen
wanneer daar aanleiding toe is. Ook zonder bespreking in de MCTH worden relevante
zaken over de hersteloperatie, zoals voortgangsrapportages en wetgeving, in de ministerraad
behandeld, zoals ook blijkt uit de besluitenlijsten van de ministerraad. Zo is in
oktober 2022 de voortgangsrapportage over de hersteloperatie toeslagen over het derde
kwartaal van 2022 behandeld in de minsterraad en die van het vierde kwartaal van 2022
op 3 februari 2023.

De MCTH is sinds de oprichting in totaal twaalf keer bijeengekomen, waarvan drie keer
in 2022. De meest recent bijeenkomst van de MCTH was op 31 januari 2023.

Vraag 5

Wat vindt u van de druk op gemeentes om ondersteuning te blijven bieden tijdens de
hersteloperatie, als deze inderdaad tot 2030 of zelfs nog langer loopt?

Antwoord 5

Het kabinet heeft veel waardering voor de inzet van gemeenten; ook zij werken hard
om gedupeerde ouders er weer zo goed mogelijk bovenop te helpen. Gemeenten stellen
zodra de ouder zich meldt samen met de ouder een plan van aanpak op waarin is opgenomen
welke ondersteuning de ouder ontvangt bij het faciliteren van een nieuwe start. De
brede ondersteuning op de vijf leefgebieden vanuit de gemeente is niet direct gekoppeld
aan de voortgang van het financieel herstelproces van UHT. De brede ondersteuning
is gericht op het faciliteren van een nieuwe start – altijd passend bij de situatie
van ouder/gezin/kind. Dit kan betekenen dat de brede ondersteuning langer maar ook
korter kan duren dan de afhandeling bij UHT. De doorlooptijd van het proces van financieel
herstel door UHT heeft in die zin indirecte impact op de duur van het herstelproces
van ouders en als afgeleide daarvan mogelijk ook op de brede ondersteuning vanuit
gemeenten. Een versnelling in het UHT-proces is daarmee niet alleen van belang voor
ouders, maar heeft ook impact op benodigde capaciteit van gemeenten. Er wordt continu
overlegd met de VNG over wat ontwikkelingen in de hersteloperatie voor de inzet van
gemeenten betekenen.

Vraag 6

Hoe wilt u zorgen dat er zoveel mogelijk duidelijkheid komt over de langetermijnplanning
van de afhandeling van de toeslagenaffaire?

Antwoord 6

Hiervoor wordt verwezen naar de laatste Voortgangsrapportage (kwartaal 4 van 2022),
die op 3 februari jl. naar uw Kamer is gestuurd.

Vraag 7

Hoe wilt u duidelijkheid scheppen richting gemeentes over wat er de komende jaren
nog van hen zal worden verwacht?

Antwoord 7

Gemeenten bieden, gefinancierd door het rijk, ondersteuning aan ouders/gezinnen en
kinderen als onderdeel van de gehele hersteloperatie. Over de (gemeentelijke) uitvoering
vindt continu gesprek plaats met de VNG, o.a. via de interbestuurlijke stuurgroep.
In deze gesprekken wordt het verloop van de afhandeling van aanvragen, de continue
inzet op versnelling en de impact hiervan voor gemeenten besproken. Aan de VNG en
gemeenten wordt uiteraard een reëel beeld geschetst van het verloop van de hersteloperatie
om ervaring, capaciteit en expertise op gemeentelijk niveau beschikbaar te houden
voor ouders en kinderen.

Vraag 8

Vindt u dat, indien de hersteloperatie inderdaad nog jarenlang voortduurt, er recht
wordt gedaan aan de uitspraken van de Minister-President destijds om te doen «whatever
it takes» en dat «genoegdoening van toeslagenouders de hoogste prioriteit heeft»,
als gedupeerden tot wel tien jaar in onzekerheid moeten zitten over de compensatie
van door hen geleden schade?

Antwoord 8

Het kabinet zet alles op alles om de hersteloperatie zo snel als mogelijk af te ronden.
De prognose is om 90% van de integrale beoordelingen in het eerste kwartaal van 2025
af te ronden. De laatste 10% volgt in het half jaar daarna. In de laatste Voortgangsrapportage
is aangegeven welke maatregelen daartoe ingezet worden en welke aannames en voorwaarden
daaraan ten grondslag liggen. Dat neemt niet weg dat voor sommige ouders het herstelproces
lang duurt en dat is een pijnlijke situatie. Helaas is er niet voor elke ouder een
eenvoudige oplossing en de complexe zaken kosten meer tijd. Het kabinet blijft kijken
waar processen of zaken slimmer, sneller of beter kunnen.

Vraag 9

Bent u voornemens in de ministerraad te pleiten voor het hervatten van de ministeriële
commissie om de aandacht van het kabinet voor de voortgang van de hersteloperatie
op geen enkele manier te laten verslappen?

Antwoord 9

De MCTH is nog steeds actief en komt bijeen wanneer dit noodzakelijk is voor besluitvorming
over (de voortgang van) de hersteloperatie. De MCTH is op 31 januari jl. bijeengeweest.