Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Paul over de huisvesting van onderwijsexpertisecentrum De Berkenschutse

Antwoord van Minister Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs) (ontvangen 5 juli
2022).

Vraag 1

Is u bekend dat de gemeente Heeze-Leende de nieuwbouw van Onderwijsexpertisecentrum
De Berkenschutse niet kan betalen?

Antwoord 1

Op 4 juni 2021 heeft de Minister voor Basis- en Voortgezet en Media een brief ontvangen
van de burgemeester van de gemeente Heeze-Leende, de Raad van Bestuur Kempenhaeghe
en de Directeur van Brainport Eindhoven. In de brief staat dat de onderwijshuisvesting
van de Berkenschutse aan vervanging toe is en dat de gemeente niet over voldoende
middelen beschikt om nieuwbouw te realiseren. Het concrete verzoek in de brief van
4 juni 2021 is om extra geld te ontvangen aanvullend op de vergoeding die de gemeente
jaarlijks krijgt voor onderwijshuisvesting. Ook wordt gevraagd voor het schoolbestuur
de ruimte te creëren om mee te betalen aan nieuwbouw.

In 2020 en 2021 hebben er meerdere gesprekken plaatsgevonden tussen OCW, de gemeente
Heeze-Leende en het bestuur van de Berkenschutse. Daarbij zijn de mogelijkheden onderzocht
om aan het verzoek tegemoet te komen.

Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente te voorzien in passende huisvesting
van de school, die voldoet aan de wettelijke vereisten, zoals opgenomen in het Bouwbesluit.
De reguliere oplossing in een dergelijke situatie is dat de gemeente geld reserveert
of geld leent voor nieuwbouw van de school en vervolgens de rente en aflossing ten
laste van de huisvestingsvergoeding brengt. De Wet op de Expertise Centra biedt geen
ruimte aan schoolbesturen om mee te betalen aan nieuwbouw, tenzij het gaat om aanvullende
investeringen die uitgaan boven de verplichting die de gemeente heeft.

Naar aanleiding van de brief heeft in oktober 2021 een gesprek plaatsgevonden tussen
de Directeur Primair Onderwijs en de burgemeester van Heeze-Leende. De burgemeester
heeft gevraagd of een ambtelijke delegatie van OCW de situatie van de school wil bekijken.
Het bezoek staat gepland op 1 juli 2022.

Vraag 2

Deelt u de mening dat De Berkenschutse een unieke school is met een belangrijke bovenregionale
functie, doordat de school onderwijs biedt aan bijvoorbeeld langdurig zieke leerlingen,
meervoudig gehandicapte leerlingen, leerlingen met epilepsie en leerlingen met een
autismespectrumstoornis?

Antwoord 2

De Berkenschutse is een onderwijsexpertisecentrum voor speciaal en voortgezet speciaal
onderwijs, dat onderwijs, vorming en begeleiding biedt aan leerlingen met epilepsie,
langdurig zieke leerlingen (LZK), zeer moeilijk lerende leerlingen (ZML), ernstig
meervoudig gehandicapte leerlingen (EMB) en leerlingen met een autismespectrum stoornis
(ASS). Een grote school voor speciaal onderwijs zoals de Berkenschutse heeft een bovenregionale,
landelijke functie, maar dat is niet uniek.

Vraag 3

Hoe verklaart u dat de gemeente Heeze-Leende onvoldoende budget heeft om adequate,
toekomstbestendige huisvesting van deze school te realiseren?

Antwoord 3

Gemeenten ontvangen via de algemene uitkering van het gemeentefonds middelen voor
hun taken waaronder onderwijshuisvesting. Hoeveel geld gemeenten uit het gemeentefonds
krijgen, hangt af van hun kenmerken en belastingcapaciteit. Deze kenmerken heten maatstaven.
Elke maatstaf heeft een bedrag voor elke «eenheid». Het gemeentefonds kent onder andere
als maatstaven leerlingen in het voortgezet onderwijs en leerlingen in het (voortgezet)
speciaal onderwijs en onderwijsachterstand.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor (ver)nieuwbouw en schoolbesturen voor de materiële
instandhouding van schoolgebouwen. Vanuit die verantwoordelijkheid mag van gemeenten
en schoolbesturen worden verwacht dat zij in het proces van planvorming, uitvoering
en onderhoud van nieuwe huisvesting goed met elkaar optrekken, rekening houdend met
de bestaande bestuurlijke en financiële kaders die tot hun beschikking staan.

