Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen die door het lid Valstar over het Zwitserse exportcontrole-regime in relatie tot het artikel ‘German ammunition plant to sidestep Swiss re-export ban’ in de Zwitserse media

Antwoord van Staatssecretaris Van der Maat (Defensie), mede namens de Minister van
Defensie (ontvangen 31 januari 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2022–2023, nr. 1217.

Vraag 1

Bent u bekent met het bericht «German ammunition plant to sidestep Swiss re-export
ban»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Beschikt de Nederlandse krijgsmacht over in Zwitserland geproduceerde munitie? Zo
ja, kunt u aangeven om welke types en hoeveelheden het gaat?

Antwoord 2

Ja, de 35mm kanonmunitie voor het CV90 infanteriegevechtsvoertuig en de 30mm munitie
voor de Goalkeeper zelfbeschermingssystemen voor schepen worden in Zwitserland geproduceerd.
Omdat de opgedragen NAVO-voorraadnormen voor deze munitiesoorten vertrouwelijk zijn,
kan ik u niet in het openbaar informeren over de voorraad van deze munitieartikelen.

Vraag 3

Is voor doorvoer van deze munitie naar een derde land, bijvoorbeeld Oekraïne, toestemming
van Zwitserland nodig?

Antwoord 3

Ja, bij verwerving van militair materieel -waaronder munitie- tekent Nederland een
eindgebruikersverklaring (End User Certificate). Hierin is vastgelegd dat Nederland de beoogde eindgebruiker is. Wanneer Nederland
deze artikelen vervolgens wil schenken of verkopen, moet een formele exportvergunning
aan het land van herkomst gevraagd worden.

Vraag 4

Welke sancties staan op het tegen de afspraken in doorleveren van Zwitserse munitie?

Antwoord 4

Zoals ieder ander soeverein land zal Zwitserland in het concrete geval bepalen wat
de gevolgen zijn.

Vraag 5

Indien de Nederlandse krijgsmacht over in Zwitserland geproduceerde munitie beschikt,
is hieruit dit jaar geleverd aan Oekraïne?

Antwoord 5

Uw Kamer wordt via de reguliere leveringenbrief op vertrouwelijke wijze geïnformeerd
over leveringen aan Oekraïne.

Vraag 6

Zijn onder het Zwitserse exportcontroleregime vallende leveranciers gegadigden voor
de munitieaankopen waar Defensie de komende jaren geld voor uittrekt?

Antwoord 6

Ja, Defensie heeft voor de levering van conventionele munitie een raamcontract met
Rheinmetall. Dit bedrijf heeft productiefaciliteiten in meerdere landen, waaronder
in Zwitserland (RMWS: Rheinmetall Schweiz). Om de voorraad munitie op peil te houden
verwerft Defensie onder andere 35mm kanonmunitie voor het CV90 Infanteriegevechts-voertuig
(Kamerstuk 27 830, nr. 265). Deze munitie wordt in Zwitserland geproduceerd.

Vraag 7

Worden er bij de aankoop van munitie de komende jaren vooraf eisen gesteld over het
recht op doorlevering voor de veiligheid op het Europese continent, zoals doorlevering
aan Oekraïne voor zelfverdediging tegen Rusland?

Antwoord 7

Een generiek recht op doorlevering voor de veiligheid op het Europese continent is
op het moment niet aan de orde. Landen bepalen zelf of een re-exportclausule bij levering
wordt opgenomen in afspraken.

Strikte en zuivere exportcontrole is van belang voor de internationale veiligheid.
In dat licht staat het elk land vrij om binnen de kaders van internationale afspraken
op eigen wijze invulling te geven aan wapenexportcontrole, waaronder op het vlak van
re-exportautorisatie.

Vraag 8

Beschikt Defensie los van eventuele munitie over andere wapensystemen of onderdelen
in wapensystemen die aan het Zwitserse exportcontroleregime, inclusief regels over
doorlevering, onderworpen zijn? Zo ja, welke?

Antwoord 8

Ja, we hebben verschillende wapensystemen en -onderdelen die aan het Zwitserse exportregime
onderhevig zijn. Dit zijn onder andere de Pilatus PC-7 lesvliegtuigen, componenten
voor de rubber band track van de CV90 en de laserdoelaanwijzer VIS/INVIS.

Vraag 9

Tot welke fondsen en andere financiële instrumenten van de Europese Unie (zoals het
Europees Defensiefonds of de voorloper daarvan, EDIDP, en het European Defence Industry
Reinforcement through common Procurement Act) voor de defensiesector hebben bedrijven
of bedrijfsonderdelen die onderworpen zijn aan het Zwitserse exportcontroleregime
toegang? Indien deze toegang bestaat, kunt u aangeven of er ook daadwerkelijk subsidies
zijn verstrekt of zijn voorzien aan deze bedrijven, en om welke bedragen het gaat?

