Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
36 271 Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2023 (Incidentele suppletoire begroting inzake gasopslag Bergermeer en garantieregeling Porthos)
Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING
A Artikelgewijze toelichting bij het wetsvoorstel
Wetsartikelen 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel
strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale
begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten- Generaal de begrotingswet
heeft geautoriseerd. Aangezien uitvoering van de spoedeisende maatregel gasopslag
Bergermeer die in deze incidentele suppletoire begroting is opgenomen in het belang
van het Rijk is, niet kan wachten tot formele autorisatie van beide Kamers der Staten-Generaal,
zal het kabinet de uitvoering van de maatregel starten. Hiermee wordt gehandeld conform lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet 2016. Voor de indiening van deze incidentele suppletoire begroting is uw Kamer vooraf
geïnformeerd via de Kamerbrief Gasleveringszekerheid en gasopslagen en de Kamerbrief Garantieregeling Porthos, beide van 9 december 2022.
De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze
memorie van toelichting toegelicht.
Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,
De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens
B Artikelgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen
1. Leeswijzer
Ondergrenzen toelichtingen
Voor wat betreft het toelichten van significante verschillen in de uitgaven, ontvangsten
en verplichtingen zijn de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande
tabel.
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50
1
2
=> 50 en < 200
2
4
=> 200 < 1.000
5
10
=> 1.000
10
20
In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden
deze ondergrenzen.
2. Beleidsartikelen
2.1 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering
Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid incidentele suppletoire begroting (ISB) (bedragen x € 1.000)
Stand ontwerpbegroting 2023 incl. NvW
Mutaties ISB
Stand ISB
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Verplichtingen
13.989.888
520.500
14.510.388
0
0
0
0
Uitgaven
15.969.367
542.400
16.511.767
0
0
0
0
Subsidies (regelingen)
15.202.106
366.800
15.568.906
0
0
0
0
Missiegedraven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)
64.334
64.334
Hernieuwbare Energietransitie (HER+)
45.540
45.540
Energie-efficiency
2.368
2.368
Green Deals
500
500
Demonstratieregeling Klimaat- en Energie-innovatie (DEI+)
93.188
93.188
Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS)
5.296
5.296
Projecten Klimaat en Energieakkoord
10.345
10.345
SDE
591.000
591.000
SDE+
2.851.461
– 153.700
2.697.761
SDE++
52.600
52.600
Aardwarmte
17.500
17.500
ISDE-regeling
387.200
387.200
Compensatie Energie-intensieve bedrijven (ETS)
0
0
Carbon Capture Storage (CCS)
4.580
4.580
Hoge Flux Reactor
6.401
6.401
Caribisch Nederland
22.644
22.644
Overige subsidies
26.507
26.507
Opschalingsinstrument waterstof
21.100
21.100
Investeringen waterstofbackbone
233.320
233.320
Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)
4.000
4.000
Subsidieondersteuning verduurzaming MKB
0
0
IPCEI waterstof
160.000
160.000
Vulmaatregelen gasopslag
633.250
520.500
1.153.750
Infrastructuur Duurzame Industrie (PIDI)
12.140
12.140
Schadeafhandeling mijnbouw Limburg
3.337
3.337
Maatschappelijke Investeringssubsidie Warmtenetten (MIW)
130.000
130.000
NGF-project NieuweWarmteNu!
75.000
75.000
Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023
9.748.495
9.748.495
Leningen
9.000
0
9.000
0
0
0
0
Lening EBN
9.000
9.000
Lening EBN voor vullen Bergermeer
0
0
Garanties
0
175.600
175.600
0
0
0
0
Verliesdeclaratie aardwarmte
0
0
Garantie CCS/Porthos
0
175.600
175.600
Opdrachten
81.500
0
81.500
0
0
0
0
Onderzoek mijnbouwbodembeweging
3.410
3.410
SodM onderzoek
2.500
2.500
Uitvoeringsagenda klimaat
473
473
Klimaat mondiaal
347
347
Onderzoek en opdrachten
41.490
41.490
Programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER)
15.280
15.280
Energiehulp Oekraïne
18.000
18.000
Bijdrage aan agentschappen
117.894
0
117.894
0
0
0
0
Bijdrage RVO.nl
92.134
92.134
Bijdrage Agentschap Telecom
7.492
7.492
Bijdrage NEa
13.030
13.030
Bijdrage KNMI
1.430
1.430
Bijdrage NVWA
914
914
Bijdrage RIVM
1.061
1.061
Bijdrage RWS
1.833
1.833
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
146.393
0
146.393
0
0
0
0
Doorsluis COVA-heffing
111.000
111.000
TNO kerndepartement
33.602
33.602
TNO SodM
1.791
1.791
Bijdrage aan medeoverheden
399.700
0
399.700
0
0
0
0
Uitkoopregeling
0
0
Regeling toezicht energiebesparingsplicht
13.200
13.200
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden
386.500
386.500
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
12.774
0
12.774
0
0
0
0
Nuclear Research Group (NRG)
7.930
7.930
Internationale contributies
1.681
1.681
PBL Rekenmeesterfunctie
2.156
2.156
ILT handhaving F-gassen
1.007
1.007
Storting/onttrekking begrotingsreserve
0
0
0
0
0
0
0
Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie
0
0
Storting in begrotingsreserve aardwarmte
0
0
Ontvangsten
4.505.077
21.900
4.526.977
0
0
0
0
Ontvangsten COVA
111.000
111.000
Opbrengst heffing ODE (SDE++)
225.000
225.000
Ontvangsten zoutwinning
2.511
2.511
Onttrekking reserve duurzame energie en klimaattransitie
454.186
454.186
ETS-ontvangsten
1.400.000
1.400.000
Diverse ontvangsten
12.380
21.900
34.280
Heffing gasleveringszekerheid
0
0
Ontvangsten lening EBN Bergermeer
2.300.000
2.300.000
Tabel 2 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)
Stand ontwerpbegroting 2023 incl. NvW
Mutaties ISB
Stand ISB
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Verplichtingen
13.989.888
520.500
14.510.388
0
0
0
0
waarvan garantieverplichtingen
44.200
175.600
219.800
waarvan overige verplichtingen
13.945.688
344.900
14.290.588
0
0
0
0
Budgetflexibiliteit
De budgetflexibiliteit bij de ontwerpbegroting 2023 was ongeveer 24%, ofwel 76% van
het beschikbare kasbudget 2023 was al juridisch verplicht. Er vanuit gaande dat de
regeling voor het tijdelijke prijsplafond voor de energiekosten medio december wordt
gepubliceerd en de hiervoor in 2023 benodigde kasmiddelen (€ 9,75 mld) die per nota
van wijziging aan de EZK begroting zijn toegevoegd daarmee ook juridisch verplicht
zijn, stijgt het percentage juridisch verplicht naar 88%. Dit hoge percentage wordt
vooral veroorzaakt door de langjarige verplichtingen die onder de SDE en SDE+ zijn
aangegaan. Ook voor de subsidieregelingen DEI+, HER+, MOOI en ISDE zijn verplichtingen
aangegaan die in 2023 uitbetaald dienen te worden.
