Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op van het het lid Jasper van Dijk over het gebrekkige toezicht op Russische bedrijven

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Financiën
(ontvangen 4 juli 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr.
3089.

Vraag 1

Wat is uw oordeel over het artikel «Een brievenbusje tussen lesauto’s»?1

Antwoord 1

Ons oordeel is dat er in het artikel verschillende zaken naar voren komen die de aandacht
hebben van het kabinet. In het Rapport van de Nationaal Coördinator Sanctienaleving
en Handhaving is te lezen dat complexe en internationale eigendomsstructuren het moeilijk
maken om eigenaarschap of zeggenschap te achterhalen. De Nationaal Coördinator heeft
echter op basis van de beschikbare informatie geen aanleiding om te veronderstellen
dat er zaken gemist zijn in de bevriezingen. Er is een datateam sancties gevormd om
meer zicht te krijgen op complexere gevallen.

Daarnaast heeft ook illegale trustdienstverlening, die per definitie verboden is,
onze aandacht. In de kabinetsreactie op het rapport van SEO Economisch Onderzoek naar
illegale trustdienstverlening is een zestal maatregelen aangekondigd tegen illegale
trustdienstverlening.2 Een van de maatregelen is een onderzoek naar de toekomst van de trustsector. Centraal
in dit onderzoek staat de vraag of bij trustdienstverlening in Nederland de integriteit
voldoende te waarborgen is. Over de uitkomst van het onderzoek wordt uw Kamer na de
zomer zo snel mogelijk geïnformeerd.

Voorts worden er in het artikel twee voorbeelden gegeven van constructies om de Wet
toezicht trustkantoren (Wtt 2018) te ontwijken: het in loondienst nemen van een bestuurder
om hiermee de trustdienst «optreden als bestuurder» te ontwijken en het «opknippen»
van trustdiensten. In dit kader wijs ik uw Kamer er graag op dat het bewust «opknippen»
van trustdiensten sinds de herziening van 1 januari 2019 onder de Wtt 2018 valt. Voorts
wordt er in de Wijzigingswet financiële markten 2024 voorgesteld de trustdienst «optreden
als bestuurder» aan te scherpen om onduidelijkheid en omzeiling van de Wtt 2018 aan
te pakken.

Vraag 2

Klopt volgens u de schatting dat 31–50% van de trustdienstverleners zonder vergunning
opereert? Wat onderneemt u hiertegen?

Antwoord 2

Uit de analyse van SEO Economisch Onderzoek in het rapport illegale trustdienstverlening
komen 3.800 bestuurders naar voren waar sprake is van een verhoogd risico dat zij
illegaal trustdiensten verlenen. In combinatie met het aantal bediende doelvennootschappen
komt de schatting van het marktaandeel van de in potentie illegale trustsector uit
op ongeveer 15 procent.

Voor domicilieverlening vinden de onderzoekers 690 mogelijke domicilieadressen waarop
tenminste tien entiteiten staan ingeschreven en waar mogelijk sprake is van illegale
trustdienstverlening, omdat naast domicilie ook andere diensten worden verleend die
tezamen onder de vergunningsplicht van de Wtt 2018 vallen.

Vraag 3

Is deze zogenaamde schaduwtrustsector meegenomen in het onderzoek van de heer Blok?
Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat heeft dit opgeleverd?

Antwoord 3

Illegale trustkantoren zijn daarin niet meegenomen. Het Rapport van de Nationaal Coördinator
Sanctienaleving en Handhaving richt zich op de naleving van sancties door instellingen
gebonden aan de sanctiewetgeving. Voor trustkantoren geldt dat DNB toezicht houdt
op naleving van de sanctiewetgeving. Illegale trustkantoren zijn naar hun aard lastig
in beeld te krijgen omdat ze vaak bewust uit het zicht van de toezichthoudende autoriteiten
blijven. Deze dienstverlening is per definitie illegaal en handhaving daarvan ligt
bij autoriteiten zoals het Openbaar Ministerie.

