Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Raan over het bericht ‘Russische olietankers verdwenen van de radar vlak voor sancties’

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Minister
voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de Staatssecretaris Toeslagen
en Douane en Minister van Buitenlandse Zaken. (ontvangen 31 januari 2023). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022-2023, nr. 1315.

Vraag 1

Kunt u, uitgebreider dan u deed in reactie op onze vragen bij het commissiedebat Maritiem,
reageren op het bericht dat (Russische) olietankers de ingestelde sancties ontwijken?1

Antwoord 1

Ja, zie de beantwoording op onderstaande vragen.

Vraag 2

U stelde dat de kustwacht tankers uit Rusland monitort, maar betreft het dan monitoring
van Russische schepen die zich in Nederlandse vaarwateren bevinden of monitoring van
Russische schepen vanaf dat zij Rusland (of een bevriende natie) verlaten?

Antwoord 2

De Kustwacht monitort olietankers uit Russische havens die richting Nederlandse havens
gaan, ongeacht de vlag. Onderdeel van deze monitoring is het nagaan vanaf welke haven
het schip vertrokken is en welke route het heeft gevolgd. Bij de onderlinge samenwerking
met de Douane focust de Kustwacht zich op de schepen, de Douane neemt eventuele signalen
van de Kustwacht over de afgelegde route mee in de beoordeling van de oorsprong van
de ruwe olie en olieproducten. De Douane focust zich in de beoordeling op de lading,
en de juiste toepassing van de sanctiemaatregelen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat monitoring van alleen Russische schepen onvoldoende is, aangezien
melding wordt gemaakt van het feit dat er midden op de oceaan wordt overgetankt?

Antwoord 3

Monitoring door de Kustwacht vindt plaats circa 400 zeemijlen (ongeveer 740 km) rondom
Nederlandse wateren op schepen met een Nederlandse bestemming. Onderdeel van deze
monitoring is het nagaan vanaf welke haven het schip vertrokken is en welke route
het heeft gevolgd. Hierbij wordt er gehandeld aan de hand van signalen. De monitoring
is onafhankelijk van de vlag of soort van het schip.

Vraag 4

Deelt u de mening dat de monitoring van alleen Russische schepen onvoldoende is, aangezien
Russische olie ook in schepen uit andere landen vervoerd kan worden?

Antwoord 4

Ja, zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Deelt u ook de mening dat alleen de monitoring van schepen op het Nederlandse continentaal
plat of de Nederlandse Exclusieve Economische Zone onvoldoende is, aangezien er midden
op de oceaan wordt overgetankt?

Antwoord 5

Het kabinet zet zich doorlopend in voor een EU/G7-brede aanpak van sanctie- omzeiling.
Daarbij is het monitoren en tegengaan van sanctieomzeiling een gedeelde verantwoordelijkheid
van de EU-lidstaten en G7-landen. Hier is afstemming over in zowel EU als G7 verband.
Tussen de EU-lidstaten vindt reeds onderlinge samenwerking plaats door Douane-autoriteiten
en Kustwachten.

De Kustwacht monitort olietankers uit Russische havens die richting Nederlandse havens
gaan, ongeacht de vlag. Onderdeel van deze monitoring is het nagaan vanaf welke haven
het schip vertrokken is en welke route het heeft gevolgd.

Vraag 6

Wat is u bekend over de inzet van de «schaduwvloot» van niet geregistreerde schepen?

Antwoord 6

Ik ben bekend met deze berichtgeving in de media. Het tegengaan van deze manier van
sanctieomzeiling is een gedeelde verantwoordelijkheid in EU en G7 verband, waarbij
het kabinet zich doorlopend inzet voor een brede aanpak van sanctieomzeiling.

Vraag 7

Herkent u het signaal dat Rusland dit jaar al meer dan 100 tankers heeft aangekocht,
zoals genoemd in het bericht «Russia assembles «shadow fleet» of tankers to help blunt
oil sanctions»?2

Antwoord 7

Ik ben bekend met deze berichtgeving in de media. Zie ook het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Deelt u de mening dat daarom alle tankers die aanleggen in Nederland gemonitord moeten
worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

De Douane houdt toezicht op de gesanctioneerde goederenstroom en dat omvat ook toezicht
op de olieboycot. Tussen Douane, Kustwacht en de havens is nauwe afstemming over monitoring
en toezicht. Bij signalen van sanctieomzeiling wordt nader onderzoek gedaan. Bij vermoeden
van sanctieomzeiling wordt de havenmeester ingelicht, die de toegang tot de haven
kan weigeren. Monitoring vindt plaats op tankers circa 400 zeemijlen rondom Nederlandse
wateren afkomstig van een Russische haven met een Nederlandse haven als bestemming.

De uiteindelijke beoordeling of de olie wel of niet onder de sanctiebepalingen valt,
is een taak van de Douane. De Douane neemt de signalen van de Kustwacht over de afgelegde
route mee in de controles op de oorsprong van de aangegeven ruwe olie en olieproducten.

Vraag 9

Kunt u toezeggen dat bij elke tanker die aanlegt in Nederland het Automatic Identification
System (AIS) – track en de GPS-gegevens worden gecontroleerd om de herkomst en route
te controleren en te bezien of er onderweg is «stilgelegen» voor overtanken?

Antwoord 9

De Douane en Kustwacht monitoren in onderlinge samenwerking olietankers vanuit Russische
havens die richting Nederlandse havens gaan, ongeacht de vlag. Standaard monitort
de Kustwacht AIS/GPS op Nederlandse wateren, echter niet daarbuiten. Onderdeel van
de monitoring is het nagaan vanaf welke haven het schip vertrokken is en welke route
het heeft gevolgd, waaronder het gebruik van AIS. Bij signalen van sanctie-omzeiling,
wordt nader onderzoek gedaan.

De uiteindelijke beoordeling of de olie wel of niet onder de sanctiebepalingen valt
is een taak van de Douane. De Douane neemt de signalen van de Kustwacht over de afgelegde
route mee in de controles op de oorsprong van de aangegeven ruwe olie en olieproducten.

Vraag 10

Kunt u toezeggen dat bij verdachte schepen samples van de olie worden genomen omdat
zo is te bepalen wat de herkomst van de olie is?

Antwoord 10

De Douane bepaalt de oorsprong van de olie aan de hand van bijvoorbeeld oorsprongscertificaten,
contracten en facturen, waarbij diepgaande administratieve controles kunnen volgen om de juiste oorsprong te achterhalen. Monsters
zijn hier minder doeltreffend omdat de samenstelling van ruwe olie uit andere landen
hetzelfde kan zijn als die vanuit Rusland. De bepaling van de oorsprong vindt plaats
op basis van de betreffende bepalingen in het Douane Wetboek van de Unie. Over de
precieze handhaving kan omwille van vertrouwelijkheid geen uitspraak worden gedaan.

Vraag 11

Kunt u deze vragen op korte termijn beantwoorden?

Antwoord 11

Ik heb mijn best gedaan om zo snel mogelijk deze vragen te beantwoorden, rekening
gehouden worden met het kerstreces en afstemming tussen departementen.