Toelichting
In deze incidentele suppletoire begroting wordt het parlement om autorisatie verzocht
voor het aangaan van verplichtingen en doen van uitgaven voor de vulmaatregel gasopslag,
zoals voorgesteld in de Kamerbrief Gasleveringszekerheid en gasopslag van 9 december 2022 en de garantieregeling voor Porthos, zoals voorgesteld in de
Kamerbrief Garantieregeling Porthos van 9 december 2022.
Verplichtingen en uitgaven
Subsidies
Dekking Porthos uit de SDE+
Dekking voor de garantieregeling aan Porthos komt uit de SDE-middelen. Het Porthos
project levert namelijk een aanzienlijke bijdrage aan de CO2-reductie doelen van de industrie.
Vulmaatregelen gasopslag
In verlengde van de subsidie die afgelopen vulseizoen aan EBN is verleend ten behoeve
van het vullen van de gasopslag Bergermeer, verleent het kabinet een subsidie aan
EBN om gas op te slaan in de gasopslag Bergermeer. Deze opdracht bestaat uit twee
onderdelen. Ten eerste krijgt EBN de opdracht om tot 6,7 TWh aan gas (het volume wat
volgens het productieplan van EBN op 1 januari nog in de opslag zit) waar mogelijk
«door te rollen». Dit betekent dat EBN gas wat in de opslag zit, laat zitten tot het
eerste kwartaal van 2024 en ander gas aankoopt om aan de voor het eerste kwartaal
van 2023 aangegane verkoopverplichtingen te voldoen. Dit «doorrollen» draagt bij aan
de ambitie van het kabinet om met zo goed mogelijk gevulde gasopslagen de winter uit
te komen. Ten tweede krijgt EBN de opdracht om zo snel mogelijk (bij voorkeur per
januari) te beginnen met het vullen van gasopslag Bergermeer. Het kabinet geeft EBN
opdracht om Bergermeer tot 15–20 TWh te vullen, voor zover de markt dit niet doet.
Ook aan deze opdracht worden, evenals afgelopen jaar het geval is geweest, voorwaarden
verbonden om te voorkomen dat gas tegen een te hoge aankoopprijs en te negatieve zomer/winterspread
wordt ingekocht. In totaal subsidieert het kabinet EBN om tot 15–20 TWh in te kopen.
Dit is inclusief het deel wat EBN kan doorrollen. Hiervoor is maximaal € 520,5 mln
aan subsidie nodig. Uitgangspunt is dat deze kosten worden gedragen door de gebruikers,
hiervoor wordt als bekend gewerkt aan een heffing op geboekte capaciteit voor transport
via het landelijk gastransportnet van GTS (bovenop – maar niet in – de tarieven voor
gastransport). Deze ontvangsten worden pas in 2024 verwacht.
Garanties
Garantieregeling Porthos
In de Kamerbrief Garantieregeling Porthos van 9 december stelt het kabinet voor om aan de initiatiefnemers (EBN, Gasunie, Havenbedrijf
Rotterdam) van het CCS-project Porthos een garantie te verstrekken om vertraging van
het project, en in het uiterste geval zelfs mogelijk afstel, te voorkomen. De garantie
ziet toe op het scenario dat de benodigde natuurwetvergunning niet verkregen wordt.
De garantie zal onder voorbehoud van parlementaire goedkeuring en met terugwerkende
kracht lopen van 12 december 2022 t/m 31 december 2023. De verplichtingen en eventuele
kasuitgaven door het Rijk en premie ontvangsten vanuit de Porthos partijen zullen
echter pas in 2023 plaatsvinden. De garantie dekt een aanzienlijk deel van de door
Porthos aan te gane financiële verplichtingen met externe partijen benodigd voor de
bouw van het project in voornoemde periode, met een maximum van € 175,6 mln. De garantie
is eenmalig en schept geen precedent voor toekomstige projecten.
Ontvangsten
Diverse ontvangsten
Voor het verkrijgen van de garantie dient Porthos een marktconforme premie te betalen.
Deze is becijferd op € 21,9 mln en wordt via de begroting in een risicovoorziening
gestort.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
M.A.M. Adriaansens, minister van Economische Zaken en Klimaat -
Mede ondertekenaar
R.A.A. Jetten, minister voor Klimaat en Energie
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.