Verslag van een schriftelijk overleg : Verslag van een schriftelijk overleg over de Appreciatie Energiepakket van de Europese Commissie

Nr. 3547
VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Vastgesteld 24 november 2022

De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft een aantal vragen en opmerkingen
voorgelegd aan de Minister voor Klimaat en Energie over de brief van 4 november 2022
over de Appreciatie Energiepakket van de Europese Commissie (Kamerstuk 22 112, nr. 3535).

De vragen en opmerkingen zijn op 9 november 2022 aan de Minister voor Klimaat en Energie
voorgelegd. Bij brief van 21 november 2022 zijn de vragen beantwoord.

De voorzitter van de commissie, Agnes Mulder

Adjunct-griffier van de commissie, Reinders

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties en reactie van de bewindspersoon

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de kabinetsappreciatie van het
Energiepakket van de Europese Commissie. Deze leden vinden het positief dat de Europese
Unie streeft naar een gecoördineerde aanpak om de uitdagingen op energiegebied van
deze winter het hoofd te bieden en om gezamenlijk tot oplossingen te komen voor de
periode erna. Het coördineren van de vraag naar gas en inzetten op energiebesparing
zijn essentieel om vraag en aanbod weer met elkaar in lijn te brengen. Deze leden
zijn echter kritisch over de voorstellen van de Europese Commissie voor prijsinterventiemaatregelen
aangezien deze tot risico’s voor onze leveringszekerheid zouden kunnen leiden. De
leden van de VVD-fractie hebben dan ook nog enkele vragen.

VVD vraag 1

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van het voorstel om gezamenlijk gas
in te kopen. Deze leden onderschrijven dat gezamenlijke inkoop tot gunstigere inkoopvoorwaarden
kan leiden en helpt te voorkomen dat lidstaten met elkaar concurreren op de gasmarkt
waardoor de prijs hoger wordt. Tegelijkertijd willen zij benadrukken dat inkoop van
energie altijd een nationale bevoegdheid moet blijven en dat deze ingreep van tijdelijke
aard moet zijn. Kan de Minister dit bevestigen?

Antwoord

Het voorstel van de Europese Commissie voor gezamenlijke inkoop berust op vrijwilligheid.
De ingreep is van tijdelijke aard, de door de Commissie voorgestelde verordening heeft
vooralsnog een looptijd van één jaar. Overigens bestaat er geen nationale bevoegdheid
voor de inkoop van energie, het inkopen van energie is een taak voor bedrijven die
energie nodig hebben voor hun eigen gebruik of voor hun klanten. Bedrijven doen dat
voor hun gehele portfolio, een portfolio dat ook kan bestaan uit faciliteiten en klanten
in meerdere lidstaten.

VVD vraag 2

De leden van de VVD-fractie vinden het daarnaast belangrijk dat er een dienstverlener
wordt aangewezen die expertise heeft met het kopen van gas. Welke randvoorwaarden
stelt de Minister aan de dienstverlener?

Antwoord

Het kabinet kan zich vinden in de randvoorwaarden die de Commissie in artikel zes
van de voorgestelde verordening stelt aan de dienstverlener, waaronder expertise met
het kopen van gas.

VVD vraag 3

Hoe zal het ingekochte gas worden verdeeld onder de lidstaten? Hoe wordt dit gedaan
indien het niet lukt om voldoende gas in te kopen?

Antwoord

Voor de gezamenlijke inkoop van gas stelt de Commissie voor dat te laten lopen via
een daartoe via een openbare aanbesteding nog te selecteren partij (de «dienstverlener»).
Het gas dat via deze dienstverlener wordt ingekocht wordt toebedeeld aan de partij
die heeft aangegeven gas via de dienstverlener te willen inkopen en daartoe, na tussenkomst
van de dienstverlener, uiteindelijk een contract sluit met een leverancier of producent.
Partijen die gas willen inkopen via de dienstverlener kunnen inkoopconsortia vormen
om zo hun vraag te bundelen en gezamenlijk een contract te sluiten.

