Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Ginneken over het bericht 'Minder treinen door personeelstekort'

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 13 juli
2022).

Vraag 1

Deelt u de opvatting dat de trein en het openbaar vervoer een essentiële publieke
voorziening is?1

Antwoord 1

Ik deel met u de opvatting dat het maatschappelijk belang van het openbaar vervoer
(OV) groot is.

Vraag 2

Erkent u dat deze voorziening als gevolg van het aflopen van de beschikbaarheidsvergoeding
openbaar vervoer (BVOV) en de personeelstekorten onder druk staat?

Antwoord 2

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) verwacht dat het gebruik van het
openbaar vervoer in Nederland in 2023 weer bijna op het niveau van voor de coronacrisis
in 2019 kan komen. De prognoses laten zien dat de reizigersaantallen tussen de 1 en
4% onder dat van 2019 kunnen komen te liggen. Vervoerders zijn somberder over het
herstel van de reizigersaantallen dan het KiM. Vanwege de onzekerheid heb ik voor
2023 besloten een transitievangnet beschikbaar te stellen voor de OV-sector. Ik heb
uw Kamer op 8 juli geïnformeerd over deze regeling.2

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat dat onwenselijk is?

Antwoord 3

Uiteraard vind ik het van belang dat volgend jaar het OV-aanbod op peil blijft, ook
gegeven de bredere ambities van het kabinet. Ik hecht er aan dat iedere regio in Nederland
goed bereikbaar blijft voor de reizigers, dit is en blijft leidend. Ik heb daarom
voor 2023 een éénmalig transitievangnet vangnet beschikbaar gesteld.

Vraag 4

Kunt u ingaan op de verwachtingen ten aanzien van het (tijdelijk) afschalen van de
treinoperaties (zowel bij NS als overige spoorvervoerders) als gevolg van de personeelstekorten
de komende maanden?

Antwoord 4

NS streeft ernaar om een zo volledig mogelijke dienstregeling te rijden voor de reiziger.
Dat is gegeven de effecten van de krappe arbeidsmarkt en het aanhoudende verzuim uitdagend.
Vanaf week 26 voorziet NS een grote personeelskrapte. NS heeft ons laten weten dat
– ondanks de genomen maatregelen om de personeelskrapte te verminderen – verdere (tijdelijke)
afschaling van de dienstregeling met een aantal (spits)treinen de komende weken onvermijdelijk
is. In ieder geval tot week 33 brengt NS wijzigingen aan in de dienstregeling. Hierover
is al vroegtijdig besloten om zo voorspelbaar en transparant te blijven voor de reiziger.
Over eventuele verdere afschaling na week 33 zal tijdig worden gecommuniceerd.

De afschalingen in het regionaaltreinvervoer variëren per regio en van tijd tot tijd.
In algemene zin kan er gesteld worden dat alle vervoerders personeelsuitdagingen hebben
vanwege de landelijke krapte op de arbeidsmarkt en een hoog ziekteverzuim. Daarnaast
heeft er door de coronacrisis een afbouw van de flexibele personeelsschil plaatsgevonden.
Onvoorziene ontwikkelingen zijn daardoor lastiger op te vangen voor vervoerders. Vervoersbedrijven
doen er echter alles aan om volgens de standaard dienstregeling te rijden. Om ongeplande
rituitval door ziekte te voorkomen worden dienstregelingen vooraf bijgesteld. Het
doel hierbij is de reiziger zoveel mogelijk zekerheid te bieden en dit goed te kunnen
communiceren naar reizigers.

De verantwoordelijkheid voor het regionale treinvervoer ligt bij de provincies, waarbij
de provinciale staten toezien op de uitvoering van regionale treinconcessies. Er is
vanuit het ministerie een inventarisatie gedaan om uw Kamer te voorzien van de gevraagde
inzichten:

Qbuzz heeft laten weten deze zomer van de gebruikelijke kwartierdienst naar een halfuursdienst
te moeten gaan op de MerwedeLingelijn (MLL) in Zuid-Holland. In de zomerperiode is
deze frequentie volgens de vervoerder voldoende voor het aantal reizigers dat er gebruik
van maakt. Vanaf september verwacht Qbuzz de normale kwartierdienst op de MLL weer
uit te kunnen uitvoeren.

