Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Agema over het bericht dat van de bijna 22.000 hoogbejaarde wachtenden, 4.734 urgent wachten, wat een stijging van 70% is

Antwoord van Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) (ontvangen 26 januari 2023).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022-2023, nr. 1211.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht dat 4.734 hoogbejaarde ouderen die wachten op een
verpleeghuisplek urgent wachtenden zijn?1

Antwoord 1

De meest recente wachtlijst (stand 1 nov 2022) laat zien dat er op dit moment 307
cliënten zijn met status «urgent plaatsen» en 4.430 cliënten met status «actief plaatsen».

De urgent te plaatsen personen bevinden zich doorgaans in een (crisis)situatie waarin
met spoed een plaats in een verpleeghuis gevonden moet worden. De zorgkantoren hanteren
voor deze urgente gevallen een streefnorm die korter is dan de officiële treeknorm
van 6 tot 13 weken. Uiteraard wordt er rekening gehouden met de individuele wensen
en behoeften van betrokkenen (bijvoorbeeld de keuze van de locatie of de afstand tot
het thuisadres), maar er is in deze urgente situaties niet altijd de garantie dat
hieraan kan worden voldaan.

Voor de actief te plaatsen personen houden de zorgkantoren zo veel als mogelijk rekening
met de specifieke behoeftes en wensen van de cliënten. Dat heeft tot gevolg dat de
zorgkantoren soms een ruimere termijn hanteren dan de treeknorm, wanneer blijkt dat
betrokkenen de gelegenheid willen nemen te kijken naar alternatieven (andere zorgaanbieder
van voorkeur) en een wat langere wachttijd aanvaardbaar vinden. Ondertussen wordt
doorgaans passende overbruggingszorg geregeld voor de thuissituatie.

Mocht het zo zijn dat er een urgente situatie ontstaat bij iemand die status «actief
plaatsen» heeft, dan wordt de status omgezet in «urgent plaatsen». Dan bemiddelt het
zorgkantoor om zo snel als mogelijk een geschikte plaats te vinden.

In het maandelijkse overzicht op www.zorgcijfersdatabank.nl is specifiek aangegeven (groen gearceerd) wat de wachtduur is van de mensen met status
urgent plaatsen en actief plaatsen. Van de urgent te plaatsen personen wordt 92% binnen
de treeknorm geplaatst. Van de actief te plaatsen personen is dat 55%.

De Nza, die toezicht houdt op de uitoefening van de zorgplicht door de zorgkantoren,
constateert in haar recente magazine over de toegang tot de langdurige zorg dat afgelopen
jaar de wachtlijst is toegenomen.

Wachtstatus

December 2020

September 2021

September 2022

November 2022

Toename sinds 2021

Urgent plaatsen

0

210

324

307

46%

Actief plaatsen

0

2.109

4.119

4.430

110%

Actief wachtend

1.530

0

0

0

-

Niet actief wachtend

19.499

0

0

0

-

Wacht op voorkeur

0

13.987

16.940

17.086

22%

totaal

21.029

16.306

21.383

21.823

33%

Eind 2020 stonden er ongeveer 21.000 mensen op de wachtlijst. In 2021 is de wachtlijst
gedaald. Deels is dit te verklaren door oversterfte door Corona in de verpleeghuizen;
deels hebben sommige cliënten besloten langer thuis te blijven wonen en de verhuizing
naar een verpleeghuis uitgesteld. In 2022 is de wachtlijst toegenomen naar bijna 22.000
personen; dat kan kenmerken hebben van een «inhaaleffect». Bij het antwoord op vraag
2 ga ik in op mijn beleid terzake.

Vraag 2

Per wanneer heeft u het groeien van de lijst met wachtenden op een verpleeghuisplek
gestuit?