In het geval dat er via de dienstverlener en anderszins niet voldoende gas wordt ingekocht
waardoor er een fysiek tekort ontstaat kan artikel 25 van de voorgestelde verordening
in werking treden waarbij de Commissie een voorstel aan de Raad kan doen voor de allocatie
van het wel aanwezige gas. Het is dan aan de Raad om daarover een besluit te nemen.

VVD vraag 4

De leden van de VVD-fractie zijn kritisch over het voorstel dat entiteiten melding
moeten maken indien zijn een hoeveelheid van meer dan 5 TWh willen inkopen. Deze leden
delen de zorg van de Minister. Hoe appreciëren andere lidstaten dit voorstel? Kan
de Minister samen optrekken met lidstaten om ervoor te zorgen dat dit artikel wordt
geschrapt?

Antwoord

Er zijn diverse lidstaten die de bezwaren van het kabinet delen. Inmiddels is duidelijk
geworden dat het doel van de Commissie vooral is dat handelsmissies naar derde landen
en grootschalige tenders voor bijvoorbeeld het vullen van de opslagen beter onderling
worden afgestemd. In die aanpak ziet het kabinet wel meerwaarde, maar niet in het
melden van overeenkomsten die worden afgesloten.

VVD vraag 5

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van het voorstel van de Europese
Commissie om het elektriciteitsverbruik op piekmomenten met 5% te verminderen. Hoe
wil de Minister dit bewerkstelligen? Is de Minister voornemens om dit op basis van
vrijwilligheid met een tender te laten invullen?

Antwoord

Om het elektriciteitsverbruik tijdens piekuren te verminderen – zoals voorgeschreven
door recente Verordening (EU) 2022/1854 – breidt het kabinet lopende initiatieven
voor energiebesparing uit. Dit betreft onder andere de campagne «Zet ook de knop om»
die is uitgebreid met tips voor besparing tijdens piekuren.1 Ook gaat het kabinet verder in gesprek met gemeentes en branches om iedereen te motiveren
energieconsumptie te verminderen, ook in de piekuren waar dat mogelijk is. Het kabinet
is niet van plan tenders uit te schrijven voor het realiseren van elektriciteitsvraagreductie
in piekuren. Vergelijkbare tenders voor aardgasbesparing hebben laten zien dat de
baten niet opwegen tegen de lasten.

VVD vraag 6

Is de Minister van mening dat dit ook kan helpen met de congestie op het elektriciteitsnet
en zou het permanent opzetten van een dergelijke elektriciteitspiektender ruimte op
het net kunnen creëren?

Antwoord

De EU-verordening geeft drie opties voor de definitie van piekuren, te weten: 1) uren
met de naar verwachting hoogste day-aheadprijzen, 2) uren met het naar verwachting
hoogste elektriciteitsverbruik en 3) uren met het naar verwachting hoogste elektriciteitsverbruik
uit niet-hernieuwbare bronnen. Geen van deze drie definities komt direct overeen met
de uren waarin de meeste netcongestie voorkomt. Bovendien is reductie van de vraag
niet altijd de oplossing voor verlichting van netcongestie. Alle netbeheerders van
Nederland werken samen aan het GOPACS initiatief waarmee wel gericht congestieverlichting
kan worden aangeboden en afgenomen. Dit initiatief volgt het kabinet met grote interesse.
Op dit moment ziet het kabinet geen nut of noodzaak van overheidsinmenging in dit
initiatief.

VVD vraag 7

De leden van de VVD-fractie zijn kritisch over het voorstel van de Europese Commissie
om een marktcorrectiemechanisme op te zetten waarmee een dynamische prijslimiet kan
worden ingesteld op de Title Transfer Facility (TTF). Prijslimieten op de import van
gas kunnen leiden tot grotere tekorten en daardoor dus ook hogere prijzen. Daarnaast
bestaat een dynamisch prijsplafond niet, er is een plafond of het is er niet. Wat
zijn de gevolgen voor Nederland als er op het niveau van de Europese Unie een dynamisch
prijslimiet wordt ingesteld? Kan de Minister toezeggen dat Nederland niet zal instemmen
met de invoering van een dynamisch prijslimiet totdat er een impactassessment is uitgevoerd
en hieruit is gebleken dat onze leveringszekerheid niet in gevaar wordt gebracht?

