Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dekker-Abdulaziz over de toegezegde brief aan het lid Rajkowski (VVD) tijdens het Commissiedebat Telecomraad van 31 mei 2022 over de mogelijke gevaren rondom het uitschakelen van 2G en 3G in 2025

Antwoord van Minister Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 8 december
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 3776.

Vraag 1

Klopt het dat het 2G en 3G netwerk in 2025 uitgeschakeld wordt en dat hiermee het
niet meer mogelijk is om 2G en 3G te gebruiken om te bellen, maar alleen 4G of 5G?

Antwoord 1

Er zijn momenteel drie mobiele netwerkaanbieders die 2G- of 3G-netwerken hebben: KPN,
T-Mobile, en VodafoneZiggo.

– KPN heeft haar 3G-netwerk afgeschakeld. Het 2G-netwerk van KPN blijft sowieso tot
december 2025 actief.1

– VodafoneZiggo heeft haar 3G-netwerk inmiddels uitgeschakeld.2 Het 2G-netwerk van VodafoneZiggo blijft tenminste tot eind 2024 actief.3

– T-Mobile is bezig met de afschakeling van haar 2G-netwerk.4 T-Mobile heeft nog geen voorlopige einddatum bekend gemaakt voor haar 3G-netwerk.

Op basis van deze informatie begint de afschakeling van het laatste 2G-netwerk in
december 2025. Het 3G-netwerk van T-Mobile is dan mogelijk nog wel actief. Als dit
zou gebeuren dan kunnen klanten van KPN en VodafoneZiggo alleen nog maar bellen via
4G of 5G. Echter, uit de gesprekken die de afgelopen maanden met de mobiele netwerkaanbieders
zijn gevoerd blijkt dat zij deze afschakeling zeer zorgvuldig willen uitvoeren. Zij
zijn zich bewust van de problemen die er bestaan in de ondersteuning van bellen via
4G. Zo lang deze problemen bestaan is het onwaarschijnlijk dat zij hun 2G- en/of 3G-netwerken
volledig uitschakelen. Die zorgvuldigheid blijkt ook uit de reeds verrichte afschakelingen
van bijvoorbeeld 3G door VodafoneZiggo, en ISDN door KPN.

Vraag 2

Heeft het kabinet invloed op het moment van uitschakeling van het netwerk? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 2

In beginsel niet. Marktpartijen mogen zelf bepalen welke technologie zij wel of niet
toepassen. En dus ook wanneer zij welke netwerken uitschakelen. Het beleid is gestoeld
op het principe van technologieneutraliteit.5 2G en 3G kunnen in de praktijk alleen worden aangeboden via de 900 MHz-, 1800 MHz-
en 2100 MHz-banden. De vergunningen voor die banden bevatten geen verplichting om
een specifieke technologie zoals 2G of 3G toe te passen. Het Europees wetgevend kader
zoals geïmplementeerd in de Telecommunicatiewet en het Frequentiebesluit 2013 lijken
het alsnog opleggen van zo’n voorschrift niet onmogelijk te maken. Maar ik acht het
momenteel niet noodzakelijk of wenselijk om dat te doen.

Ik vind het namelijk een logische en goede ontwikkeling dat de overstap naar nieuwe
hoogwaardigere technologieën wordt gemaakt, mits de uitfasering zorgvuldig gebeurt
en tijdig en duidelijk wordt aangekondigd. 2G en 3G zijn minder efficiënte technologieën
dan 4G of 5G. Er kan minder data mee worden vervoerd per (M)Hz en het energieverbruik
van 2G en 3G ligt hoger dan van 4G en 5G. Volledig overschakelen op 4G, 5G en toekomstige
opvolgers, is dus belangrijk om de groei van het dataverbruik te adresseren, en om
voor meer energie-efficiëntie te zorgen. Op dit moment heb ik er vertrouwen in dat
de uitfasering zorgvuldig gaat plaatsvinden en ingrijpen op het moment van afschakeling
daarom momenteel niet nodig is.

Vraag 3

Wat zijn de concrete gevolgen voor burgers en bedrijven van het uitschakelen van 2/3G
voor bellen en overig gebruik van de telefoon?

Antwoord 3

Als de industrie er in slaagt om de ondersteuning van bellen via 4G (en op termijn
ook 5G) op orde te krijgen dan hoeven er geen nadelige gevolgen te zijn voor burgers
en bedrijven. Zij krijgen dan juist een verbeterde kwaliteit van telefoongesprekken.
Het kan wel noodzakelijk zijn voor burgers en bedrijven om nieuwe toestellen te kopen,
of de software op hun toestellen te updaten.

