Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Kent over het bericht dat in Arnhem mensen na aanvraag 14 weken moeten wachten voor ze energietoeslag ontvangen

Antwoord van Minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) (ontvangen
9 november 2022).

Vraag 1

Wat is uw reactie op het artikel van de Gelderlander van 30 september 2022 over het
bericht «Energietoeslag aanvragen blijkt soms moeilijk, maar wij helpen je»?1

Antwoord 1

Ik heb kennis van genomen van het artikel in de Gelderlander.

Het is belangrijk dat mensen de energietoeslag weten te vinden en dat de aanvraagprocedure
eenvoudig is. Naar mijn oordeel spannen gemeenten zich veelal maximaal in om huishoudens
die tot de doelgroep van de energietoeslag behoren, te bereiken. Gemeenten slagen
hier over het algemeen ook goed in, de energietoeslag kent een groot bereik.

Ook vanuit de rijksoverheid wordt gecommuniceerd om de bekendheid van de regeling
te vergroten, mensen aan te sporen de toeslag aan te vragen en hulp te vragen als
dit ingewikkeld is. Binnenkort zal bijvoorbeeld in alle huis-aan-huisbladen een oproep
verschijnen om de energietoeslag aan te vragen indien huishoudens dit nog niet hebben
gedaan.

Vraag 2

Is het juist dat mensen in Arnhem na aanvraag 14 weken moeten wachten voordat zij
energietoeslag ontvangen?

Antwoord 2

Van de gemeente Arnhem heb ik begrepen dat de wachttijd op piekmomenten 14 weken bedroeg.
Inmiddels worden nieuwe aanvragen binnen vier weken afgehandeld. De gemeente heeft
ondertussen bijna 90% van de doelgroep uitbetaald. Door de toenemende berichtgeving
in de media, ontvangt de gemeente ook steeds meer aanvragen van inwoners die niet
binnen de voorwaarden van de energietoeslag vallen. De gemeente Arnhem kijkt bij deze
aanvragen hoe zij haar inwoners mogelijk via andere gemeentelijke regelingen toch
kan helpen. Deze «extra» aanvragen en dienstverlening vragen veel van de uitvoerende
capaciteit van de gemeente. De gemeente Arnhem is deze zomer (opnieuw) gestart met
het werven van extra personeel om aanvragen voor de energietoeslag (sneller) af te
handelen.

Vraag 3

Is het juist dat 1.100 Arnhemse huishoudens die een aanvraag hebben gedaan nog steeds
wachten op uitkering van de toeslag?2

Antwoord 3

1.100 was een schatting van eind september van het aantal huishoudens binnen de werkvoorraad
dat recht heeft op de toeslag. Inmiddels is een groot deel hiervan al uitbetaald.

Vraag 4

Bent u het eens dat wachttijden van 14 weken zoals bij de gemeente Arnhem volstrekt
onwenselijk zijn?

Antwoord 4

Gezien de urgentie van de problematiek is het wenselijk dat de afhandeling van aanvragen
zo snel mogelijk gaat. Dat veel inwoners de weg weten te vinden naar de gemeente voor
een aanvraag van de energietoeslag is goed nieuws, maar kan tegelijkertijd (tijdelijk)
zorgen dat wachttijden oplopen. De wachttijd in Arnhem is inmiddels teruggebracht
naar vier weken.

Vraag 5

Zijn er nog meer gemeenten als Arnhem met problematisch lange wachttijden? Kunt u
de situatie in het land beschrijven?

Antwoord 5

Op dit moment is er geen volledig overzicht van de wachttijden in alle gemeenten.
In principe handelen gemeenten aanvragen binnen acht weken af, conform de termijnen
in de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

Vraag 6

Erkent u dat mensen die recht hebben op energietoeslag en deze ook nodig hebben verdergaand
in de problemen kunnen komen als zij hierop 14 weken moeten wachten?

