Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Peters over het bericht ‘Onderwijs ontsnapt aan chaos met overname schoolboekenleverancier TLN’ en het bericht ‘Schoolboeken te laat geleverd: ‘Rommelig begin van nieuw schooljaar’’

Antwoord van Minister Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) (ontvangen 2 november
2022).

Vraag 1

Wat vindt u ervan dat door problemen bij één marktpartij de levering van schoolboeken
aan meer dan een miljoen leerlingen in het voortgezet- en beroepsonderwijs in gevaar
dreigde te komen?1, 2

Antwoord 1

Het is uitermate vervelend dat een deel van de scholieren en studenten langer heeft
moeten wachten op hun schoolboeken. In het voortgezet onderwijs is dit voor een belangrijk
deel te wijten aan internationale verstoringen in de logistiek. Hoewel de getroffen
uitgever in het voortgezet onderwijs zich met overmacht geconfronteerd zag, had de
communicatie aan scholen eerder op gang kunnen komen, zodat praktische oplossingen
die de problemen voor scholen konden verzachten beter bekend waren.

In het mbo bestaat eveneens een leveringsprobleem. Hier is het probleem veroorzaakt
doordat een van de grootste distributeurs (Studers) een belangrijk deel van haar logistieke
dienstverlening heeft uitbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf. Deze uitbesteding
is niet vlekkeloos verlopen waardoor een gedeelte van de mbo-studenten een deel van
hun leermiddelen te laat heeft ontvangen.

Instellingen en docenten in beide sectoren hebben hun best gedaan om ervoor te zorgen
dat de leerlingen en studenten die nog niet over al het materiaal beschikten, zo goed
mogelijk hun studiejaar konden starten. Dit hebben zij gedaan door lessen aan te passen
en door hun studenten te voorzien van alternatieve leermiddelen, het aandragen van
alternatieve openbare bronnen en door het kopiëren van boeken. Ook is ervoor gezorgd
dat de meeste studenten en leerlingen die nog geen boek hebben ontvangen, wel beschikken
over een digitale licentie. Op korte termijn zouden alle studenten hierover moeten
beschikken.

Ik waardeer het dat scholen en docenten de afgelopen weken samen met uitgevers en
distributeurs de schouders eronder hebben gezet om tot noodoplossingen te komen. Maar
voorkomen is beter dan genezen. Ik wil onderstrepen dat deze partijen een verantwoordelijkheid
hebben voor de continuïteit van het onderwijs. Coöperatie SIVON en stichting SEM evalueren
op dit moment met alle betrokkenen de leveringsproblemen van de afgelopen periode.
Ik zal op basis van de uitkomsten van deze evaluatie een gesprek beleggen met schoolbesturen
en marktpartijen en SEM. Het doel is om bindende afspraken te maken over rolverdeling
en verantwoordelijkheid zodat deze problemen zich in de toekomst niet meer voordoen.

Vraag 2

Kunt u inzichtelijk maken hoeveel de prijzen van methodes op het gebied van Nederlands
en wiskunde in de afgelopen drie jaar zijn gestegen?

Antwoord 2

In de afgelopen drie jaar zijn de prijzen van de methodes op het gebied van Nederlands
en wiskunde per jaar gemiddeld 3 tot 4 procent gestegen.3 Deze prijsstijging geldt voor producten die over de jaren heen vergelijkbaar zijn.
In de afgelopen jaren is gelijktijdig het gebruik van het nieuwe licentiefolioproduct
(LiFo) in het voortgezet onderwijs sterk toegenomen. Met dit product bieden uitgevers
een digitale licentie aan voor alle leerjaren en niveaus en hebben scholen de optie
om een papieren leerwerkboek aan te schaffen. LiFo biedt scholen meer mogelijkheden
om te variëren binnen de methode, maar pakt in de praktijk ook duurder uit. Deze verandering
van productvorm kan niet verdisconteerd worden in een geaggregeerde prijsontwikkeling
en is daarmee geen onderdeel van de 3 tot 4 procent.

Vraag 3, 4 en 5

In hoeverre moeten partijen die schoolboeken verkopen transparant zijn over de prijsopbouw,
al helemaal aangezien er maar weinig concurrentie is op de markt en er een door de
overheid gereguleerd boekenbudget voor scholen is?

Indien deze transparantie niet bestaat, bent u van mening dat dit wel noodzakelijk
is?

Hoe zou deze transparantie moeten worden geregeld?

Antwoord 3, 4 en 5

De aanschaf van lesmateriaal is een aangelegenheid tussen scholen en markpartijen.
Zij regelen in onderlinge contracten de voorwaarden waaronder producten en diensten
geleverd worden. Ik onderschrijf het belang van transparantie op de leermiddelenmarkt,
zodat scholen en docenten over alle informatie beschikken om doordachte keuzes te
kunnen maken voor leermiddelen. In de beleidsreactie op de evaluatie van de Wet Gratis
Schoolboeken kom ik met maatregelen die scholen beter zicht geven op de prijs en kwaliteit
van leermiddelen.

Vraag 6

Kunt u aangeven op welke plekken in de keten er problemen zijn rondom de levering
van schoolboeken?

Antwoord 6

In het voortgezet onderwijs is er sprake van een te late levering van lesboeken bij
een van de grote uitgeverijen (Noordhoff) door een logistiek probleem. Door een staking
in de containerhaven van Hamburg deze zomer is een aantal containers met een vertraging
in Rotterdam gelost. Wat daarnaast voor vertraging zorgde is dat een deel van de scholen
pas vlak voor de zomer hun bestellingen hebben geplaatst. Dit maakte het voor distributeurs
en uitgevers lastig om tijdig de juiste voorraden te bestellen.

In het mbo bestaat eveneens een leveringsprobleem. Hier is het probleem veroorzaakt
doordat een van de grootste distributeurs (Studers) een belangrijk deel van haar logistieke
dienstverlening heeft uitbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf. Deze uitbesteding
is niet vlekkeloos verlopen waardoor een deel van de mbo-studenten later (een deel
van) hun leermiddelen hebben ontvangen.

De ontstane problemen zijn door een combinatie van incidentele en structurele factoren
tot stand gekomen, mede als gevolg van toenemende afhankelijkheden in de leermiddelenketen.
Er is structurele coördinatie nodig en betere afspraken tussen marktpartijen en het
onderwijs om dergelijke problemen in de toekomst te voorkomen. Ik roep partijen op
en zal hen waar nodig aansporen om hun verantwoordelijkheid voor de continuïteit van
het onderwijs te nemen.