Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op de vragen van het lid Koekkoek over het bericht ‘Europese Ministers vertragen en verzwakken bescherming drinkwaterbronnen tegen bestrijdingsmiddelen’ van de VEWIN, de vereniging van waterbedrijven in Nederland
Vragen van het lid Koekkoek (Volt) aan de Minister van Infrastructuur en Waterstaat over het bericht «Europese Ministers vertragen en verzwakken bescherming drinkwaterbronnen tegen bestrijdingsmiddelen» van de VEWIN, de vereniging van waterbedrijven in Nederland (ingezonden 23 december 2022).
Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Minister
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (ontvangen 31 januari 2023). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1223.
Vraag 1
Bent u op de hoogte van dit bericht en het persbericht van de Raad van de EU, d.d.
19/12/2022, waarop de VEWIN haar nieuwsbericht baseert?1
Antwoord 1
Ja.
Vraag 2
Kunt u aangeven of u het verzoek om weer een nieuwe impactanalyse en kwantificering
van de effecten van een verbod van gewasbeschermingsmiddelen in nieuwe gebieden ondersteunt?
Zo ja, waarom?
Antwoord 2
Nederland was geen voorstander van het verzoek aan de Europese Commissie om een aanvullende
effectbeoordeling uit te voeren over het voorstel voor een verordening voor duurzaam
gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Hiervoor verwijs u ik naar de brief van de
Minister van LNV van 21 december 2022 met het verslag van de Landbouw- en Visserijraad
(Kamerstuk 21 501-32, nr. 1497). Een meerderheid van lidstaten was echter vóór. Dit heeft ertoe geleid dat de Europese
Raad Vervoer, Telecommunicatie en Energie (TTE-Raad) op 19 december 2022 heeft ingestemd
met uitvoering van de aanvullende effectbeoordeling.
Vraag 3
Onderschrijft u dat voedselzekerheid de centrale doelstelling van de landbouw is?
Antwoord 3
De landbouw is inderdaad van groot belang voor voedselzekerheid, echter deze moet
met minder schadelijke emissies naar het milieu gepaard gaan. De aanvullende effectbeoordeling
van het voorstel is onder meer bedoeld om mogelijke effecten op voedselzekerheid te
kwantificeren. Nederland was geen voorstander van het informatieverzoek om deze beoordeling
uit te voeren, vanwege de reikwijdte ervan en de te voorziene impact op de duur van
de behandeling van het voorstel. Het is juist nu nodig om tempo te maken in het verminderen
van het gebruik en de afhankelijkheid van chemische gewasbescher-mingsmiddelen en
de toepassing van geïntegreerde gewasbescherming te intensiveren.
Op dit moment beraadt de Europese Commissie zich nog op de uitvoering van de aanvullende
effectbeoordeling; zij is aan zet. Het is (nog) niet duidelijk welke impact uitvoering
hiervan zal hebben op de duur van de behandeling van het voorstel.
Vraag 4
Aangezien Nederland zich heeft gecommitteerd aan het halen van de doelstellingen in
de Kaderrichtlijn Water (KRW) 2022–2027, kunt u toelichten wat het effect is van het
gebruik van pesticiden in de buurt van, of in drinkwaterwinningsgebieden?
Antwoord 4
Ik ben me bewust van de zorgen van Vewin dat het gebruik van pesticiden, waaronder
gewasbeschermingsmiddelen, in of rondom drinkwaterwingebieden kan resulteren in normoverschrijdingen
in drinkwaterbronnen. Verontreiniging van drinkwaterbronnen krijgt bij de uitvoering
van de Beleidsnota Drinkwater aandacht in de gebiedsdossiers. Deze worden, onder coördinatie
van de provincies, per grondwaterbeschermingsgebied samen met de drinkwaterbedrijven
opgesteld. Knelpunten, restopgaven, maatregelen en beleidsontwikkelingen zijn o.a.
beschreven in het, in opdracht van IenW opgestelde RIVM-rapport «Staat drinkwaterbronnen»2 van 2020.
Daarnaast hebben de drinkwaterbedrijven in 2022 hun monitoringsresultaten aangeleverd
voor actualisatie van de in 2017 verschenen «Grondwateratlas bestrijdingsmiddelen»3. De geactualiseerde atlas wordt binnenkort gepubliceerd en geeft informatie over
de effecten van het gebruik van gewasbeschermings-middelen voor de winning van drinkwater
uit grondwater en de resterende KRW-opgave, geen normoverschrijdingen in 2027.