Arriva heeft laten weten op dit moment op verschillende plaatsen een afgeschaalde
dienstregeling te rijden als gevolg van de verminderde inzetbaarheid. De omvang van
het inzetbare personeel is op niveau, maar door ziekte, uitgestelde operaties, (uitgestelde)
opleidingen en verlof wordt er minder gereden. Er is op dit moment niet met zekerheid
te zeggen of deze effecten na de zomer geen rol meer spelen.

Connexion en Hermes (Transdev) hebben laten weten dat zij op dit moment in staat zijn
om de personeelsroosters volledig te vullen voor zowel in het zomerseizoen als in
en na september.

Keolis (Overijssel) heeft laten weten de dienstregeling te kunnen rijden en geen rituitval
te ervaren.

Vraag 5

Rijdt NS nog altijd met verkorte treinen?

Antwoord 5

Waar mogelijk en verantwoord kort NS ook nu nog treinen in. NS zoekt voortdurend naar
mogelijkheden om zo veel als mogelijk treinen te rijden met minder hoofdconducteurs,
om zo verdere afschaling te beperken.

Vraag 6

Zo ja, hoelang verwacht u dat dit nog nodig zal zijn?

Antwoord 6

In de Kamerbrief van 13 mei jl. heb ik uw Kamer laten weten dat de NS heeft aangegeven
dat zij verwacht dat de krapte op de arbeidsmarkt – net als bij allerlei sectoren
(zoals de Luchtvaart en de evenementenbranche) – langer voelbaar zal zijn.3 De NS stelt dat zij bij aanhoudende krapte, zeker in combinatie met het hoge ziekteverzuim,
zich mogelijk ook na de zomer genoodzaakt zal ziet om aanvullende maatregelen te nemen,
zoals het rijden van minder treinen op enkele trajecten. Hierover neemt de NS pas
een besluit zodra zij meer inzicht heeft in de vacatures en verzuimcijfers richting
het najaar. Indien ik daar aanleiding toe zie, zal ik uw Kamer hierover informeren.

Vraag 7

Welke procesverbeteringen, onderzoeken of innovaties kent of onderzoekt u om met minder
mensen een volwaardige en veilige operatie te rijden?

Antwoord 7

Het personeelsbeleid is de verantwoordelijkheid van NS. In de brief van 13 mei jl.
heb ik uw Kamer geïnformeerd over welke beheersmaatregelen de NS neemt om de personeelskrapte
te verminderen. Momenteel beziet de NS of er mogelijkheden zijn om parttime-contracten
uit te breiden en/of een extra beroep te doen op (recent) gepensioneerd personeel.
Vooralsnog verwacht de NS dat voldoende treinen zullen blijven rijden voor de huidige
reizigersaantallen, en met deze uitsparing haar personeelsroosters op korte termijn
rond te kunnen krijgen met een behapbare werkdruk voor haar huidige medewerkers.

Uiteraard zal ik de NS blijven aanspreken op de naleving van haar verplichtingen uit
de concessie om zo de hinder voor reizigers te beperken.

Vraag 8

Bent u bekend met het feit dat Schiphol met een banenmarkt 1.500 mensen heeft weten
aan te trekken?

Antwoord 8

Ja, ik ben ervan op de hoogte dat er 1.500 mensen zich hebben aangemeld voor deze
wervingsbijeenkomst.

Vraag 9

Bent u bereid een vergelijkbare markt te organiseren voor de spoorsector?

Antwoord 9

Zoals beschreven, is het voeren van een adequaat personeelsbeleid een verantwoordelijkheid
van de NS (of andere vervoerders) zelf. De NS heeft deze wervingscampagnes al reeds
opgevoerd. De banenmarkt heb ik onder aandacht gebracht bij de NS. NS heeft zelf bv.
een simulator als wervingsinstrument ingezet.

Vraag 10

Kunt u ingaan op de loonsituatie en arbeidsvoorwaarden in de spoorsector, vergeleken
met andere modaliteiten en sectoren?

Antwoord 10

Mijn ministerie heeft geen rol bij het vraagstuk rondom de loonsituatie en arbeidsvoorwaarden
in de spoorsector.