Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Belhaj over het artikel 'Rotterdam geeft statushouders baan: 'Rijk moet ook bijspringen''

Antwoord van Minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) (ontvangen 5 juli
2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Rotterdam geeft statushouders baan: «Rijk moet ook
bijspringen»»?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met het bericht.

Vraag 2

Hoe kijkt u aan tegen dit Rotterdamse initiatief om leerwerktrajecten voor statushouders
in te zetten om hen sneller te laten integreren?

Antwoord 2

Ik vind het voornemen van Rotterdam om statushouders leerwerktrajecten aan te bieden
een goede ontwikkeling. Leerwerktrajecten, ook wel duale trajecten genoemd, zijn een
duurzame manier om statushouders die kunnen en willen werken op de arbeidsmarkt te
laten participeren. Er zijn mij diverse succesvolle zij-instroom trajecten bekend.
Zeker bij de huidige krapte op de arbeidsmarkt biedt dit kansen. Het programma Verdere
Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) levert inspirerende voorbeeldprojecten in bijvoorbeeld
de techniek en de zorg. Deelnemers hebben een startkwalificatie gehaald en in sommige
gevallen kregen zij een baangarantie.

De meerwaarde van leerwerktrajecten voor statushouders zit met name bij een vroege
focus op werk en het contextueel kunnen aanbieden van taal waardoor taalverwerving
sneller verloopt. Ook maken leerwerktrajecten het mogelijk voor statushouders om op
een goed niveau aan het werk te komen, waarbij gebruik wordt gemaakt van de kennis
en vaardigheden van hen zelf.

Succesvolle uitvoering van leerwerktrajecten wordt bepaald door: (i) extra aandacht
voor werving en selectie, (ii) continue aandacht voor taal, (iii) intensieve begeleiding
en (iv) aandacht voor inclusie op de werkvloer.

Een belangrijke succesfactor is maatwerk; dit is zowel nodig in de begeleiding als
in het taalaanbod. Dit vraagt om investeringsbereidheid en goede samenwerking van
gemeenten, werkgevers en opleiders. Er wordt niet alleen in opleiding geïnvesteerd,
maar ook in (vak)taal en begeleiding vanwege culturele verschillen. Kleinschalige
pilots in de techniek en de zorg laten zien dat werkgevers investeringen vanwege de
krapte op de arbeidsmarkt in enkele jaren kunnen terugverdienen als de medewerker
na het leerwerktraject instroomt op een duurzame manier.

Vraag 3

Kent u soortgelijke initiatieven in andere steden?

Antwoord 3

Ik ben bekend met leerwerktrajecten voor statushouders in andere steden, zoals in
de gemeenten Utrecht, Haarlem en Zwolle. Niet alleen gemeenten zijn aan de slag met
het opzetten van leerwerktrajecten, ook tal van andere partijen zetten in op leerwerktrajecten
voor statushouders. Bij het Amsterdam UMC bijvoorbeeld worden statushouders opgeleid
in de zorg met behulp van specifieke trajecten of jobcarving. Op de website van UAF2 is een overzicht te vinden met leerwerktrajecten.

Ook binnen het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) zijn leerwerktrajecten
onderzocht waarvan een aantal (mede-)geïnitieerd is vanuit werkgevers. Op basis van
deze pilots zijn handreikingen3 beschikbaar gemaakt voor het onderwijsveld, bedrijfsleven en gemeenten.

Vraag 4

Op welke manier zou het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) deze
initiatieven kunnen ondersteunen om statushouders aan het werk te helpen en te houden?

Antwoord 4

Ik moedig de aanpak die de gemeente Rotterdam voor ogen heeft van harte aan. De aanpak
sluit goed aan bij de Wet inburgering 2021 en bij de lessen die vanuit het programma
Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) zijn geleerd.

In het kader van de Werkagenda Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) starten
vanaf september lerende netwerken en workshops voor stakeholders die zich bezighouden
met het opzetten en uitvoeren van leerwerktrajecten voor statushouders. Hiermee zorg
ik ervoor dat kennis over leerwerktrajecten wordt gebundeld en verder verspreid.