Antwoord 6

Gezien de urgentie van de problematiek, is het wenselijk dat de afhandeling van aanvragen
zo snel mogelijk gaat. Ik weet dat sommige gemeenten, zoals Arnhem en Doetinchem,
maatwerk toepassen bij mensen die in de knel dreigen te raken (zie ook het antwoord
op vraag 8).

Vraag 7

Erkent u dat mensen die in aanmerking komen voor energietoeslag over het algemeen
niet kunnen beschikken over financiële buffers waardoor zij niet de tijd hebben om
lang te wachten?

Antwoord 7

De energietoeslag richt zich voornamelijk op mensen in een kwetsbare financiële situatie.
Zoals ook bij de eerdere antwoorden aangegeven, is het belangrijk dat deze huishoudens
zo snel mogelijk geholpen worden om te voorkomen dat ze in financiële problemen raken.
Dit is ook waarom er is gekozen voor de categoriale bijzondere bijstand om de energietoeslag
te verstrekken. Verstrekking via de categoriale bijzondere bijstand is aanzienlijk
minder complex en arbeidsintensief dan via de individuele bijzondere bijstand en gaat
daardoor sneller.

Vraag 8

Erkent u dat als 14 weken moet worden gewacht schulden zich gaan opstapelen met alle
maatschappelijke gevolgen van dien?

Antwoord 8

Het is van belang dat mensen de energietoeslag zo snel mogelijk ontvangen. Ik weet
dat bijvoorbeeld Arnhem en Doetinchem gedurende de afhandelingstermijn maatwerk toe
passen als mensen financieel in de knel (dreigen te) komen. Zij bespoedigen beoordelingen
en/of gaan na of zij huishoudens via andere gemeentelijke regelingen zoals het maatwerkbudget
kunnen helpen. De afhandelingstermijn van 14 weken is in Arnhem bovendien incidenteel.

Vraag 9

Kunt u een inschatting geven van de maatschappelijke schade die ontstaat als gevolg
van problematisch lange wachttijden zoals die bij de gemeente Arnhem momenteel gelden?

Antwoord 9

Het is niet bekend in hoeverre mensen in de financiële problemen raken door een vertraagde
afhandeling van hun aanvraag. Gemeenten hebben extra middelen ontvangen ten behoeve
van een vroege signalering van betalingsproblemen van hun inwoners. Dit draagt eraan
bij dat gemeenten goed vinger aan de pols kunnen houden en zo wordt voorkomen dat
mensen schade lijden. Gemeenten proberen daarbij de aanvragen voor de energietoeslag
zo snel mogelijk af te handelen.

Vraag 10

Wat vindt u een aanvaardbare wachttijd voor het verstrekken van de energietoeslag?

Antwoord 10

Gezien de urgente problematiek is het van groot belang dat huishoudens die behoren
tot de doelgroep van de energietoeslag, deze zo spoedig mogelijk ontvangen. Gemeenten
hebben normaal gesproken afhandelingstermijnen waarbij er binnen acht weken een reactie
volgt. Dit is conform de Awb.

Vraag 11

Bent u het eens dat gemeenten er alles aan moeten doen om de energietoeslag zo snel
mogelijk te verstrekken en dat gemeenten met lange wachttijden alles op alles moeten
zetten om deze tot aanvaardbare lengte te reduceren?

Antwoord 11

Ja, dat ben ik met u eens. Mijn indruk is ook dat gemeenten er alles aan doen om de
toeslag zo snel mogelijk te verstrekken.

Vraag 12

Welke actie gaat u ondernemen in de richting van de gemeente Arnhem en andere gemeenten
met problematisch lange wachttijden? Welke resultaten mogen wij daarvan wanneer verwachten?

