Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Thijssen over het volle stroomnetwerk in Limburg en Noord-Brabant

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 9 september 2022). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 3439.

Vraag 1

Kunt u uiteenzetten wat de transportschaarste in Limburg en Noord-Brabant concreet
betekent voor respectievelijk bestaande bedrijven, nieuwe bedrijven, gemeenten en
huishoudens?

Antwoord 1

De ontstane transportschaarste in Limburg en Noord-Brabant is het gevolg van een sterke
toename in de vraag naar transportcapaciteit door het bedrijfsleven op het elektriciteitsnet
van TenneT en het onderliggende net van Enexis. Als gevolg hiervan heeft TenneT congestie
moeten afroepen voor de twee provincies. Voor bestaande partijen met een grootverbruiksaansluiting
betekent dit dat het niet meer mogelijk is om hun transportcapaciteit te vergroten.
Voor nieuwe partijen die een grootverbruiksaansluiting aanvragen betekent dit dat
hun aanvraag voorlopig wordt opgeschort (TenneT heeft nu in totaal 1.800 MW in de
wachtrij staan aan zowel afname als invoeding) totdat de netbeheerder weer netcapaciteit
beschikbaar heeft door efficiëntere benutting van het bestaande net of uitbreiding
van het net. Consumenten en kleine zakelijke gebruikers met een kleinverbruiksaansluiting
kunnen nog wel van transportcapaciteit worden voorzien, voor hen heeft deze transportschaarste
geen enkele consequentie.

Vraag 2

Wat heeft u gedaan om de transportschaarste in Limburg en Noord-Brabant, die al langer
wordt voorzien, te voorkomen?

Antwoord 2

Transportschaarste is geen nieuw probleem, in onder andere mijn brief van 8 februari
2022 (Kamerstuk 29 023, nr. 281) ben ik uitgebreid ingegaan op de acties waarmee ik de transportschaarste en de problemen
die ontstaan wil verlichten. Hierbij heb ik helaas ook moeten aangeven niet de illusie
te hebben dat het probleem op korte termijn oplosbaar zou zijn, omdat de vraag naar
transportcapaciteit sneller blijft groeien dan dat netbeheerders ondanks alle inzet
bij kunnen bouwen.

Specifiek in Limburg en Noord-Brabant is in de maanden voorafgaand aan de congestiemelding
door TenneT in korte tijd een bijzonder hoge vraag naar transportcapacteit gecontracteerd,
namelijk 800 MW vermogen, vergelijkbaar met vier maal het verbruik van de stad Den
Bosch. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om industriële verbruikers die hun transportvraag
willen verhogen. Zoals ook aangegeven op vragen van dhr. Erkens (Kenmerk 2022Z12151 zijn dergelijke volumes ook in historische zin absoluut ongekend en zijn door netbeheerders
niet onmiddellijk te accommoderen Het gaat namelijk om zo’n 20% van de in die regio
beschikbare transportcapaciteit. Zowel TenneT als Enexis hebben vooruitlopend op de
grote vraag al forse investeringen in dit gebied gedaan en nog meer gepland staan.
Zo heeft Enexis in deze regio’s de afgelopen jaren en vooruitkijkend tot eind dit
jaar circa 2.900 MW aan nieuw transformatorvermogen gerealiseerd en gepland. Ondanks
deze inzet kon deze situatie helaas niet voorkomen worden.

Vraag 3

Wanneer komt u met de benodigde maatregelen om de doorlooptijden voor netuitbreiding
te verkorten? (motie-Thijssen c.s. kamerstuk 32 813, nr. 763)

Antwoord 3

Een aantal maatregelen heb ik reeds genomen. Zo heb ik de slagkracht voor de Rijkscoördinatie
versterkt en ben ik met de Raad van State in gesprek hoe ik hen kan versterken. Met
de Energiewet, die nu voor advies bij de Raad van State ligt, maak ik het mogelijk
om als provincie of als Rijk sneller te interveniëren bij moeilijk lopende energie-infrastructuurtrajecten
bij provincie of gemeenten.

Niet alleen voor het Rijk, maar ook voor de medeoverheden ligt er een belangrijke
opgave om netbeheerders maximaal te faciliteren bij de inpassing van energie-infrastructuur.
Zo heb ik bijvoorbeeld met de medeoverheden in Limburg en Noord-Brabant afgesproken
dat zij TenneT bijstaan bij de inpassing van de koppeltransformatoren waarmee deze
regio’s sneller en beter ontsloten kunnen worden.

