Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hammelburg, Sjoerdsma, Boulakjar en Boucke over het bericht dat beide Nord Stream pijpleidingen vlak na elkaar zijn stuk gegaan en dat seismologische bureaus van Denemarken en Zweden hevige explosies hebben geregistreerd

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Ministers van
Defensie en voor Klimaat en Energie (ontvangen 4 november 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met dit bericht?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe oordeelt u over dit bericht en hoe groot schat u de kans dat de explosies het
gevolg zijn van sabotage?

Antwoord 2

Het staat vrijwel zeker vast dat het hier een sabotageactie betrof. Attributie naar
een specifieke actor is op dit moment niet mogelijk.

Vraag 3

Zijn er aanwijzingen dat de explosies het gevolg waren van een technisch mankement?

Antwoord 3

Die aanwijzingen zijn er niet.

Vraag 4

Kan Rusland beschadigingen aan de pijpleidingen aandragen als reden om onder contractuele
leveringsverplichtingen uit te komen?

Antwoord 4

Een beheerder van gasinfrastructuur kan een force majeur aandragen als reden voor
het niet kunnen nakomen van contractuele verplichtingen. Door een beroep te doen op
overmacht, neemt het risico af op schadeclaims voor niet geleverde volumes.

Vraag 5

Bent u bereid om in Europees verband te pleiten voor het volledig afstappen van Russisch
gas, om Europa minder kwetsbaar te maken voor soortgelijke voorvallen bij andere pijpleidingen
voor Russisch gas?

Antwoord 5

In EU-verband pleit het kabinet ervoor om de afhankelijkheid van Russisch gas zo snel
mogelijk af te bouwen. De EU heeft als doel om voor 2030 geheel volledig onafhankelijk
te zijn van Russische fossiele brandstoffen waaronder gas. Maar wanneer de EU als
geheel volledig onafhankelijk zal zijn van Russisch gas is niet duidelijk. Hierbij
moet worden opgemerkt dat het voor de ene lidstaat makkelijker is dan voor sommige
andere lidstaten, aangezien zij voor een groot gedeelte van hun energievoorziening
afhankelijk zijn van Russisch gas, waardoor het een ingewikkelde opgave is om daar
op korte termijn volledig van af te stappen. Het kabinet wil in EU-verband bezien
hoe deze lidstaten zo goed mogelijk ondersteund kunnen worden om de verdere afbouw
van Russische gasexport op te vangen.

Er worden in EU-verband verschillende stappen gezet om de afhankelijkheid van Russisch
gas af te bouwen, zo is er in juli afgesproken dat alle lidstaten moeten streven het
gasgebruik met 15% te verminderen. Dit doel is nog vrijblijvend, maar Nederland pleit
voor een verplicht reductiedoel. Op de Energieraad van 30 september jl. is een aanvullend
pakket maatregelen goedgekeurd dat onder meer verplichte elektriciteitsbesparing omvat.
Daarnaast is er tussen de lidstaten nog discussie of er een prijsplafond op de import
van Russisch pijpleidinggas moet komen. Het kabinet steunt een dergelijke maatregel.
Op de Energieraad van 25 oktober is er een eerste gedachtewisseling geweest over het
pakket aan energiemaatregelen dat de Commissie op 18 oktober jl. heeft gepubliceerd.
Hierover wordt de Kamer nog nader geïnformeerd.

Additioneel heeft de Europese Commissie onlangs bij de EU-landen aangedrongen om vaart
te zetten bij de bescherming van de vitale infrastructuur. De Commissie heeft daarbij
vier sleutelsectoren aangewezen die prioriteit moeten krijgen: energie, de digitale
infrastructuur, transport en ruimte. Daarbij kondigde de Commissie ook een onderzoek
aan specifiek naar zeekabels vanwege de enorme strategische en maatschappelijke belangen.

Vraag 6

Is er, indien er sprake is van opzet door een partij of land, sprake van schending
van internationale verdragen, bijvoorbeeld het VN-zeerechtverdrag dat toeziet op bescherming
van het marine milieu?

Antwoord 6

Om vast te stellen of sprake is van een schending van internationaal recht is nader
onderzoek naar de toedracht van de explosies vereist, onder andere naar de vraag welke
regels van internationaal recht van toepassing zijn op de situatie. De Zweedse, Deense
en Duitse autoriteiten doen momenteel onderzoek naar de toedracht van de explosies
bij Nord Stream 1 en 2.

Vraag 7

Wat betekent het voor de veiligheid van andere (internationale) energie-infrastructuur,
bijvoorbeeld de kabels voor windparken op zee, als er sprake is van opzet door een
partij of land?

Antwoord 7

Eerder is aan deze Kamer gemeld dat vitale onderzeese infrastructuur zeer kwetsbaar
is voor mogelijk spionage, evenals voor verstoring en sabotage.2

Vraag 8

Wat zijn de gevolgen van deze explosie voor het veiligheidsassessment van onze eigen
vitale infrastructuur in de Noordzee, zoals de pijpleidingen naar Noorwegen en de
internetkabels vanuit de Verenigde Staten?

Antwoord 8

Deze explosie heeft aangetoond dat de onderzeese infrastructuur fysiek zeer kwetsbaar
is en dat is zorgwekkend. Hoewel nog afhankelijk van de attributiekwestie laat daadwerkelijk
sabotage van onderzeese vitale infrastructuur zien dat er intenties bestaan deze infrastructuur
aan te grijpen. Het veiligheidsassessment verschilt bij de verschillende domeinen
van de zee.

Vraag 9

Bent u bereid de Noors-Nederlandse pijpleidingen te observeren en zo nodig te beschermen?
Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dat doen en op welke termijn?

Antwoord 9

Met betrekking tot de infrastructuur op de Noordzee, waaronder de Noors-Duitse en
Noors-Nederlandse-Beligsche pijpleidingen is het kabinet alert op het risico en dreigingen
tegen vitale infrastructuur op zee en het borgen van de continuïteit van de processen
waar zij onderdeel van uit maken, waaronder gaslevering. Op de specifieke maatregelen
die wij nemen wordt ingegaan in de Kamerbrief die uw Kamer samen met het antwoord
op deze Kamervragen toeging.

Vraag 10

Kunt u deze vragen met enige spoed en afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 10

In overleg met de Minister van Defensie en de Minister voor Klimaat en Energie heb
ik er voor gekozen deze vragen gezamenlijk met de door de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking toegezegde Kamerbrief aan u te sturen. Het betreft
een complex dossier waarbij uitgebreide interdepartementale afstemming en internationale
coördinatie met bondgenoten en partners wenselijk is om te komen tot nadere afspraken
ten aanzien van de bescherming van cruciale infrastructuur op de Noordzee.