Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kathmann over verkoop van levensgevaarlijk speelgoed op Bol.com

Antwoord van Minister Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat), mede namens de Minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 7 juni 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2417.

Vraag 1

Bent u bekend met de Radar-uitzending van 21 maart 2022 over «Levensgevaarlijk kinderspeelgoed
makkelijk te verkopen via Bol.com»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Vindt u het ook zorgwekkend dat er op Bol.com levensgevaarlijk en giftig speelgoed
wordt verkocht en dat Bol.com daar vrijwel niets tegen doet?

Vindt u ook dat Bol.com alleen al een morele verantwoordelijkheid heeft, los van eventuele
juridische verplichtingen, om geen levensgevaarlijk en giftig speelgoed aan te bieden
op haar platform?

Antwoord 2 en 3

Het is inderdaad zorgwekkend wanneer gevaarlijk speelgoed wordt aangeboden. Consumenten
moeten zowel online als in een fysieke winkel erop kunnen vertrouwen dat speelgoed
en alle andere aangeboden producten voldoen aan geldende Europese veiligheidsregels.
Ik vind dat iedere marktpartij hierbij zijn verantwoordelijkheid moet nemen. Diverse
lopende wetgevingstrajecten bevorderen dat marktpartijen daadwerkelijk hun verantwoordelijkheid
nemen.2 Daarnaast roep ik online marktplaatsen ook op om de Product Safety Pledge na te leven.
Met het ondertekenen van deze vrijwillige afspraak hebben deze partijen toegezegd
het Europese informatiesysteem3 te controleren op producten die door markttoezichthouders als onveilig zijn bestempeld.4 Daarmee hebben online marktplaatsen laten zien dat zij productveiligheid belangrijk
vinden en hier zorg voor zullen dragen. Ook Bol.com heeft de Product Safety Pledge
ondertekend.

Vraag 4

Welke juridische verplichtingen heeft Bol.com wanneer er gevaarlijke producten op
haar platform worden verkocht? Is Bol.com juridisch aansprakelijk vanwege het niet
(afdoende) controleren van het CE-keurmerk van producten op haar platform?

Antwoord 4

In het handelsverkeer kunnen online marktplaatsen drie rollen hebben: een verkopende
rol, de rol van fulfilmentdienstverlener, en die van tussenpersoon.

Een online marktplaats wordt als verkoper beschouwd indien hij handelt voor doeleinden
die betrekking hebben op zijn eigen bedrijf, bijvoorbeeld door een eigen merk aan
te bieden.5 Wanneer blijkt dat deze producten onveilig zijn kan de consument de online marktplaats
als verkoper aanspreken en is deze verplicht maatregelen te nemen.6

Alle geharmoniseerde producten (o.a. speelgoed, medische hulpmiddelen, gereedschap)
moeten worden voorzien van de bekende CE-markering waarmee productconformiteit wordt
aangeduid. Wanneer een online marktplaats als fulfilmentdienstverlener is aan te merken,
kan deze ook bepaalde verplichtingen hebben, waaronder het verifiëren van de toepasselijke
conformiteitsverklaring – de bekende CE-markering- en de daaraan ten grondslag liggende
technische documentatie van aangeboden producten.7 Een fulfilmentdienstverlener is een natuurlijk persoon of rechtspersoon die in het
kader van een handelsactiviteit diensten aanbiedt zoals opslag, verpakking en verzending
zonder eigenaarschap over de betrokken producten.8

In de meeste gevallen is het echter zo dat de online marktplaats alleen als tussenpersoon
optreedt tussen een derde-verkoper en de consument. In die hoedanigheid is de online
marktplaats niet aansprakelijk wanneer hij geen kennis had van onrechtmatige activiteiten
en niet nalatig is geweest.9

Op basis van een samenwerkingsprotocol tussen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
(NVWA) en Bol.com uit 2019, moet laatstgenoemde navolging geven aan verzoeken van
de NVWA om een onveilig product of serie producten te verwijderen. Ook kan Bol.com
worden opgedragen om na de verkoop een waarschuwing over dat product te plaatsen.10

Vraag 5

Gaat u Bol.com aanspreken en er bij hen op aandringen dat het moreel niet wenselijk
is dat zij, via hun platform, levensgevaarlijk speelgoed verkopen?

