Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Michon-Derkzen over “het bericht: OM worstelt met namen Schiphol-betogers: ‘ze hadden geen id bij zich”

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 26 januari
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1203.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «OM worstelt met namen Schiphol-betogers: «Ze hadden
geen id bij zich»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel aanhoudingen zijn er bij de demonstraties op de airside van Schiphol begin
november verricht? Hoeveel van de demonstranten die aangehouden zijn, zitten er op
dit moment nog vast?

Antwoord 2

Er zijn circa 400 personen aangehouden en er zit niemand op dit moment nog vast.

Vraag 3

Klopt het dat de identiteit van een groot deel van de demonstranten nog niet bekend
is? Klopt het voorts dat dit het geval is omdat de aangehouden activisten geen identiteitsbewijs
bij zich hadden of zich weigerden te identificeren? Om hoeveel mensen gaat het hier?

Antwoord 3

Van een deel van de demonstranten was ter plekke de identiteit inderdaad niet vast
te stellen. Zij wilden hun personalia niet geven, hadden geen ID-bewijs bij zich en
hadden hun vingertoppen bewerkt zodat er geen vingerafdrukken konden worden afgenomen.
Dit betekent uiteraard niet dat zij hier zomaar mee wegkomen. Het OM doet onderzoek
naar de identiteit van deze personen. In het kader van het opsporingsbelang kan ik
op dit moment niet aangeven hoe groot deze groep is of op welke wijze het onderzoek
wordt gedaan.

Vraag 4

Hebben de activisten die zich niet konden of wilden identificeren een sanctie opgelegd
gekregen wegens het overtreden van de Wet op de identificatieplicht? Wat zijn overwegingen
van het OM bij het besluit om wel of geen sanctie op te leggen aan iemand die de Wet
op de identificatieplicht heeft overtreden? Waarom wordt niet bij alle geconstateerde
overtredingen een boete opgelegd?

Antwoord 4

Zoals blijkt uit het antwoord op vraag 3 laat het OM de personen die zich niet wilden
laten identificeren niet zomaar met strafbare feiten wegkomen. Het OM doet onderzoek
naar de identiteit van deze personen. Na afronding van het onderzoek zal de beslissing
worden genomen of er sancties worden opgelegd en zo ja aan wie.

Vraag 5

In welke gevallen kan de politie na een aanhouding mensen dwingen hun identiteitsbewijs
te overleggen, bijvoorbeeld door het inschakelen van familie of vrienden om het document
te brengen? Hoe lang mag de politie mensen vasthouden totdat zij zich kunnen identificeren
met een document?

Antwoord 5

Het is een verplichting om een ID-bewijs te tonen als de politie hier om vraagt. Het
niet kunnen tonen van een geldig legitimatiebewijs kan leiden tot een boete. Op grond
van wet, regelgeving en jurisprudentie zijn er geen mogelijkheden om iemand te dwingen
om zijn of haar identiteit prijs te geven. Arrestanten kunnen wel gedwongen worden
om mee te werken aan het maken van een gelaatsfoto of het afnemen van vingerafdrukken.
De politie, in dit geval de Koninklijke Marechaussee, kan iemand in het belang van
het onderzoek maximaal 15 uur voor verhoor vasthouden. Deze periode kan in het belang
van het onderzoek worden verlengd met maximaal 6 dagen.

Vraag 6

Is het bij alle aangehouden personen gelukt om een foto te maken en vingerafdrukken
af te nemen? Waarom niet? Wat gebeurt er als mensen dit weigeren? Wat is in dat geval
het wettelijk kader?

Antwoord 6

Het is gelukt om van de aangehouden demonstranten een gelaatsfoto te maken. Het is
niet gelukt om van al deze personen een vingerafdruk te maken, omdat een deel van
de aangehouden personen de vingertoppen had bewerkt. Zoals uit de antwoorden hiervoor
blijkt, loopt het onderzoek nog naar de identiteit van deze personen. Zodra de identiteit
bekend is, beslist het OM over afdoening. Voorts is een kleine groep demonstranten
vrijwillig vertrokken nadat de Koninklijke Marechaussee dat heeft verzocht. Van de
kleine groep demonstranten die vrijwillig vertrok, is geen gelaatsfoto gemaakt of
vingerafdrukken genomen.

Vraag 7

Welke mogelijkheden hebben OM en politie om de identiteit van mensen achteraf te achterhalen?

Antwoord 7

Zie antwoord op vraag 5. Het kan niet zo zijn dat het loont om te proberen je identiteit
voor politie en OM verborgen te houden. Het OM voert een strafrechtelijk onderzoek
uit en op basis hiervan bepaalt het OM de wijze waarop de zaken worden afgedaan.

Vraag 8 en 9

Wat is het juridisch kader ten aanzien van het vervolgen van (bestuurders van) organisaties
die demonstranten oproepen tot het plegen van strafbare feiten?

In hoeverre kunnen het OM en de politie optreden tegen het aanbieden van trainingen
en cursussen die erop zijn gericht mensen te trainen om strafbare feiten te plegen
zoals het overtreden van artikel 461 van het Wetboek van Strafrecht (Sr) of artikel
162 Sr? En kunt u in gesprek gaan met het OM en de politie om te bezien of de huidige
mogelijkheden om op te treden tegen aanbieders van dergelijke cursussen en trainingen
nog toereikend zijn?

Antwoord 8 en 9

Het mogelijk juridisch relevante kader omvat opruiing, oftewel het oproepen tot het
plegen van strafbare feiten of tot gewelddadig optreden. Dit is strafbaar gesteld
in artikel 131 van het Wetboek van Strafrecht. In de Richtlijn voor strafvordering
opruiing zijn algemene aanwijzingen opgenomen inzake de sanctietoepassing en het transactie-
en rekwireerbeleid. Het zou kunnen dat bij het trainen van activisten sprake is van
opruiing. Of daar sprake van is, is uiteraard sterk afhankelijk van de concrete omstandigheden
van het geval. Het is aan het Openbaar Ministerie om te beoordelen in welke gevallen
strafrechtelijke vervolging opportuun is.

Er is op dit moment geen aanleiding om te bezien of de huidige mogelijkheden om op
te treden toereikend zijn. Mocht deze aanleiding er wel zijn dan zal ik niet aarzelen
om hierover het gesprek aan te gaan met politie en OM.