Antwoord 9

In de verordening van het Europees Defensiefonds (EDF) is vastgesteld dat ontvangers
van financiering uit het EDF en de bij het project betrokken onderaannemers gevestigd
dienen te zijn in de EU of in een geassocieerd land.2 Zwitserland is geen geassocieerd land van de EU. Bij uitzondering kan in een EDF-project
worden samengewerkt met partijen van buiten de Unie, mits dit niet in strijd is met
de veiligheids- en defensiebelangen van de Unie en de lidstaten. Hiervan heeft Zwitserland
tot op heden geen gebruik gemaakt. Deze partijen kunnen geen aanspraak maken op financiering
uit het EDF.

Daarnaast kunnen bedrijven deelnemen aan het EDF die zijn gevestigd in de EU of in
een geassocieerd land maar onder zeggenschap staan van (een entiteit uit) een niet-geassocieerd
derde land. In het geval van het EDF is er één bedrijf betrokken dat onder controle
staat van een Zwitserse entiteit. In het EDIDP zijn dit er twee. De lidstaten waarin
deze bedrijven zijn gevestigd hebben de garantie afgeven dat betrokkenheid van deze
entiteiten de veiligheids- en defensiebelangen van de Unie en haar lidstaten niet
schaadt. Informatie over de hoogte van de subsidie voor individuele bedrijven is niet
beschikbaar.

Op dit moment wordt nog onderhandeld over de verordening van het European Defence Industry Reinforcement through common Procurement Act (EDIRPA) instrument. Daarom zijn er nog geen projecten gestart.

Vraag 10

Vindt er op dit moment Zwitserse deelname aan PESCO-projecten plaats of is deze deelname
voorzien? Zo ja, om welke projecten gaat het?

Antwoord 10

Nee, deelname aan PESCO-projecten is voorbehouden aan EU-lidstaten, tenzij een project
expliciet opengesteld is voor derde landen. Zwitserland heeft wel kenbaar gemaakt
te willen participeren in het project «Cyber Range Federation», een PESCO-project
onder voorzitterschap van Estland. Besluitvorming over toetreding van een derde land
tot een PESCO-project vindt plaats in de Raad.

Vraag 11

Aan welke projecten van het European Defence Agency doet Zwitsland mee, en wat is
daarin de rol van Zwitserland?

Antwoord 11

Zwitserland werkt sinds 2012 onder een Administrative Arrangement samen met het EDA. Zwitserland participeert in zeven van EDA’s Capability Technology Groups (CapTechs) en is onder andere lid van het Single European Sky Military Aviation Board, EDA Helicopter Exercise Programme en het EDA Military Airworthiness Authorities Forum. Binnen de CapTechs neemt Zwitserland deel aan verschillende projecten, zoals binnen
de CapTech voor Chemische, Biologische, Radiologische en Nucleaire (CBRN) bescherming
aan het project dat ziet op het testen en evalueren van persoonlijke beschermingsmiddelen.

Vraag 12

Wat is uw mening over de positie van Zwitserland ten aanzien van de blokkade op het
doorleveren van wapens en munitie aan Oekraïne?

Antwoord 12

Het kabinet is zich bewust van belemmeringen die kunnen ontstaan in het ondersteunen
van Oekraïne als het gevolg van niet afgegeven re-exportautorisaties. Tegelijkertijd
is exportcontrole een nationale bevoegdheid die het landen mogelijk maakt om op eigen
wijze en binnen de kaders van internationale afspraken invulling te geven aan export-controle,
waaronder het beleid ten aanzien van re-exportautorisatie.

Wanneer een re-exportclausule in het spel is bij de voorgenomen levering van goederen
aan Oekraïne doet Nederland een dringend beroep op het land van productie met het
oog op de situatie in Oekraïne. In bredere zin geldt dat meerdere leden van het kabinet
het vraagstuk van

re-exportautorisatie bespreken in gesprekken op het internationale niveau.

Vraag 13

Wat vindt u van de ontwikkeling dat Duitsland nog halverwege 2023 een nieuwe munitiefabriek
opent en in productie verwacht te hebben?

Antwoord 13

Nederland ziet opschaling van de bestaande productiecapaciteit van Rheinmetall als
een logisch besluit.

Vraag 14

Bent u bereid om ook in Nederland (onderdelen van munitie) te laten produceren en
hiertoe het aanbod te doen bij de Duitse regering?

Antwoord 14

In lijn met de motie-Dassen c.s. (Kamerstuk 36 124, nr. 19) zal Nederland met Duitsland en België in overleg treden om te onderzoeken hoe de
gezamenlijke productiecapaciteit voor hoog-technologische (kapitale) munitie kan worden
vergroot.