Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Slootweg over berichten over wangedrag in azc’s

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 17 juni
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 3028.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Asielzoeker verminkte azc-personeel met opzet»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 7

Kunt u inmiddels bevestigen dat verdachte Tarek S. inderdaad kort voor deze zware
mishandeling cq. poging doodslag op 27 januari jl. te horen had gekregen dat hij Nederland
uitgezet zou worden? Zo ja, wat zou de reden zijn geweest voor uitzetting van Tarek S.?

Kunt u toezeggen dat, indien inderdaad reeds tot uitzetting is besloten, zodra Tarek S.
de gevangenis om welke reden dan ook verlaat, hij direct voordat hij de Nederlandse
maatschappij opnieuw in gevaar kan brengen, zal worden uitgezet? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2 en 7

Zoals uw Kamer bekend is, kan ik over individuele zaken geen mededelingen doen.

Vraag 3

Bent u naar aanleiding van dit incident van mening dat, indien een asielzoeker in
de toekomst een soortgelijk bericht krijgt, er aanvullende maatregelen genomen dienen
te worden met het oog op de veiligheid van de medewerkers en andere bewoners van een
asielzoekerscentrum (azc)? Zo ja, welke maatregelen zouden hier naar uw mening passend
en geboden zijn?

Antwoord 3

De veiligheid van medewerkers en bewoners heeft continu mijn aandacht en dat van het
COA. Ik leef mee met de medewerkers die het slachtoffer zijn geworden van deze daad
en wens hen sterkte in hun herstel.

Indien gesprekken op een opvanglocatie plaatsvinden, wordt vooraf een inschatting
gemaakt op welke wijze het gesprek het meest passend kan plaatsvinden. Indien de inschatting
wordt gemaakt dat er een dreigende situatie kan ontstaan, zijn diverse faciliteiten,
trainingen en procedures op locaties (zoals een spreekkamer met een nooddeur en meerdere
alarmeringsmogelijkheden, gespreksvoering, portofoons, gezamenlijk met een collega
een gesprek voeren, afspraken met beveiliging) beschikbaar. Wanneer de situatie fysiek
of verbaal dreigend wordt, kan, indien nodig gezamenlijk, de-escalerend opgetreden
worden.

Ik acht het van groot belang dat – ook naar aanleiding van incidenten als deze – vinger
aan de pols wordt gehouden of er aanscherpingen of aanvullende maatregelen nodig zijn
om de veiligheid van medewerkers en bewoners te borgen. Zoals toegezegd, zal ik uw
Kamer voor het zomerreces nader informeren over aanvullende maatregelen in het voorkomen
en aanpakken van overlastgevend en crimineel gedrag. Daarbij vind ik het wel belangrijk
om te benadrukken dat, ondanks maatregelen die worden getroffen, incidenten nooit
helemaal kunnen worden voorkomen.

Vraag 4 en 6

Bent u het eens met de stelling dat het zeer wrang is dat een misdrijf zoals het vermoedelijk
door Tarek S. gepleegde, kan betekenen dat hij het daarmee door hem beoogde doel,
te weten het rekken van zijn verblijf in Nederland, ook bereikt? Zo ja, overweegt
u regelgeving op deze onwenselijkheid af te stemmen?

Is het juist dat de uitzetting van Tarek S., ofwel vanwege de reeds aanwezige aanleiding
voor uitzetting of met als aanleiding het plegen van dit strafbare feit, pas kan worden
geëffectueerd na onherroepelijke veroordeling, met als gevolg dat dit met inbegrip
van hoger beroep en cassatie nog vele jaren kan duren en hij al die tijd rechtmatig
in Nederland kan verblijven? Zo ja, kan hier naar uw oordeel het verkeerde signaal
van uitgaan naar andere asielzoekers die zich wel goed gedragen en die wel uitgezet
worden?

Antwoord 4 en 6

Uitgangspunt van het beleid is, dat personen die maatschappelijk onaanvaardbaar gedrag
vertonen niet in aanmerking komen voor verblijf in Nederland. Als er incidenten zijn
waarbij COA-medewerkers belaagd worden, doet het COA aangifte bij de politie.

In de gevallen waarin sprake is van ernstige strafbare feiten, waar het opportuun
is om te vervolgen, kan het OM aangeven dat er bezwaar is tegen de gedwongen terugkeer
van de vreemdeling. In deze zaken is er immers een strafvorderlijk belang.

Indien de vreemdeling wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf zal, als het vertrek
aan de orde is, dat in beginsel aansluitend aan de strafrechtelijke detentie plaatsvinden.
Daarbij is van belang dat de vreemdeling die geen rechtmatig verblijf heeft niet in
aanmerking komt voor voorwaardelijke invrijheidstelling, maar wel vervroegd de inrichting
kan verlaten als hij direct aansluitend vertrekt. In de regel zal een vreemdeling
ook een inreisverbod zijn opgelegd. Mocht dit door omstandigheden niet te realiseren
zijn, dan zal er aansluitend op de strafrechtelijke detentie over worden gegaan tot
vreemdelingenbewaring als aan de juridische voorwaarden wordt voldaan.

Het feitelijk verblijf in Nederland wordt derhalve alleen verlengd met het oog op
de strafrechtelijke vervolging en het ondergaan van de strafrechtelijke sanctie. De
IND zal doorgaan met de behandeling van de asielaanvraag en deze afwijzen wanneer
daar gronden voor zijn. Waar relevant voor de afhandeling van de aanvraag zal de IND
wachten op het vonnis in de strafzaak en deze waar nodig tegenwerpen. In die zin ben
ik het er niet mee eens dat er een verkeerd signaal vanuit gaat naar andere asielzoekers.