Antwoord 5

Ik heb in het kader van het voorstel voor de nieuwe Verordening Algemene Productveiligheid,11 welke verderop in deze beantwoording wordt toegelicht, regelmatig contact met diverse
online marktplaatsen over productveiligheid, waaronder ook Bol.com. Hierbij maak ik
duidelijk dat ik mij in de onderhandelingen voor dit wetsvoorstel inzet voor gepaste
verantwoordelijkheden voor alle marktdeelnemers, waaronder ook online marktplaatsen.

Vraag 6

Bent u ook van mening dat, ondanks het feit dat de verkoop via externe verkopers verloopt,
Bol.com de verantwoordelijkheid heeft om gevaarlijk speelgoed van hun platform te
weren?

Antwoord 6

Ik vind dat iedere marktpartij zijn verantwoordelijkheid moet nemen om gevaarlijke
producten te weren. Ik pleit hier dan ook voor in de onderhandelingen over de Verordening
Algemene Productveiligheid.

Vraag 7, 8 en 9

Hoe staat het om die reden met de door uw voorganger aangekondigde stappen om platforms,
net zoals in fysieke winkels, aan te kunnen spreken wanneer zij gevaarlijke producten
zoals speelgoed verkopen?12

Hoe gaat u er voor zorg dragen dat platforms, zoals Bol.com, ook aan de voorkant meer
verantwoordelijkheid gaan nemen over de producten die zij op hun platform verkopen?

Bent u om die reden bereid om gebruik te maken van de mogelijkheid om in de Europese-Unie-richtlijn
verkoop goederen platforms, zoals Bol.com, als verantwoordelijk verkoper aansprakelijk
te stellen? Welke andere maatregelen zijn er mogelijk om Bol.com en andere platforms
meer verantwoordelijkheid te laten nemen over de producten die zij via hun platform
verkopen?

Antwoord 7, 8 en 9

Er zijn veel ontwikkelingen gaande op het gebied van platforms en productveiligheid.
Over diverse wetsvoorstellen lopen Europese onderhandelingen. De relevantie van deze
Europese wetgevingstrajecten licht ik hieronder toe.

Ook ga ik in op andere maatregelen die zijn genomen om onveilige producten te weren
van online marktplaatsen.

Op 23 april 2022 bereikten de Europese Commissie, de Raad en het Europees Parlement
een akkoord over de Digital Services Act, DSA (Verordening inzake Digitale Diensten).13 Op grond van de DSA moeten online marktplaatsen bepaalde informatie opvragen, zoals
de contactgegevens van de verkoper en productinformatie, voordat ze een product op
de website mogen plaatsen. Online marktplaatsen moeten zo ingericht worden dat derden
deze vereiste informatie ook kunnen plaatsen. Deze verplichtingen kunnen ook helpen
in de bescherming van consumenten tegen aanbod van onveilige producten.

Verder onderhandel ik op dit moment samen met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport over de Verordening Algemene Productveiligheid. Dit initiatief kan ervoor
zorgen dat online marktplaatsen ook voor niet-geharmoniseerde producten, dus producten
waarvoor nog geen sectorspecifieke EU-wetgeving bestaat, meer verantwoordelijkheden
krijgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om verantwoordelijkheden ten aanzien van informatieverschaffing
aan markttoezichthouders en controlemechanismen om de verkoop van veilige producten
te waarborgen.

De Markttoezichtverordening14 kan ervoor zorgen dat online marktplaatsen die fulfilmentdiensten verlenen, aanvullende
verplichtingen krijgen (zie ook het antwoord op vraag15. Daarnaast regelt deze verordening dat markttoezichtautoriteiten voldoende onderzoeks-
en handhavingsbevoegdheden krijgen om effectief toezicht te kunnen houden. Het gaat
dan bijvoorbeeld om de bevoegdheid om, indien noodzakelijk, online marktplaatsen ertoe
te verplichten informatie over een onveilig product te verwijderen of een expliciete
waarschuwing voor eindgebruikers te plaatsen.