Antwoord

De gevolgen van het invoeren van een eventueel prijslimiet op EU-niveau voor gas op
de groothandelsmarkt – die niet verward moet worden met het nationale prijsplafond
waarover u recent bent geïnformeerd (Kamerstuk 36 200, nr. 162) – zijn afhankelijk van de precieze uitwerking daarvan. Gezien de potentieel grote
gevolgen van een dergelijke price cap, vindt het kabinet de waarborgen die de Commissie heeft voorgesteld in het recente
energiepakket (Kamerstuk 22 112, nr. 3535)- waaronder dat er geen gevolgen mogen zijn voor de leveringszekerheid – van groot
belang. In de conclusies van de Europese Raad van 21 oktober is eveneens afgesproken
dat aan de waarborgen die de Commissie heeft voorgesteld moet worden voldaan, alsook
aan een aantal aanvullende waarborgen. Het kabinet deelt de mening van de leden van
de VVD-fractie dat dit vooraf door een betrouwbare analyse zoals een impact assessment
moet worden vastgesteld. Wel wijst het kabinet erop dat de Energieraad besluit met
een gekwalificeerde meerderheid. Ook indien Nederland tegenstemt, kan het voorstel
dus aangenomen worden. Daarom zet het kabinet zich er samen met gelijkgestemde lidstaten
voor in om een compromis te vinden waarbij alle waarborgen, zowel die benoemd door
de Commissie als benoemd in de conclusies van de Europese Raad, behouden blijven.

VVD vraag 8

De leden van de VVD-fractie nemen kennis van de voorstellen op het gebied van onderliggende
solidariteit. Deze leden begrijpen de noodzaak hiertoe, maar hebben nog een aantal
vragen. Is de Minister van mening dat solidariteit alleen gevraagd kan worden nadat
een lidstaat alle mogelijke stappen eerst zelf heeft genomen, waaronder het afschakelen
van niet-essentiële gebruikers?

Antwoord

Ja, ik ben het eens met de leden van de VVD-fractie dat solidariteit alleen gevraagd
kan worden nadat een lidstaat eerst zelf alle mogelijke stappen genomen heeft, waaronder
het afschakelen van niet-essentiële gebruikers. Dit is ook de afspraak in de EU en
volgt ook uit Verordening (EU) 2017/1938 betreffende maatregelen tot veiligstelling
van de gasleveringszekerheid.

VVD vraag 9

Daarnaast zijn de leden van de VVD-fractie van mening dat het besluit tot overgaan
tot solidariteit niet genomen mag worden door de Europese Commissie maar door de lidstaten
zelf. Deelt de Minister deze mening? Hoe gaat zij dit principe borgen?

Antwoord

Het zijn de lidstaten die bepalen of zij in een zodanige positie verkeren dat een
beroep moet worden gedaan op door andere, aanpalende lidstaten te leveren solidariteit,
de Commissie speelt daarbij geen rol anders dan dat de Commissie daarover moet worden
geïnformeerd.

Wat wel het geval kan zijn is dat de Commissie – zoals opgenomen in het nu voorliggende
voorstel voor een verordening – in het geval van een ernstig fysiek tekort aan gas
in de EU aan de Raad een voorstel kan doen voor de allocatie van het nog aanwezige
gas. Een besluit daarover is dan aan de Raad en daarmee aan de lidstaten gezamenlijk.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de kabinetsappreciatie van het
Energiepakket van de Europese Commissie. Deze leden hebben hierover nog enkele vragen.

D66 vraag 1

De leden van de D66-fractie onderschrijven de teleurstelling van de Minister dat het
pakket niet voorziet in verplichte besparingsdoelen. Deze leden zijn het eens met
het belang van verplichte besparingsdoelen. Zal de Minister verplichte besparingsdoelen
blijven aankaarten in Europa?