Ik vind het interessant om te bezien hoe we specifieke lessen die vanuit Rotterdam
zijn opgedaan, of toekomstige inzichten die uit de voorgenomen aanpak zullen komen,
kunnen gaan delen richting andere gemeenten. Ik zal de aanpak van Rotterdam dan ook
in de gaten houden en ervoor zorgen dat de gemeente een uitnodiging krijgt voor het
netwerk dat binnenkort van start gaat.

Gemeenten kunnen vanuit de re-integratiemiddelen die zij ontvangen via het Gemeentefonds
investeren in leerwerktrajecten voor alle statushouders. Deze middelen zijn vrij besteedbaar
voor gemeenten. Ook de € 60 miljoen aan extra re-integratiemiddelen die dit jaar aan
gemeenten beschikbaar zijn gesteld in het kader van het steun- en herstelpakket corona
kunnen gemeenten hierbij benutten. Eventuele overschotten op het bijstandsbudget zijn
vrij besteedbaar voor een gemeente, en kunnen hiervoor aangewend worden.

Verder worden gemeenten gefinancierd voor de inburgeringsvoorzieningen die zij moeten
aanbieden aan inburgeraars die onder de Wet inburgering 2021 vallen. Specifiek voor
statushouders geldt dat een inburgeringscursus c.q. traject daarvan onderdeel uitmaakt.
Dit kan ook worden gebruikt voor leerwerktrajecten of andere vormen van duale trajecten
als deze (mede) worden ingezet om de statushouder aan diens inburgeringsplicht te
laten voldoen. De Wet inburgering 2021 biedt gemeenten namelijk meer ruimte en handvaten
om het leren van de Nederlandse taal samen te laten gaan met participeren in de samenleving.

Dat betekent concreet dat gemeenten tegelijkertijd en in samenhang kunnen sturen op
inburgering en re-integratie, bijvoorbeeld door de inzet van leerwerktrajecten of
duale trajecten.

Voor het opzetten van leerwerktrajecten zijn er ook andere financieringsbronnen, zoals
middelen vanuit de Wet educatie en beroepsonderwijs, de aankomende Europese subsidies
AMIF en ESF+ en praktijkleren in het mbo.

Voor praktijkleren in het mbo hebben de Ministeries van OCW en SZW voorzien in financiering
voor enerzijds de uitvoering van de mbo-opleiding door een mbo-instelling en anderzijds
het realiseren van de benodigde leerbaan door de werkgever die erkend leerbedrijf
is. In het voorbeeld van Rotterdam wordt een volledige mbo-opleiding gedaan tijdens
het werk in de beroepsbegeleidende leerweg resulterend in een mbo-diploma. De mbo-instelling
wordt dan bekostigd door het Ministerie van OCW en de werkgever kan een beroep doen
op de Subsidieregeling praktijkleren van dit ministerie. Daarnaast kunnen sinds kort
ook delen van mbo-opleidingen gedaan worden tijdens het werk in de zogenoemde derde
leerweg, resulterend in een mbo-certificaat (vastgesteld onderdeel van een mbo-opleiding)
of een praktijkverklaring (maatwerkopleiding afhankelijk van de wensen/mogelijkheden
van werkgever en kandidaat). Is dat het geval dan kan de mbo-instelling gefinancierd
worden uit middelen die het Ministerie van SZW beschikbaar heeft gesteld aan de regionale
mobiliteitsteams in het kader van het steun- en herstelpakket of de reguliere middelen
van gemeenten en UWV. De werkgever kan een beroep doen op de Subsidieregeling praktijkleren
in de derde leerweg van het Ministerie van SZW.

Vraag 5

Wat vindt u van deze leerwerktrajecten als middel om de personeelstekorten in kraptesectoren
te verkleinen?

Antwoord 5

Het inzetten van leerwerktrajecten voor statushouders in kraptesectoren is een win-win
situatie. Aan de ene kant vinden statushouders sneller werk, maken ze forse stappen
in hun integratie en worden ze economisch zelfstandig. Aan de andere kant draagt het
bij aan het tegengaan van nijpende personeelstekorten in kraptesectoren.