Vraag 4

Voor D66 is het belangrijk dat het bereiken van 112 niet afhankelijk is van welke
toestel of welke provider iemand heeft. Is het bellen met 4/5G (VoLTE) even betrouwbaar
als het regulier bellen zoals we deze nu kennen? Is het mogelijk/eenvoudig voor iedereen
om met welke toestel dan ook, en met welke provider elkaar te bereiken?

Antwoord 4

Op dit moment is de ondersteuning voor bellen via 4G of 5G niet even betrouwbaar als
voor bellen via 2G of 3G. Daar wordt echter aan gewerkt door de industrie. Dit moet
leiden tot eenzelfde betrouwbaarheid waardoor iedereen, ongeacht het toestel dat die
persoon heeft, kan bellen naar 112. Ook als iemand geen dekking heeft van het netwerk
van zijn eigen aanbieder, maar er wel dekking is van een ander netwerk.

Er zijn geen problemen bekend met bellen via 4G (of 5G) waardoor klanten van de ene
provider niet kunnen bellen met klanten van een andere provider.

Vraag 5

Wat zullen de verdere gevolgen zijn van deze ontwikkeling voor de bereikbaarheid van
alarmnummer 112?

Antwoord 5

Als de industrie er in slaagt om de ondersteuning van bellen via 4G (en op termijn
ook 5G) op orde te krijgen dan zal de bereikbaarheid van 112 waarschijnlijk iets verbeteren.
4G en 5G werken onder meer op lagere frequenties dan 2G en 3G. Lagere frequenties
reiken verder en dringen makkelijker door muren en andere obstakels heen. Dit vergroot
het bereik van de mobiele netwerken. Bovendien kan bellen via 4G al bij een mindere
kwaliteit van het netwerksignaal dan wat 2G of 3G nodig hebben. In de gevoerde gesprekken
is door mobiele netwerkaanbieders wel opgemerkt dat de ontvangstkwaliteit van nieuwe
toestellen soms slechter is dan die in het verleden was.6 Die slechtere ontvangstkwaliteit doet het grotere bereik van 4G en 5G netwerken gedeeltelijk
teniet. Niettemin lijkt bellen via 4G of 5G per saldo een lichte verbetering op te
leveren.

Vraag 6

Kunt u verder toelichten in hoeverre de techniek rondom VoLTE hierin een mogelijk
rol kan spelen?

Antwoord 6

Zie hiervoor het antwoord op vraag 5, waarin wordt ingegaan op de technologie van
bellen via 4G, ook wel VoLTE genoemd.

Vraag 7

Kunt u toelichten wat de rol van Europa en Nederland is bij het maken van goede standaarden
voor VoLTE? Zoals in het verleden het GSM standaard tot stand is gekomen.

Antwoord 7

VoLTE is opgesteld door de internationale standaardisatieorganisatie 3GPP.7 3GPP ontwikkelt en beheert moderne mobiele netwerktechnologieën, zoals ook 4G en
5G. 3GPP is een wereldwijd samenwerkingsverband van standaardisatieorganisaties. Zoals
het Europese ETSI waar onder meer het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat,
de politie, en de Europese Commissie lid van zijn. Via ETSI kan invloed worden uitgeoefend
op de (door)ontwikkeling van standaarden zoals VoLTE. In de praktijk is dat voor VoLTE
niet gebeurd.

Vraag 8

Kunt u garanderen dat het in de toekomst niet uit moet maken welke provider je gebruikt
om te bellen, zoals naar het 112 nummer? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid zich in
te zetten om dit mogelijk te maken?

Antwoord 8

Op dit moment kan ik dat niet garanderen. Maar ik zet ik mij daar wel voor in. Net
als de deelnemers van de bijeenkomsten die ik recent heb georganiseerd. Ik heb dit
nader toegelicht in de brief die samen met deze beantwoording aan uw Kamer is gestuurd.

Vraag 9

Bent u bereid deze vragen afzonderlijk te beantwoorden, tegelijkertijd met wanneer
de aanvullende brief naar de Kamer wordt gestuurd?

Antwoord 9

Ja, met een uitzondering van het antwoord op vraag 8. Daarvoor verwijs ik u naar de
Kamerbrief.