Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Boswijk en Knops over de toegang tot veteranenzorg ‘achter slot en grendel’

Antwoord van Minister Weerwind (Rechtsbescherming) en van Minister Ollongren (Defensie)
(ontvangen 27 januari 2023).

Vraag 1

Herinnert u zich de door de Veteranenombudsman onderzochte zorgen over de manier waarop
er binnen penitentiaire inrichtingen wordt omgegaan met voormalig militairen, in het
bijzonder veteranen die in oorlogsmissies hebben gediend?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Erkent u dat toegang tot specifieke veteranenzorg voor veteranen in detentie in de
bijzondere zorgplicht past die de overheid heeft voor veteranen die als gevolg van
een uitzending maatschappelijke ondersteuning of geestelijke gezondheidszorg nodig
hebben?

Antwoord 2

Ja. De bijzondere zorgplicht voor veteranen blijft van kracht2.

Bij binnenkomst in de penitentiaire inrichting (PI), wordt sinds januari 2021 als
onderdeel van de algemene intake aan de gedetineerde gevraagd of hij of zij veteraan
is. Als de gedetineerde aangeeft dat dit het geval is, wordt dit opgenomen in diens
detentie- en re-integratieplan. Dit plan is de leidraad voor de invulling van de detentie,
de detentiefasering en de voorbereiding op het traject na detentie. Vervolgens worden
vanuit de PI de zorgcoördinatoren en gespecialiseerde maatschappelijk werkers van
het Nederlands Veteraneninstituut (NLVi) betrokken. Daarbij wordt de veteraan actief
gewezen op het Veteranenloket van het NLVi en het aanbod van hun diensten.

Vraag 3

Op welke wijze heeft u invulling gegeven aan uw toezegging om de mogelijkheid en wenselijkheid
te onderzoeken om bepaalde gedetineerde veteranen te plaatsen in het Militair Penitentiair
Centrum (MPC) te Stroe, in plaats van in een civiele penitentiaire inrichting?3

Antwoord 3

Zoals aangegeven in de reactie aan de Veteranenombudsman op het rapport «Toegang tot
veteranenzorg achter slot en grendel» van 26 april 2022, die met uw Kamer is gedeeld,
is een verkenning gestart naar de mogelijkheid en wenselijkheid tot het plaatsen van
bepaalde gedetineerde veteranen in het Militair Penitentiair Centrum (hierna: MPC)
te Stroe4. Over de uitkomsten wordt uw Kamer in het eerste kwartaal van dit jaar nader geïnformeerd.

Vraag 4

Klopt het dat het recent verbouwde MPC uit tien cellen bestaat, alsmede 11 bewaarders
plus directie en alle benodigde faciliteiten, en dat de bezettingsgraad in het jaar
2021 slechts 6,38% bedroeg en het aantal bezette detentieplaatsen drie?5

Antwoord 4

Het MPC biedt ruimte voor maximaal 13 gedetineerden. Het MPC heeft een capaciteit
van zeven individuele- en drie tweepersoons cellen. De personele bezetting bestaat
op dit moment uit een directeur, diens plaatsvervanger en een planner en voorts uit
17 bewaarders in ploegendiensten. De bezettingsgraad van de cellen was in 2021 6,4%.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de situatie dat het MPC kennelijk voor het grootste gedeelte van
het jaar vrijwel leeg staat en het formeel niet mogelijk is om hier strafrechtelijk
veroordeelde veteranen, die niet meer in actieve dienst zijn, in detentie te plaatsen?

Antwoord 5

Zoals aangegeven bij vraag 3 vindt er momenteel een verkenning plaats naar de mogelijkheid
en wenselijkheid tot het plaatsen van bepaalde gedetineerde veteranen in het MPC.
Over de uitkomsten wordt uw Kamer in het eerste kwartaal van dit jaar nader geïnformeerd.

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat in het MPC, door de kleinschalige opzet, meer ruimte en tijd
is voor persoonlijke begeleiding en meer maatwerk voor de gedetineerde kan worden
geleverd?

Antwoord 6

In het kader van (medische)zorg, re-integratie en resocialisatie besteedt de Dienst
Justitiële Inrichtingen (DJI) aandacht aan persoonlijke begeleiding en maatwerk aan
iedere gedetineerde (waaronder ook veteranen); dit geldt binnen elke justitiële inrichting.
Dit maatwerk is afgestemd op de behoefte van de gedetineerde en onafhankelijk van
de grootte van de afdeling of de inrichting van plaatsing.

Vraag 7

Deelt u de opvatting dat het MPC, anders dan de civiele penitentiaire inrichtingen,
volledige toegang biedt tot de specifieke veteranenzorg en daarmee zeer geschikt is
voor de detentie en re-integratie van veroordeelde veteranen die niet meer in actieve
dienst zijn?

Antwoord 7

Zie antwoord vraag 3.

Vraag 8

Waardeert u de acties die door de directie van het MPC zijn en worden geïnitieerd
in het kader van het project «veteranen in detentie»?

Antwoord 8

Ja, wij waarderen de samenwerking tussen het NLVi, DJI, Defensie en het MPC in het
belang van specifieke zorg voor veteranen in detentie.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u door de Commissie van Toezicht van het MPC geuite zorgen dat afspraken
nodig zijn met betrokken partijen, maar dat een convenant, dat nodig is voor de realisatie
van deze plannen, nog steeds ontbreekt?