Antwoord

Zoals toegelicht in de Kamerbrief van 4 november (Kamerstuk 22 112, nr. 3535), is het verplicht stellen van besparingsdoelen een van de meest gerichte en doeltreffende
instrumenten om iets te doen tegen de hoge energieprijzen. Verplichte doelen op EU-niveau
dragen eraan bij dat alle lidstaten zich in moeten spannen om bij te dragen aan deze
collectieve opgave. In het kader van de onderhandelingen op andere EU-voorstellen
over energiebesparing, zoals de voorgestelde herziening van de Energie-Efficiëntie
Richtlijn, blijft het kabinet zicht ook inzetten voor ambitieuze, bindende doelen
op EU-niveau.

D66 vraag 2

Zal de Minister ervoor zorgen dat het effect van verplichte besparingsdoelen wordt
meegenomen in de impactanalyse van een dynamisch prijslimietmechanisme, zodat die
twee maatregelen in samenhang worden bekeken?

Antwoord

Zoals toegelicht in de Kamerbrief van 4 november (Kamerstuk 22 112, nr. 3535), is het kabinet van mening dat elke maatregel die op enige wijze gepaard gaat met
ingrijpen in de markt altijd vooraf gegaan moet worden door verplichte besparingsdoelen
voor gas. Dit is dan ook een belangrijk onderdeel van de Nederlandse inzet, ook ten
aanzien van de beoordeling van het voorgestelde marktcorrectiemechanisme.

D66 vraag 3

De leden van de D66-fractie kijken kritisch naar een prijsplafond voor gas dat wordt
gebruikt voor elektriciteitsopwekking. Zij zien dat hiermee de prijs van elektriciteit
gedrukt kan worden maar zien ook risico’s, met name op het gebied van energiebesparing.
In hoeverre heeft de Europese Commissie de ervaring uit Spanje betrokken bij het voorstel?
Daar is de energieconsumptie omhooggegaan na een prijsplafond voor gas voor elektriciteitsopwekking.

D66 vraag 4

In hoeverre kan worden gegarandeerd dat gas dat tegen een lagere prijs wordt ingekocht
voor elektriciteitsopwekking, niet alsnog voor een hogere prijs wordt doorverkocht?

D66 antwoord 3 en 4

In Spanje en Portugal geldt een subsidie van gas dat wordt gebruikt voor elektriciteitsopwekking.
Er ligt geen voorstel van de Europese Commissie om dit «Iberische model» breed toe
te passen in de Europese Unie en het kabinet verwacht ook geen voorstel voor subsidie
van gas specifiek voor elektriciteitsopwekking. Zonder dat een voorstel voor een Iberische
price cap er ligt, vind ik het niet verstandig om te speculeren over de vormgeving van een
dergelijk voorstel. De discussie in de EU gaat over het invoeren van een eventueel
marktcorrectiemechanisme (of: price cap) op EU niveau voor gas op de groothandelsmarkt, voor elk doel, dus niet alleen voor
elektriciteitsopwekking. Gezien de potentieel grote gevolgen, vindt het kabinet de
waarborgen die de Commissie heeft voorgesteld in het recente energiepakket2 – waaronder dat er geen gevolgen mogen zijn voor de leveringszekerheid – van groot
belang.

D66 vraag 5

Ten aanzien van de verplichte gezamenlijke inkoop van gas hebben de leden van de D66-fractie
enkele vragen. Wat is de appreciatie van het voorgestelde percentage, namelijk 15%
voor een vulgraad van 90%? Is de Minister van mening dat 15% voldoende is om de situatie
van afgelopen najaar, waarbij Europese landen elkaar beconcurreerden op gas, te voorkomen?
Welke voordelen en risico’s zitten er aan een hoger percentage?

Antwoord

Met de voorgestelde 15% wordt een bodem gelegd onder het inkoopplatform. Een bodem
die kan worden vergroot door te kiezen voor een hoger percentage en de relatie met
het vullen van de opslagen sterker te leggen. Op deze wijze kan voorkomen worden dat
ook om een situatie als die in de afgelopen zomer ontstaat, namelijk: extreem hoge
prijzen en congestie in transportsysteem Dit is echter nog onderwerp van discussie
want er zijn ook lidstaten die hier anders over denken en een lager of geen percentage
willen. Vooralsnog houdt het Tsjechisch voorzitterschap echter vast aan 15%.