Vraag 4

Deelt u de mening dat deze schaduwtrustsector aan banden moet worden gelegd? Zijn
er mogelijkheden om actiever te handhaven, dus niet enkel op basis van meldingen?

Antwoord 4

Ja, ik deel de mening dat illegale trustdienstverlening zo veel mogelijk moet worden
voorkomen of gestopt. Hiertoe is in de kabinetsreactie op het rapport van SEO Economisch
Onderzoek naar illegale trustdienstverlening een zestal maatregelen aangekondigd.
De Minister van Financiën informeert uw Kamer na het zomerreces zo snel mogelijk over
de voortgang en opvolging van deze maatregelen, waaronder het onderzoek naar de toekomst
van de trustsector.

DNB heeft als toezichthouder op de vergunninghoudende trustkantoren ook een verantwoordelijkheid
voor handhaving tegen illegale trustdienstverlening. DNB handhaaft overwegend op basis
van signalen van illegale trustdienstverlening die zij ontvangt (deze signalen worden
vaak aangeleverd door vergunninghoudende partijen). Het aantal signalen dat DNB ontvangt
van illegale trustdienstverlening is de afgelopen jaren toegenomen. Handhaven op basis
van signalen levert resultaat op: in 2021 heeft DNB twintig onderzoeken naar illegale
trustdienstverleners opgestart. In tien gevallen leidde het onderzoek tot de conclusie
dat sprake was van illegale dienstverlening en is deze beëindigd. Daarnaast heeft
DNB in 2021 een bestuurlijke boete en een last onder dwangsom opgelegd aan illegale
trustdienstverleners. Deze formele maatregelen hadden betrekking op signalen die DNB
voor 2021 ontvangen heeft. In aanvulling hierop is DNB ook betrokken bij het proactief
optreden tegen illegale trustdienstverlening. DNB volgt bijvoorbeeld ondernemingen
die hun Wtt 2018-vergunning hebben ingeleverd. Het proactief optreden tegen illegale
trustdienstverlening doet DNB op beperkte schaal. Van belang is dat het toezicht risicogebaseerd,
doelmatig en kostenefficiënt plaatsvindt, waarbij de aandacht voor illegalen in verhouding
staat tot de toezichtactiviteiten op vergunninghoudende partijen.

Vraag 5

Neemt u de strekking van dit artikel mee in het onderzoek m.b.t. een mogelijk verbod
van de trustsector in het algemeen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Het is aan de onderzoekers om wel of niet de strekking van het artikel mee te nemen
in het onderzoek. Het artikel is onder de aandacht gebracht van de onderzoekers.

Ook ben ik voornemens bepaalde zaken die in het artikel worden genoemd – zoals het
omzeilen van de Wtt – te benoemen wanneer ik uw Kamer na het zomerreces infomeer over
de voortgang van de aangekondigde maatregelen tegen illegale trustdienstverlening.

Vraag 6

Met hoeveel FTE is het toezicht op de naleving van sancties reeds versterkt, in lijn
met de motie-Jasper van Dijk3?

Antwoord 6

Ten aanzien van de Douane is u op 13 mei jl. gemeld dat stappen worden gezet om de
capaciteit te vergroten.4 Totdat extra personeel is aangetrokken, wordt bestaande capaciteit geheralloceerd.
Het kabinet ziet dat ook andere betrokken instanties momenteel capaciteit heralloceren
vanuit andere taken. Dit met als doel dat betrokken instanties steeds voldoende zijn
toegerust op hun toezichthoudende en handhavende taak. Zo is de Minister van Financiën
blijvend in gesprek met de AFM en DNB over hun capaciteit, waarbij de toezichthouders
aangeven dat zij door tijdelijke verschuiving van hun toezichtactiviteiten in staat
zijn het toezicht op de Sanctiewet 1977 adequaat uit te voeren. Het kabinet blijft
in gesprek om te monitoren of ook voor de langere termijn op een duurzame manier voldoende
capaciteit beschikbaar is.