In aansluiting op het advies van de Studiegroep Grondwater «Grondwater: onzichtbaar
en onmisbaar», dat de Kamer op 19 december 2022 is aangeboden (Kamerstuk 27 625, nr. 594), neemt IenW het initiatief om in overleg met de beheerders en gebruikers van grondwater
de mogelijkheden voor de ontwikkeling van een systeem voor «early warning monitoring»
te verkennen. Meten in het bovenste grondwater is van belang om sneller dan nu vast
te kunnen stellen of verontreiniging van grondwater plaatsvindt en maatregelen te
treffen om verdere verontreiniging van grondwater te voorkomen.
Vraag 5
Zorgt deze vertraging op een verbod van gewasbeschermingsmiddelen, zoals de Europese
Commissie wenst, ervoor dat Nederland potentieel (een deel van) de KRW-doelen niet
tijdig gaat halen, meer nog dan u zelf recentelijk al heeft aangegeven?
Antwoord 5
Samen met de Minister van LNV heb ik recent een aanpak op hoofdlijnen opgesteld om
invulling te geven aan de afspraak uit het coalitieakkoord om de «normen voor het
gebruik van gewasbeschermingsmiddelen af te stemmen op de KRW». Deze aanpak is erop
gericht om de KRW-doelen te behalen, waaronder geen KRW-normoverschrijdingen meer
in 2027. Deze aanpak houdt in dat op basis van specifieke informatie over de toestand
van de Nederlandse oppervlaktewateren, grondwater, drinkwater en kwetsbare gebieden
en de inschatting van het verwachte effect van lopende generieke maatregelen, bekeken
wordt of aanvullende maatregelen nodig zijn. De aanpak zal worden uitgevoerd met (andere)
overheden en betrokkenen (Kamerstuk 27 858, nr. 581).
Ongeacht de verdere Europese behandeling van de beoogde Verordening duurzaam gebruik
gewasbeschermingsmiddelen zal Nederland de aanpak doorzetten om de KRW-doelen te halen.
Daarnaast wordt op dit moment samen met de Minister van LNV bekeken hoe, mede op basis
van de huidige Richtlijn Duurzaam gebruik van pesticiden (Richtlijn 2009/128/EG),
uitvoering kan worden gegeven aan de motie De Groot die vraagt om het gebruik van
bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden te stoppen (Kamerstuk 27 858, nr. 587). De beoogde Verordening duurzaam gebruik gewasbeschermingsmiddelen moet deze richtlijn
op termijn vervangen. De huidige richtlijn biedt lidstaten (nu al) een mogelijkheid
om «passende maatregelen» te nemen om de kwaliteit van grondwater te beschermen (zie
ook Kamerstuk 27 858, nr. 579).
Om aan deze motie uitvoering te geven, is de eerste stap het verkennen van de mogelijke
effecten van het stoppen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen voor terreinbeheerders,
(agrarische) ondernemers en burgers bij het beheersen van ziekten, plagen, invasieve
exoten, ongedierte, etc. in grondwaterbeschermings-gebieden. Parallel daaraan wordt
onderzocht op welke wijze het stoppen of beperken van het gebruik juridisch vorm zou
moeten krijgen in nationale wet- en regelgeving, zoals ook toegelicht in de recente
brief van de Minister van LNV (Kamerstuk 27 858, nr. 605).
De Minister van LNV zal uw Kamer in het voorjaar informeren over deze verkenningen.
Vraag 6
Gezien het feit dat het Planbureau voor de Leefomgeving aangeeft dat de kwaliteit
van het grondwater alleen maar verder achteruit zal gaan als gewasbeschermingsmiddelen
(pesticiden) gebruikt blijven worden in de landbouw, hoe kijkt u naar deze ontwikkeling
in relatie tot de mogelijke vertraging van de bescherming van onze drinkwaterbronnen
tegen bestrijdingsmiddelen?
Antwoord 6
Zie de antwoorden op vragen 4 en 5.
Vraag 7
Aangezien provincies en waterschappen de uitvoerende instanties zijn voor het behalen
van de KRW-doelen, hoe beoordeelt u de juridische dan wel financiële risico’s voor
Nederland bij het niet voldoen aan de KRW-doelen voor 2027?
Antwoord 7
In november 2022 is uw Kamer geïnformeerd over de risico’s die er voor Nederland zijn
bij het niet voldoen aan KRW-doelen voor 2027 (Kamerstuk 27 625, nr. 555).
Raad vraagt aanvullende effectbeoordeling bij voorstel over duurzaam gebruik gewasbeschermingsmiddelen
– Consilium (Europa.eu)
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
M.G.J. Harbers, minister van Infrastructuur en Waterstaat -
Mede namens
P. Adema, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Bijlagen
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.