Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Beckerman over de verlaging van de gezondheidsnorm voor GenX in drinkwater in de Verenigde Staten

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens
de Minister van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 31 augustus 2022).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van de nieuwe strengere gezondheidsnormen die Environmental Protection
Agency (EPA), de milieubeschermingsdienst in Amerika, heeft geadviseerd voor onder
andere GenX dat het water van North Carolina vervuilt?1 Wat is daarop uw reactie?

Antwoord 1

Ja, ik ben op de hoogte van het feit dat EPA nieuwe health advisories voor GenX en drie andere PFAS in drinkwater heeft voorgesteld. EPA herziet deze technische
advieswaarde regelmatig op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten. In Nederland
en Europa baseren we de normen op basis van de bevindingen van het RIVM respectievelijk
de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA).

Vraag 2

Welke risicogrenzen voor GenX in het water hanteert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu (RIVM) op dit moment? Hoe staan deze grenzen in relatie tot de nieuwe geadviseerde
waarden van EPA?

Antwoord 2

De drinkwaterrichtwaarde zoals door het RIVM geadviseerd is gebaseerd op een recente
beoordeling van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA). Het RIVM heeft na
evaluatie besloten om de nieuwe gezondheidskundige grenswaarde die door EFSA is afgeleid
te gaan gebruiken in zijn risicobeoordelingen. Over deze EFSA-opinie en het vervolg
daarop is uw Kamer meermaals geïnformeerd2.

Het RIVM is gevraagd om te onderzoeken in hoeverre de health advisories van EPA en
de drinkwaterrichtwaarde die het RIVM op dit moment adviseert3 van elkaar verschillen en deze verschillen zo goed mogelijk te verklaren.4

Een vergelijking tussen de bedoelde US EPA waarde en de RIVM waarde voor PFAS is niet
zomaar te maken. Dit komt doordat de RIVM-drinkwaterrichtwaarde geldt voor de optelsom
van alle PFAS en de US EPA health advisories voor een aantal individuele PFAS zijn
afgeleid. Het RIVM heeft toch onder een aantal aannames een herberekening van de waardes
uitgevoerd. Hieruit blijkt dat er een verschil is tussen de US EPA waarde en de RIVM
waarde. Die van US EPA vallen, afhankelijk van de soort PFAS, een factor 2 tot 1000
lager uit. De verschillen kunnen met name worden verklaard doordat de EFSA en de US
EPA beide hun eigen gezondheidskundige grenswaarden hanteren.

Het RIVM en andere Europese lidstaten gebruiken de gezondheidskundige grenswaarden
die door EFSA is afgeleid in haar risicobeoordelingen. EFSA beoordeeld zelfstandig
of op basis van nieuw onderzoek bestaande gezondheidskunde richtwaarde aangepast dienen
te worden. Indien de EFSA adviseert een aangepaste gezondheidskunde grenswaarde te
gebruiken dan zal het RIVM beoordelen welke gevolgen dit heeft voor bijvoorbeeld de
RIVM-drinkwaterrichtwaarde. Een aanpassing van de US EPA leidt daarmee niet direct
tot een andere afweging door het RIVM. Daarom is er op dit moment geen aanleiding
om het RIVM te vragen opnieuw te adviseren over de nu geldende drinkwaterrichtwaarde.

Vraag 3

Kunnen de regels voor lozing van GenX door Chemours in Nederland ook aangescherpt
worden? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 3

GenX-stoffen zijn aangemerkt als Zeer Zorgwekkende Stof (ZZS). Voor lozingen en emissies
van een ZZS geldt een minimalisatieplicht. Dat betekent dat lozingen geheel voorkomen
moeten worden en, als dat niet direct haalbaar is, moeten emissies zo ver mogelijk
worden geminimaliseerd. Daarmee gelden dus al de strengst mogelijke eisen. De vergunde
lozingen van GenX zijn door Chemours inmiddels met meer dan 99% gereduceerd ten opzichte
van 2016. De minimalisatieverplichting blijft van kracht en Chemours moet zich blijven
inzetten voor een verdere terugdringing van lozingen.

Chemours heeft, naast deze minimalisatieplicht, van RWS een watervergunning met daarin
de nu toegestane lozingen. Daarvoor is met de immissietoets bepaald welke concentraties
in het oppervlaktewater terecht komen. Die concentraties worden vervolgens getoetst
aan de momenteel gehanteerde oppervlaktewaterdoelstellingen voor onder andere GenX.
Deze oppervlaktewaterdoelstellingen zijn mede gebaseerd op de gezondheidskundige advieswaarde.

Of aanscherping van de lozingseisen zoals in de vergunning opgenomen verder worden
aanscherpt is op voorhand niet te zeggen. Allereerst beziet het RIVM of de nieuwe
informatie aanleiding vormt om de gezondheidskundige waarde voor Nederland aan te
passen. Een aangepaste gezondheidskundige waarde kan dan vervolgens betekenen dat
de waterkwaliteitsdoelstelling wordt aangepast en vastgelegd. Als er sprake is van
een aanscherping van de waterkwaliteitsdoelstelling kan dit betekenen dat de lozingseisen
in de vergunning opnieuw bezien moeten worden.

Vraag 4

Wordt in Nederland ook gebruikgemaakt van filtratie van drinkwater voor particuliere
huishoudens rondom Chemours, waarover in het bericht wordt gesproken? Zo nee, wanneer
gaat u ervoor zorgen dat dit gebeurt? Zo ja, zijn alle huishoudens die dat nodig hebben
voorzien van een dergelijk filter?