Vraag 4

Deelt u de zorg dat het niet kunnen realiseren van voornoemde huisvesting ertoe zal
leiden dat kwetsbare kinderen niet meer het onderwijs en de zorg kunnen ontvangen
die ze hard nodig hebben, waardoor ze uit het schoolsysteem dreigen te vallen en waardoor
hun kansen om uiteindelijk volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving drastisch
worden ingeperkt?

Antwoord 4

Ik ga er van uit dat de Berkenschutse er ondanks de uitdaging met betrekking tot de
huisvestingssituatie alles aan doet om onderwijs en zorg te bieden aan de leerlingen
op hun school.

Vraag 5

Hoeveel geld krijgen gemeenten voor huisvesting van scholen via het gemeentefonds
per ingeschreven leerling in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs,
speciaal voortgezet onderwijs, speciaal basisonderwijs en praktijkonderwijs? Van welke
factoren hangt dit af?

Antwoord 5

Zoals bij vraag 3 aangegeven ontvangen gemeenten via de algemene uitkering van het
gemeentefonds middelen voor hun taken waaronder onderwijshuisvesting. Hoeveel geld
gemeenten uit het gemeentefonds krijgen, hangt af van hun kenmerken en belastingcapaciteit.
Deze kenmerken heten maatstaven. Elke maatstaf heeft een bedrag voor elke «eenheid».
Het gemeentefonds kent onder andere als maatstaven leerlingen in het voortgezet onderwijs
en leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs en onderwijsachterstand.

Vraag 6

Vindt er differentiatie plaats tussen verschillende clusters in het speciaal onderwijs
wat betreft het budget dat gemeenten ontvangen voor huisvesting? Zo ja, hoe ziet deze
differentiatie eruit?

Antwoord 6

Nee, zoals bij vraag 5 aangegeven ontvangen de gemeenten geen geoormerkt budget voor
huisvesting. Gemeenten ontvangen middelen uit het gemeentefonds op basis van maatstaven
en deze middelen zijn vrij besteedbaar. Het is aan de gemeenteraad om te bepalen hoe
die middelen worden besteed.

Vraag 7

Zijn er meer signalen bekend van kleine gemeenten die de financiering van nieuwbouw
van scholen met een uniek en bovenregionaal karakter niet rondkrijgen?

Antwoord 7

Ja er zijn meer signalen. Drie gemeenten die scholen hebben met een regiofunctie en
daardoor meer dan 150 leerlingen per duizend inwoners hebben, hebben aangegeven dat
de vergoeding voor de onderwijshuisvesting niet toereikend is om aan de verplichting
met betrekking tot de onderwijshuisvesting te voldoen. Een andere gemeente geeft aan
de financiering van een uitbreiding van een school niet rond te krijgen voor een school
waar een derde van de leerlingen van buiten de gemeente komt.

Vraag 8

Hoe worden kleine gemeenten, voor wie nieuwbouw van een school een groot deel van
het budget kan zijn, ondersteund bij de financiering van huisvesting voor scholen?

Antwoord 8

Zoals aangegeven bij vraag 5 ontvangen gemeenten voor nieuwbouw van een school middelen
uit het gemeentefonds. Het gemeentefonds kent onder andere als maatstaven leerlingen
in het voortgezet onderwijs en leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs en
onderwijsachterstand. Het is aan de gemeenteraad om te bepalen hoe die middelen worden
besteed.

Vraag 9

Kunt u toezeggen zich in te spannen voor de leerlingen van De Berkenschutse, opdat
zij naar school kunnen blijven gaan in een omgeving die voldoet aan de kwaliteitseisen
en aan de specifieke behoeften van leerlingen op het gebied van zorg en onderwijs?

Antwoord 9

Op 1 juli 2022 bezoeken ambtenaren van OCW de Berkenschutste. Daarbij zal de situatie
worden bekeken en nogmaals worden besproken wat er binnen de beperkingen die de wet
oplegt mogelijk is. Over de uitkomsten informeer ik u na de zomer.