D66 vraag 6

De leden van de D66-fractie lezen dat de Minister kritisch is op een dynamische prijslimietmechanisme
via de TTF. Deze leden kunnen dit goed volgen. Zij vragen wel welk alternatief de
Minister in Europa heeft aangedragen om de volatiliteit op de gasmarkt te beteugelen.
Is enkel gasbeparing voldoende?

Antwoord

Het kabinet vindt het van belang om in Europa te zoeken naar maatregelen die kunnen
helpen om de prijsvolatiliteit te verkleinen en de hoogte van de energieprijzen te
verlagen. Hiervoor heeft Nederland een aantal voorstellen gedaan, zo heeft het kabinet
gepleit voor het gezamenlijk inkopen van aardgas en het streven naar een meer gecoördineerd
en een geleidelijk vulpad voor de gasopslagen om prijspieken door overheidsingrijpen
te voorkomen. Om volatiliteit op korte termijn te verminderen, heeft Nederland aangegeven
open te staan voor het instellen van aanvullende circuit breakers op de gasbeurzen en in principe voorstander te zijn van het voorstel voor het ontwikkelen
van een alternatieve benchmark voor LNG-import. Hiernaast blijft Nederland pleiten
voor aanvullende gasbesparing. Omdat de hoge prijzen worden veroorzaakt door een onbalans
tussen vraag en aanbod van aardgas, is het verlagen van de vraag en het uitbreiden
van het aanbod een van de meest effectieve manieren om de gasprijs te laten dalen.
Ook nationaal draagt Nederland nationaal daaraan bij door het uitbreiden van de infrastructuur
voor LNG-import.

D66 vraag 7

De leden van de D66-fractie delen het belang van Europese solidariteit en onderschrijven
dus een extra solidariteitsverplichting. Zij vinden wel dat solidariteit ook reikt
tot aan besparingen. Zij verzoeken de Minister daarom om ook in het kader van de solidariteitsverplichting
te pleiten voor Europese verplichte besparingsdoelen.

Antwoord

Zoals bij het antwoord op vraag 2 is toegelicht, is het kabinet van mening dat elke
maatregel die op enige wijze gepaard gaat met ingrijpen in de markt altijd vooraf
gegaan moet worden door verplichte besparingsdoelen voor gas. Dit geldt ook voor de
voorgestelde maatregelen op gebied van solidariteit.

D66 vraag 8

De leden van de D66-fractie zien tot slot graag dat de Minister de aankomende informele
Energieraad benut om een ander punt van belang te maken, namelijk de ontbossing in
Europa ten behoeve van biomassa. Kan de Minister toezeggen om in de Energieraad aandacht
te vragen voor de biodiversiteitsstrategie van de Europese Unie, die staat voor 3
miljard extra bomen in 2030, in relatie tot bomenkap voor biomassa? Kan de Minister
toezeggen om zich hard te maken voor het belang dat de biodiversiteitsstrategie zorgt
voor echt méér bomen in Europa en te voorkomen dat meer bomen in Europa ook weer leidt
tot meer bomenkap ten behoeve van biomassa?

Antwoord

Ja, dat kan ik. De EU Bossenstrategie, het onderdeel van de Green Deal waarnaar in
de EU Biodiversiteitsstrategie wordt verwezen voor het aanplanten van 3 miljard bomen,
bevat een roadmap om middels vrijwillige toezeggingen van lidstaten te komen tot 3
miljard extra bomen. Uiteindelijk is het aan de lidstaten zelf om hier uitwerking
aan te geven. Bomen die aangeplant worden met het doel om middels kortlopende cycli
in te zetten voor biomassa, worden niet meegeteld door de Commissie.

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de kabinetsappreciatie van het
Energiepakket van de Europese Commissie en hebben daarover op dit moment geen vragen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de kabinetsappreciatie
van het Energiepakket van de Europese Commissie.