Vraag 4

Wanneer komt u met de benodigde maatregelen voor een prioriteringskader voor nieuwe
aansluitingen? (motie-Bontenbal/Thijssen kamerstuk 32 813, nr. 775)

Antwoord 4

Ik heb uw Kamer in de Kamerbrief Transportschaarste op het elektriciteitsnet in Nederland
van 9 september geïnformeerd hoe ik met de prioritering om wil gaan.

Vraag 5

Welke mogelijkheden ziet u om de bestaande capaciteit beter te benutten?

Antwoord 5

Het efficiënter of slimmer benutten van de bestaande capaciteit is een belangrijke
mogelijkheid om bewegingsruimte op het elektriciteitsnet te creëren.

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft recent de codewijziging congestiemanagement
afgerond. Hiermee hebben netbeheerders meer mogelijkheden gekregen om flexibiliteit
in te kopen en daarmee meer transportcapaciteit beschikbaar te kunnen stellen. Daarnaast
werken netbeheerders een plan uit over het aanbieden van een flexibele aansluitings-
en transportovereenkomst aan partijen (zgn. non-firm aansluit- en transportovereenkomst).
De vervolgstap is het aanpassen van de Netcode.

Dit kan er potentieel voor zorgen dat de ruimte op het elektriciteitsnet buiten de
pieken om kan worden gecontracteerd. Hierdoor stijgt de piekbelasting niet, maar kunnen
wel meer partijen worden aangesloten. Overcontractering door partijen zonder concreet
plan van benutting is onwenselijk in tijden van transportschaarste en daarom biedt
ik een grondslag in het wetsvoorstel tot wijziging van de Energiewet om het use-it-or-lose-it
principe toe te passen, wat in zo’n geval bijdraagt aan het efficiënter benutten van
bestaande netcapaciteit.

Vraag 6

Bent u bereid om Tennet te ondersteunen in het vinden van de nodige aannemers om het
netwerk uit te breiden, onder andere door ook naar aannemers uit andere Europese landen
te kijken?

Antwoord 6

TenneT heeft zelf het beste in beeld welke behoefte het heeft en kan ook uit andere
Europese landen contracteren en doet dat ook. Ik heb geen signalen dat TenneT hierin
op enigerlei wijze beperkingen in ondervindt.

Vraag 7, 8, 9, 10 en 11

Welke gevolgen heeft de transportschaarste voor het behalen van de nationale klimaatdoelen?

Welke gevolgen heeft de transportschaarste voor de afbouw van de afhankelijkheid van
gas en de ombouw van gasleidingen naar waterstofleidingen?

Welke gevolgen heeft de transportschaarste voor de Regionale Energiestrategieën in
Limburg en Noord-Brabant?

Welke gevolgen heeft de transportschaarste voor de versnelde uitrol van hybride warmtepompen?

Kunt u aangeven of de uitrol van laadpleinen voor elektrische auto’s bij bestaande
pompstations en andere locaties hierdoor geraakt gaan worden?

Antwoord 7, 8, 9, 10 en 11

Transportschaarste zorgt er onder andere voor dat geen nieuwe grootverbruiksaansluitingen
kunnen worden aangeboden ten behoeve van nieuwe initiatieven, en dat bestaande klanten
hun transportcapaciteit niet kunnen uitbreiden. Dit kan op onderdelen de energietransitie
vertragen.

Transportschaarste kan voor een vertraging in de elektrificatie van de industrie zorgen.
Het kan ook op de elektrificatie van de mobiliteit een negatieve impact hebben als
het om een grootverbruiksaansluiting gaat. Dit vergt netuitbreidingen en het ontsluiten
van flexibiliteit via bijvoorbeeld nieuwe flexibele contracten («Non Firm ATO’s»).
Daarnaast is het op veel locaties als gevolg van de transportschaarste ook niet meer
mogelijk om elektriciteit in te voeden. De precieze impact is echter moeilijk in te
schatten. Ik voorzie niet of nauwelijks impact van de transportschaarste op de ombouw
van het gasleidingen naar waterstof. Wel voorzie ik impact op de Regionale Energiestrategieën
in de zin dat opwekprojecten waarvoor na het afkondigen van congestie een aanvraag
wordt ingediend, zullen moeten wachten totdat er weer transportcapaciteit is als gevolg
van bijvoorbeeld congestiemanagement of uitbreiding van het net. Het huidige doel
van de RES (35 TWh hernieuwbaar in op land in 2030) blijft in beeld. Ten aanzien van
de versnelde uitrol van hybride warmtepompen bij consumenten en kleine zakelijke gebruikers
voorzie ik op dit moment nog geen problemen.