Antwoord 4

Nee, het verschil met Nederland is dat in het gebied rondom de Chemours-locatie in
North Carolina nog veel huishoudens niet aangesloten zijn op een drinkwaternetwerk
en daarom zelf grondwater oppompen om te gebruiken als drinkwater. In Nederland zijn
huishoudens aangesloten op een drinkwaternetwerk. Hierbij hebben de drinkwaterbedrijven
de taak om te zorgen voor de productie en levering van drinkwater dat aan de veiligheidseisen
voldoet.

Vraag 5

Bent u ook van mening dat de risicogrenzen van het RIVM aangepast moeten worden, waarbij
onderzoeken en normen van de EPA betrokken worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

De drinkwaterrichtwaarde die RIVM voor PFAS heeft geadviseerd is gebaseerd op de gezondheidskundige
grenswaarde die EFSA in 2020 heeft bepaald. Indien het RIVM concludeert dat nieuwe
relevante wetenschappelijke inzichten aanleiding geven tot aanpassing van zijn adviezen
zal ik u hierover informeren. Ik vind het belangrijk dat het RIVM zijn adviezen baseert
op een zuiver wetenschappelijke afweging.

Vraag 6

Bent u bereid deze nieuwe normen onder de aandacht te brengen in Europa, zodat het
kan worden opgenomen in het voorstel dat wordt ingediend bij het Europees Agentschap
voor chemische stoffen (ECHA) om het gebruik van PFAS-stoffen zoveel mogelijk te beperken,
zoals u in de beantwoording van de vragen van D66 aangaf?5

Antwoord 6

Het restrictievoorstel waaraan Nederland samen met andere landen werkt richt zich
op beperking van productie, in de handel brengen en gebruik van PFAS-stoffen op basis
van hun persistentie in het milieu en de nadelige effecten die PFAS-stoffen op de
mens kunnen hebben. Hierbij wordt gebruik gemaakt van alle relevante beschikbare wetenschappelijke
informatie. Beschikbare gezondheidskundige grenswaarden voor PFAS-stoffen, waarop
onder andere de geadviseerde drinkwaterrichtwaarde is gebaseerd, vormen een belangrijk
onderdeel van de onderbouwing van de gezondheidsbaten van het restrictievoorstel.

Vraag 7

Zouden nieuwe aangescherpte regels gevolgen hebben voor provincies en omgevingsdiensten?
Zo ja, welke?

Antwoord 7

Dat is op voorhand niet direct te zeggen. Het RIVM moet eerst beoordelen of er reden
is om zijn adviezen aan te passen. Vervolgens zal onderzocht moeten worden wat dit
betekent voor de normen die voor sommige PFAS gehanteerd worden. Als er nieuwe normen
worden afgeleid kan het bevoegd gezag de vergunningen toetsen aan die nieuwe normen.
Zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 8

Hebben de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en het bevoegd gezag inmiddels
inzicht in de verspreiding van GenX, waarvan uit het Vervolgonderzoek afvalstromen
Chemours uit 2019 bleek dat dit ontbrak?6 Zo nee, wat is er nodig om ervoor te zorgen dat dit op orde komt?

Antwoord 8

Het ILT-rapport uit 2019 bevat aanbevelingen voor de binnenlandse afvalketen. De aanbevelingen
om het zicht op verspreiding van GenX en andere ZZS in de afvalketen te verbeteren
zijn al deels opgevolgd, aan andere aanbevelingen wordt nog gewerkt. Het inzicht naar
de verspreiding van GenX via de afvalketen zal hierdoor steeds verder toenemen.

Naar aanleiding van het onderzoek van de ILT is onderzocht of de wettelijke grondslag
voor informatieverstrekking op nationaal niveau versterkt kan worden, door een verplichting
over informatieverstrekking over ZZS in afvalstromen vast te leggen in het Besluit
melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen. Uw Kamer is hierover geïnformeerd
op 5 juni 20207. Zoals nu voorzien treedt deze wijziging per 1 juli 2023 in werking. Voor het wijzigingsvoorstel
wordt nog een internetconsultatie georganiseerd en het voorstel zal nog in voorhang
gaan bij uw Kamer.

Vooruitlopend hierop kunnen bedrijven en het bevoegd gezag al het gesprek aangaan
over de noodzaak om risicostoffen in afvalstromen beter in beeld te brengen8. Gesprekken tussen de ILT en Chemours hebben er al toe geleid dat het zicht op de
aanwezigheid van GenX-stoffen in afvalstromen van Chemours is verbeterd. In de brief
van 18 januari 2021 is uw Kamer geïnformeerd over de verdere stappen die de ILT en
het bevoegd gezag richting Chemours hebben ondernomen9.

De ILT en de provincie Zuid-Holland hebben laten weten dat Chemours op dit moment
aan alle vereisten voldoet wat betreft het GenX-houdende afval. Daarnaast heeft de
ILT een tijdelijke uitvoeringslijn PFAS en EVOA opgesteld die het zicht op de verspreiding
van GenX-stoffen via internationaal afvaltransport verbetert10. Tot slot zal de ILT vanaf het najaar 2022 extra aandacht aan ZZS in afvalstromen
besteden bij de uitvoering van haar nieuwe Programma Chemische Stoffen.