SP vraag 1

Deze leden lezen dat de Europese Commissie voornemens is om genomen crisismaatregelen
in de energievoorziening van permanente aard te maken. Zij vragen de Minister om niet
zonder overleg met de Kamer onomkeerbare stappen te zetten. Deze leden vragen de Minister
om transparantie in afspraken die gemaakt worden en van tijdelijke aard zijn, en afspraken
die gemaakt worden die van langdurige aard zijn en bijvoorbeeld een wijziging van
de verdragen met zich mee brengt dan wel een wijziging aan de werking van de interne
markt tot gevolg heeft. Deze leden vragen de Minister om een strikte scheiding te
maken tussen crisismaatregelen om een tijdelijke situatie op te lossen, en maatregelen
van een permanente aard. Deze leden vragen om in het geval van maatregelen van permanente
aard democratische besluitvorming te eisen.

Antwoord

Zoals gebruikelijk en zoals van het kabinet mag worden verwacht, zal het kabinet uw
Kamer tijdig informeren over energiemaatregelen en Europese besluitvorming, zodat
uw Kamer inbreng voor Raden voorafgaand kan meegeven. Uw Kamer zal via de gebruikelijke
weg worden geïnformeerd over de appreciatie van Commissie voorstellen en de Nederlandse
inzet voor de Raad door BNC-fiches, of wanneer daar gelet op het snelle besluitvormingstraject
geen tijd voor is, door een afzonderlijke Kamerbief, en door de geannoteerde agenda’s
van Raden. Daarbij zal aandacht zijn voor de aard van de door de Commissie voorgestelde
maatregelen en de (lange termijn) effecten daarvan.

SP vraag 2

De leden van de SP-fractie vragen de Minister om zich kritisch op te stellen tegenover
initiatieven waarmee op Europese Unie-niveau private organisaties een spilrol zullen
vervullen in de coördinatie van primaire levensbehoeften zoals energie. Deze leden
vragen de Minister om bij voorstellen van de Europese Commissie zo veel mogelijk publieke
en democratische waarborgen te verankeren. Deze leden uitten zich kritisch tegenover
het aanbesteden van een dergelijke dienst aan een private partij, waarmee te weinig
publieke controle uitgeoefend kan worden op dit orgaan. Zij stellen bovendien dat
coördinerende taken gepaard gaan met een sterke informatiepositie waarmee een zekere
macht toebedeeld is en dat daarom kritisch gekeken moet worden of dit tot taak van
een private organisatie moet zijn, zeker wanneer dit een primaire levensbehoefte als
energie betreft waarmee additioneel een positie van strategische afhankelijkheid wordt
verworven.

Antwoord

Het voorstel van de Commissie voorziet erin de coördinatie van gasinkopen via een
openbare aanbesteding bij een dienstverlener te contracteren. Deze dienstverlener
wordt belast met de bundeling van de vraag en het organiseren van gezamenlijke aanbestedingen.
Het kabinet steunt dit operationele voorstel. Het betrekken van een professionele
partij met de juiste ervaring die in de benodigde IT kan voorzien en processen kan
opzetten, kan erg behulpzaam zijn om de gezamenlijke inkoop na maanden van onduidelijkheid
over structuur en proces nu eindelijk van de grond te krijgen. Uiteraard dient deze
partij zorgvuldig te worden gekozen. Daarvoor worden in het pakket de nodige voorwaarden
gesteld en waarborgen opgenomen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks- en PvdA-fractie

De leden van de GroenLinks- en PvdA-fracties lezen dat de Minister aangeeft zeer kritisch
te zijn op het voorstel van de Europese Commissie om een plafond op de TTF in te stellen
en wil dat er eerst bindende gasbesparingsdoelen worden ingesteld. Deze leden delen
de sterke nadruk op gasbesparing, wanneer de prijzen dalen kan dat leiden tot onnodig
hoge gasconsumptie, wat niet wenselijk is in het kader van leveringszekerheid en de
klimaatcrisis.

GroenLinks/PvdA vraag 1

Deze leden zien echter ook niet graag dat het pakket helemaal uiteenvalt. Klopt het
dat er echter nu een meerderheid is voor het voorstel van de Europese Commissie? Deelt
de Minister dan de inschatting dat het beter is om te focussen op het maken van harde
afspraken over gasbesparing?