Antwoord 12

Mijn indruk is dat gemeenten zich tot het uiterste inspannen om hun inwoners te ondersteunen.
Gemeenten hebben op dit moment een grote uitvoeringslast. Niet alleen de energietoeslag,
maar bijvoorbeeld ook de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Daarbij hebben zij te
maken met personeelstekorten. Wanneer zich knelpunten voordoen in de gemeentelijke
uitvoering, is dit in eerste instantie aan de gemeenteraad. Ik heb verder regelmatig
bestuurlijk overleg met de VNG over onder meer de energietoeslag en de uitvoering
hiervan. Hierin bespreken we generieke knelpunten en mogelijke oplossingen.

Vraag 13

Klopt het dat inwoners van Doetinchem pas weer vanaf 14 oktober energietoeslag kunnen
aanvragen? Vindt u het acceptabel dat mensen moeten wachten met het aanvragen van
de toeslag terwijl de winter eraan komt?

Antwoord 13

Ja, dit klopt. Van de gemeente Doetinchem heb ik begrepen dat zij in de periode april
tot augustus ‘22 zeer druk is geweest met individuele aanvragen voor de energietoeslag.
Het streven hierbij was om de aanvragen binnen vier weken af te handelen en bij het
merendeel van de bijna 1600 aanvragen is dit ook gelukt. De maand september heeft
Doetinchem gebruikt als voorbereidingsmaand voor de aanvullende toeslag. Het doel
hierbij was om de groep voor de ambtshalve uitbetaling zo volledig mogelijk te laten
zijn en het voor inwoners op deze manier zo makkelijk mogelijk te maken.

In de afgelopen weken heeft de gemeente Doetinchem aan alle inwoners die eerder de
€ 800 energietoeslag ontvingen, de aanvullende € 500 uitbetaald. Ook hebben inwoners
die in de afgelopen periode een uitkering volgens de participatiewet toegekend hebben
gekregen, en nog niet eerder een aanvraag voor de energietoeslag hadden gedaan, de
volledige energietoeslag van € 1.300 uitbetaald gekregen. In totaal heeft de gemeente
inmiddels aan ongeveer 2.700 inwoners de volledige energietoeslag uitbetaald. De laatste
betaling hiervoor is woensdag 12 oktober gedaan.

De ervaring van de gemeente Doetinchem leert dat inwoners soms uit voorzorg ook maar
vast een nieuwe aanvraag indienen, ook al wordt er aangegeven dat de aanvullende energietoeslag
automatisch zal worden gestort. Daarom is ervoor gekozen om het loket pas open te
stellen wanneer alle automatische betalingen zijn gedaan.

Met deze werkwijze voorkomt de gemeente dat er onnodige aanvragen worden gedaan, die
vervolgens tijd kosten in het beoordelen van de aanvragen. De aanvragen die vanaf
14 oktober worden ingediend kan de gemeente binnen vier weken afhandelen. Uiteindelijk
is de inwoner dan snel geholpen.

Daarnaast biedt de gemeente Doetinchem maatwerk aan inwoners, die aangeven de energietoeslag
eerder dan de gestelde data nodig te hebben. Dit is ook in een aantal gevallen gedaan
en zal in de toekomst ook zeker mogelijk blijven.

Mijn beeld is dat gemeente Doetinchem alles in het werk stelt inwoners snel te helpen
en dat zij hierin slaagt.

Vraag 14

Bent u het eens dat mensen niet zo lang kunnen wachten met het aanvragen en ontvangen
van de energietoeslag en gemeenten daarom extra middelen zouden moeten krijgen om
een aanvraag van de energietoeslag zo snel als mogelijk te behandelen en uit te keren?

Antwoord 14

Zoals ik bij de eerdere antwoorden heb aangegeven, ben ik het met u eens dat het van
belang is dat gemeenten de energietoeslag zo snel als mogelijk verstrekken. Gemeenten
hebben financiële middelen ontvangen voor de uitvoering van de energietoeslag. Ik
ben en blijf met de VNG en gemeenten in gesprek over de uitvoering.