Antwoord 2

Het is voor mij niet mogelijk concreet aan te geven wanneer de wachtlijst een piek
heeft bereikt en de weg naar beneden wordt ingezet. Gezien de vergrijzing en de arbeidsmarktkrapte
zijn er geen makkelijke oplossingen. Mijn beleid2 is erop gericht de zorg en ondersteuning voor ouderen samen met het veld anders vorm
te geven, maar dit kost tijd en daar kunnen we niet op wachten. Daarom heb ik al aangekondigd
dat ik de komende periode in gesprek ga met de regio’s. Ik begin met deze gesprekken
op die plaatsen waar dit probleem het grootst is.

In deze gesprekken ga ik samen met de partijen in beeld brengen hoe we de zorg en
ondersteuning thuis beter kunnen organiseren, opdat mensen niet of later naar het
verpleeghuis hoeven. Ik wil ook weten wat de regionale partijen daarbij nodig hebben.
Het is belangrijk daarbij ook aandacht te hebben voor de organisatie en beschikbaarheid
van plekken voor tijdelijke opname en revalidatiezorg, omdat we moeten zorgen dat
ouderen na een tijdelijke terugval weer zoveel mogelijk naar huis kunnen met passende
zorg. Dit sluit aan bij wat veel ouderen zelf willen.

Vraag 3

Per wanneer hebben de 4.734 actief wachtende hoogbejaarden, met wie het zelfstandig
urgent niet meer gaat, een verpleeghuisplek?

Antwoord 3

Ongeveer 55% van de 4.430 personen met de status «actief plaatsen» krijgt binnen de
treeknorm van 6 weken een plaats aanboden in een verpleeghuis. Voor een deel van de
cliënten wordt, in goed overleg met de cliënt, soms een wat ruimere wachttijd gehanteerd.
Ruim 80% van de cliënten krijgt binnen deze ruimere wachttijd (6-13 weken) een plaats
in een verpleeghuis.

Vraag 4

Per wanneer hebben alle bijna 22.000 wachtende hoogbejaarden, met wie het zelfstandig
niet meer gaat, een verpleeghuisplek?

Antwoord 4

Zoals hierboven aangegeven, krijgt 92% van de mensen met status «urgent plaatsen»
een plaats aangeboden binnen de treeknorm. Ongeveer 7% van de mensen wachten 6-13
weken en 1% wacht langer dan 13 weken. Van de mensen met status «actief plaatsen»
geldt dat 55% binnen de treeknorm en 80% binnen de (wat ruimere) streefnorm wordt
geplaatst.

De ongeveer 17.000 mensen met de status» wacht op voorkeur» kiezen ervoor voorlopig
thuis te blijven wonen en af te wachten tot er een plek is bij de aanbieder van hun
voorkeur. Van deze 17.000 mensen hebben 15.000 mensen een voorkeur voor een specifieke
locatie of woonwens, bijvoorbeeld voor nieuwbouw. Het initiatief ligt in deze situaties
bij de cliënt of de zorgaanbieder om contact op te nemen met het zorgkantoor, wanneer
de situatie of de opnamewens verandert. Dit kan betekenen dat de status van de cliënt
wordt aangepast in «actief of urgent plaatsen». Het zorgkantoor gaat dan in overleg
met de betrokkenen op zoek naar een passende plek en houdt daarbij de doorlooptijd
nauwlettend in de gaten.

Vraag 5

Hoeveel van deze bijna 22.000 wachtenden op een verpleeghuisplek zijn geïndiceerd
met zorgzwaartepakket 4, respectievelijk 5, 6 en hoger?

Antwoord 5

Zorgzwaarte profiel

Wachtlijst

nov. 2022

Aandeel in totaal

VV4

Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging

5.629

26%

VV5

Beschermd wonen met intensieve dementiezorg

12.152

56%

VV6

Beschermd wonen met intensieve verzorging en verpleging

3.630

17%

anders

412

2%

Totaal

21.823

Vrijwel alle wachtende cliënten hebben een zorgzwaarteprofiel VV4, VV5 of VV6.