Antwoord 9

Op 6 december jl. is het Convenant «huisvesting niet militaire-gedetineerden in Militair
Penitentiair Centrum te Stroe» getekend door het Ministerie van Defensie en DJI en
voorziet in specifieke afspraken in zake de plaatsing van (niet-militaire) gedetineerden
in het MPC. Het gaat daarbij om gedetineerden die behoren tot de categorieën: gezagdragers,
geüniformeerden en DJI-personeel.

Vraag 10

Wanneer bent u bereid dit convenant, dat het MPC in staat stelt om ook civiel gedetineerde
veteranen op te nemen, af te ronden? Bent u inmiddels verder gekomen dan een verkennend
gesprek tussen Defensie en het MPC?

Antwoord 10

Zie het antwoord op vraag 3 en 9.

Vraag 11

Welke afspraken zijn er tot dusver gemaakt tussen de Dienst Justitiële Inrichtingen
(DJI), Defensie en het Veteraneninstituut?

Antwoord 11

De samenwerking tussen DJI en het NLVi is in 2020 gestart. Door deze samenwerking
kan een gedetineerde tijdens detentie contact opnemen met het NLVi en kunnen zorgcoördinatoren
en gespecialiseerde maatschappelijk werkers van het NLVi de gedetineerden spreken
tijdens de bezoekuren. Om de toegang tot de PI voor de medewerkers van het NLVi te
verbeteren, gaat DJI zorgcoördinatoren en gespecialiseerde maatschappelijk werkers
van het NLVi (als niet-justitiegebonden organisatie) ook buiten de bezoekuren toegang
geven.

Zoals aangegeven in de beantwoording bij vraag 9 is op 6 december 2022 het Convenant
«huisvesting niet militaire-gedetineerden in Militair Penitentiair Centrum te Stroe»
getekend door het Ministerie van Defensie en DJI. Dit convenant voorziet in specifieke
afspraken inzake de plaatsing van (niet-militaire) gedetineerden in het MPC. Het gaat
daarbij om gedetineerden die behoren tot de categorieën: gezagdragers, geüniformeerden
en DJI-personeel.

Vraag 12

Deelt u de mening dat het noodzakelijk is dat alle beschikbare capaciteit zo volledig
mogelijk wordt benut, met name vanwege de capaciteitstekorten in (onder andere) de
penitentiaire inrichtingen en het goed besteden van belastinggeld? Deelt u ook de
mening dat het daarom onwenselijk is dat in het MPC cellen leeg blijven staan, terwijl
tegelijkertijd de DJI te maken heeft met een grote druk op het gevangeniswezen?

Antwoord 12

Op dit moment is er geen sprake van een capaciteitstekort. De laatste twee jaar blijkt
in de praktijk een fors lagere bezetting dan voorspeld is in de ramingen.6

DJI streeft ernaar om de beschikbare celcapaciteit zo volledig en goed mogelijk te
benutten.

Binnen het gevangeniswezen is er een differentiatie aan veiligheidsniveaus waardoor
niet elke gedetineerd overal geplaats kan worden. Zoals aangegeven bij vraag 3 is
een verkenning gestart naar de mogelijkheid tot het plaatsen van gedetineerde veteranen
in het MPC. Uw Kamer wordt in het eerste kwartaal van 2023 geïnformeerd over de uitkomsten
van deze verkenning.

Vraag 13

Klopt het dat er geslaagde proeven zijn geweest waarbij een gedetineerde veteraan
als burger toch zijn straf kon uitzitten in het MPC? Zo ja, bent u bereid deze samenwerking
tussen Justitie en Defensie voort te zetten, ook zonder convenant?

Antwoord 13

Er is eenmaal (in 2021) een gedetineerde veteraan in het MPC geplaatst. In deze situatie
werd ingeschat dat het MPC deze veteraan de benodigde zorg kon verlenen. Op basis
van deze casus kan niet geconstateerd worden of een proef geslaagd is. Derhalve is
naar aanleiding van het rapport gestart met een verkenning. Over de uitkomsten wordt
uw Kamer in het eerste kwartaal van 2023 geïnformeerd.

Vraag 14

Is de Minister voor Rechtsbescherming bereid om, zoals aanbevolen door de Veteranenombudsman,
regie hierin te nemen?

Antwoord 14

Zie hiervoor de reactie op het rapport «Toegang tot veteranenzorg achter slot en grendel»
zoals toegestuurd aan de Veteranenombudsman en uw Kamer op 26 april 2022, waarbij
ik deze vraag bevestigend beantwoord.7

Vraag 15

Bent u bereid om de uitvoering van de andere aanbevelingen van de Veteranenombudsman
om de zorg voor veteranen in detentie te verbeteren, met kracht ter hand te nemen
en de Kamer hierover, zoals toegezegd, begin 2023 te informeren?

Antwoord 15

Zoals gecommuniceerd in de brief van 26 april 2022 zal ik de Veteranenombudsman in
het eerste kwartaal van 2023 informeren over de uitkomsten van de aanbevelingen. Uw
Kamer ontvangt hiervan eveneens een afschrift.