Vraag 5

Bent u van mening dat in algemene zin voldoende rekening wordt gehouden met de veiligheid
van medewerkers van azc’s? Zo ja, waar baseert u die mening op? Zo nee, welke aanvullende
maatregelen zijn in algemene zin passend en geboden naar uw oordeel?

Antwoord 5

De veiligheid van medewerkers in de opvang heeft mijn constante aandacht, zoals ook
aangegeven bij het antwoord op vraag 3. Ik realiseer me daarbij dat de arbeidsbelasting
en werkdruk voor de medewerkers in de opvanglocaties zeer groot is door diverse ontwikkelingen,
zoals de langere verblijfstijden in de opvang door lange wachttijden voor de procedures,
een achterblijvende uitstroom en de oplopende bezettingsgraden in de opvanglocaties
als gevolg van een tekort aan opvangcapaciteit. Deze ontwikkelingen hebben invloed
op de situatie in de opvanglocaties en kunnen gevolgen hebben voor de veiligheid en
de beleving daarvan. Tegelijkertijd speelt ook dat een kleine groep asielzoekers crimineel
of overlastgevend gedrag vertoont dat een grote impact kan hebben op de medewerkers.

De maatregelen die beschikbaar zijn voor het voorkomen en de aanpak van crimineel
en overlastgevend gedrag van bepaalde asielzoekers helpen om de zowel de woon- als
de werkomgeving veilig te houden. Voor het zomerreces verwacht ik meer toelichting
te kunnen geven op de maatregelen in het voorkomen en aanpakken van crimineel en overlastgevend
gedrag.

Vraag 8

Bent u bekend met het bericht «Ruzie over drugs aanleiding steekpartij azc Echt»?2

Antwoord 8

Ja.

Vraag 9

Kunt u bevestigen of een drugsgerelateerd incident inderdaad aanleiding is geweest
voor het steekincident?

Antwoord 9

Zoals hiervoor ook aangegeven, kan ik over individuele zaken geen mededelingen doen.

Vraag 10

Bent u het eens met de stelling dat de reeds overbelaste asielketen en politie in
Nederland haar spaarzame capaciteit niet zou moeten kunnen benutten voor asielzoekers
die een veilig heenkomen zoeken in Nederland, in plaats van asielzoekers die Nederland
onveiliger maken?

Antwoord 10

Ervan uitgaande dat het woordje «niet» een verschrijving is, ben ik het eens met deze
stelling. Ik merk hierbij overigens op dat op dit moment meer dan 40.000 asielzoekers
worden opgevangen in de COA-opvang. Het zal dus nooit zijn te voorkomen dat zich in
de opvang, net als in de Nederlandse maatschappij, incidenten voordoen.

Vraag 11

Bent u het eens met de stelling dat de financiële middelen die een asielzoeker ter
beschikking gesteld krijgt vanuit de Nederlandse overheid niet bedoeld zijn voor de
aanschaf van verdovende middelen?

Antwoord 11

Een asielzoeker is vrij om binnen de grenzen van de wet zijn geld te besteden.

Vraag 12

In hoeverre bent u, zowel ten aanzien van het azc in Echt, als in algemene zin op
de hoogte van de beschikbaarheid, de handel en het gebruik van drugs en het aantal
en aandeel aan drugs gerelateerde incidenten in de Nederlandse azc’s?

Antwoord 12

Het gebruik van drugs in het azc is niet toegestaan. Zodra iemand met drugs wordt
gevonden, wordt dit afgepakt. In hoeverre drugsgebruik een rol speelt bij incidenten
is moeilijk te achterhalen, omdat deze gegevens niet worden geregistreerd. Dat er
door een aantal bewoners ongemerkt drugs kan worden gebruikt, is niet uit te sluiten.

Vraag 13

Wat wordt op dit moment gedaan ter voorkoming van de beschikbaarheid, handel en gebruik
van drugs in azc’s? Welke maatregelen bent u van plan aanvullend te nemen naar aanleiding
van voornoemd nieuwsbericht waaruit blijkt dat drugs voorhanden is en bovendien geweldsconflicten
oplevert?

Antwoord 13

In het nieuwsbericht wordt door getuigen de suggestie gewekt dat er sprake zou zijn
van een drugs gerelateerd incident. De politie heeft geen uitsluitsel kunnen geven
over de precieze oorzaak van het incident.

In zijn algemeenheid kan aangegeven worden dat het COA huisregels hanteert waarin
onder andere staat aangegeven dat illegale drugs verboden zijn op COA-opvanglocaties.
De COA-medewerkers gaan met regelmaat op kamerbezoek en kamercontrole. Indien er een
verdenking is van bv illegaal drugsbezit kan er vaker een controle worden uitgevoerd
of kan de politie worden ingeschakeld voor een controle.

Vraag 14 en 15

Welke delicten hebben de betrokkenen, waarvan duidelijk is geworden dat zij al eerder
in aanraking zijn geweest met politie, in het verleden gepleegd? Zijn dit ernstige
delicten geweest die aanleiding destijds hadden kunnen zijn voor uitzetting uit Nederland
van betrokkenen? Zo ja, waarom is dit niet gebeurd?

Heeft u zicht op de vraag of de gepleegde strafbare feiten die aanleiding zijn voor
dit nieuwsbericht aanleiding kunnen zijn voor alsnog uitzetting van de betrokken asielzoekers?
Zo ja, zijn hiertoe reeds stappen gezet?

Antwoord 14 en 15

Zoals hiervoor ook aangegeven, kan ik over individuele zaken geen mededelingen doen.