Naast deze wetgevingsinitiatieven is in 2019 een samenwerkingsprotocol ondertekend
door Bol.com en de NVWA. Deze overeenkomst gaat verder dan de Product Safety Pledge
(zie ook het antwoord op vraag 2 en16 en is erop gericht om producten die niet voldoen aan productveiligheidswetgeving
te weren en snel te verwijderen.17 Bol.com heeft in dit kader preventieve tools ontwikkeld en verbeterd.

Gelet op voornoemde wetgevingsinitiatieven en de reeds gemaakte vrijwillige afspraken
met online marktplaatsen zie ik op dit moment geen reden om aanvullende wetgeving
te initiëren.

Vraag 10 en 11

Bent u ook van mening dat de door Bol.com aangekondigde maatregelen om producten te
weren aantoonbaar vrijwel geen effect heeft op het weren van levensgevaarlijk speelgoed?

Vindt u het ook zeer onwenselijk dat Bol.com nog maanden wacht met het handhaven op
het CE-keurmerk, waardoor gevaarlijk speelgoed nog vrijelijk kan worden gekocht op
Bol.com?

Antwoord 10 en 11

Vanzelfsprekend vind ik het van belang dat er maatregelen worden genomen door online
marktplaatsen om onveilige producten te weren.18 Zoals in het antwoord op vraag 7, 8 en 9 staat beschreven worden er tools ontwikkeld
op basis van het samenwerkingsprotocol tussen de NVWA en Bol.com. Het is aan de toezichthouder
om de effectiviteit van de genomen maatregelen te beoordelen.

Vraag 12 en 13

Hoe kijkt u aan tegen de mogelijkheid om de «notice and take down»-verplichting, waarvoor
ook in het advies van de sociaaleconomische Raad «Directe import van buiten de EU
Gelijke bescherming én gelijk speelveld!» wordt gepleit, in te zetten bij gevaarlijke
producten, zoals speelgoed?

In hoeverre is het juridisch mogelijk om van deze «notice and take down» ook wettelijk
verplicht te maken? Indien dit mogelijk is, bent u ook bereid om deze «notice and
take down» verplicht te maken voor online platforms?

Antwoord 12 en 13

Onder het samenwerkingsprotocol (zie ook het antwoord op vraag19 is Bol.com reeds verplicht om onveilige producten te verwijderen, of een waarschuwing
te plaatsen op zijn interface. In de markttoezichtverordening wordt bovendien de bevoegdheid
voor markttoezichthouders geregeld om dit te gelasten (en in uiterste gevallen de
toegang tot een online marktplaats te blokkeren).20 Het wetsvoorstel voor de uitvoeringswet bij deze verordening is onlangs aan uw Kamer
verzonden. Met deze uitvoeringswet wordt het voor Nederlandse toezichthouders mogelijk
deze bevoegdheid te gebruiken mits deze proportioneel is.21

Vraag 14

Gaat u de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit aansporen om daadkrachtiger te handhaven
bij de verkoop van gevaarlijke producten, zoals speelgoed, op platforms zoals Bol.com?

Antwoord 14

De NVWA is zeer alert op de verkoop van gevaarlijke producten en treedt daadkrachtig
op. De NVWA maakt daarbij gebruik van verschillende instrumenten zoals meldingen,
eigen onderzoek en vrijwillige afspraken zoals de Product Safety Pledge en het samenwerkingsprotocol
tussen Bol.com en de NVWA (zie ook het antwoord op vraag 2, 3 en22. Ik zie op dit moment dan ook geen aanleiding om hen aan te sporen daadkrachtiger
te handhaven.

Vraag 15

Bent u tevens bereid om met de Consumentenbond in gesprek te gaan om te kijken of
een intensievere samenwerking tussen de Consumentenbond en de Nederlandse Voedsel-
en Warenautoriteit kan worden bewerkstelligd?

Antwoord 15

Ik heb vernomen dat de NVWA in het kader van hun periodieke overleg met stakeholders
op het domein van productveiligheid al in gesprek is met de Consumentenbond. De NVWA
geeft hierbij aan dat het contact met de Consumentenbond gericht is op een nauwere
samenwerking tussen hen met betrekking tot het weren van onveilige producten in de
onlinehandel, waaronder die op (internationale) platforms. Ook richten zij zich op
het verhogen van het bewustzijn van de consument over mogelijke risico’s van het doen
van online aankopen buiten de EU.