Antwoord

Zoals toegelicht in de Kamerbrief van 4 november (Kamerstuk 22 112, nr. 3535), en in antwoord op eerdere vragen aangegeven, is het verplicht stellen van besparingsdoelen
een van de meest gerichte en doeltreffende instrumenten om iets te doen tegen de hoge
energieprijzen. Hiervoor zet het kabinet zich dan ook in tijdens de onderhandelingen.
Het krachtenveld is gaande de onderhandelingen nog in ontwikkeling.

GroenLinks/PvdA vraag 2

De leden van de GroenLinks- en PvdA-fractie maken zich grote zorgen over de winter
van 2023–2024 en zijn blij te lezen dat de Minister wil inzetten op een sterkere link
tussen het gezamenlijk inkopen van gas en het vullen van de gasvoorraden. In een recent
rapport van het Internationale Energie Agentschap (IEA) wordt gewaarschuwd voor moeilijkheden
die gaan spelen bij het vullen van de gasopslagen in aanloop naar de volgende winter.3 Dit jaar kwam er nog 30 miljard kuub gas uit Rusland via pijpleidingen naar de Europese
Unie en importeerde China relatief weinig liquefied natural gas (LNG). Deze twee factoren
zijn er wellicht niet meer in 2023. Kan de Minister een appreciatie geven van dit
rapport?

Antwoord

Zoals te doen gebruikelijk bevat ook dit rapport van het IEA een gedegen en goed onderbouwde
analyse van de situatie, een analyse waarin het kabinet zich goed kan vinden. Dat
geldt ook voor de twee factoren die worden genoemd door de leden van de fracties van
GroenLinks en de PvdA. Deze factoren kunnen er toe leiden dat we in 2023 met een krappe
situatie te maken krijgen waardoor het moeilijk kan worden om de opslagen tijdig en
tot een adequaat niveau te vullen voorafgaand aan winter 2023/34. Om die reden beziet
het kabinet onder meer of het wenselijk is om maatregelen te nemen die er voor moeten
zorgen dat we met goed gevulde opslagen uit de huidige winter komen om daarmee een
basis te hebben voor de volgende winter. Het kabinet zal de Tweede Kamer daar in december
nader over informeren.

Daarnaast blijft het kabinet, in lijn met de aanbevelingen van het IEA, vol inzetten
op gasbesparing, of energie-efficiëntie maatregelen en op hernieuwbare energie.

GroenLinks/PvdA vraag 3

Deelt de Minister de overtuiging dat alles op alles moet worden gezet om nog veel
meer energie te besparen zodat de winter van 2023–2024 goed kan worden doorstaan?

Antwoord

Het kabinet onderschrijft dat besparing van zeer groot belang is en een onmisbare
randvoorwaarde is om de voorziene krapte op de gasmarkt het hoofd te bieden. Dit geldt
niet alleen voor Nederland maar voor alle lidstaten in de Europese Unie.

GroenLinks/PvdA vraag 4

De leden van de GroenLinks- en PvdA-fractie hebben vernomen dat de import van Russische
LNG naar de Europese Unie met maar liefst 46% is gestegen. Dit is om meerdere redenen
absoluut onwenselijk. Wat gaat de Minister doen om dit te stoppen?

Antwoord

LNG komt in Nederland binnen op twee punten, via de Gate-terminal in Rotterdam en
de Eems Energy Terminal in de Eemshaven. Bij de terminal in de Eemshaven, die dit
jaar is geopend, geldt de gebruikersvoorwaarde dat Russisch LNG wordt geweerd. Navraag
bij de Gate-terminal leert dat er sinds afgelopen zomer steeds minder Russisch LNG
is binnengekomen en inmiddels nog slechts heel beperkt binnenkomt. Conform de gewijzigde
motie van de leden Piri en van der Lee (Kamerstuk 21 501–20, nr. 1867) heeft de Minister-President tijdens de Europese Raad aandacht gevraagd voor de noodzaak
de import van Russische LNG in Europa versneld af te bouwen. Uiteraard span ik mij
als Minister voor Klimaat en Energie hier ook Europees voor in om onze afhankelijkheid
van Russische brandstoffen te verkleinen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben kennisgenomen van de kabinetsappreciatie
van het Energiepakket van de Europese Commissie. Deze biedt op dit moment geen aanleiding
tot verdere vragen van deze leden.