Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bikker over het apenpokkenvirus

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 2 juni
2022).

Vraag 1

Kunt u op zeer korte termijn de Kamer informeren over de epidemiologische stand van
zaken in Nederland en Europa rond de apenpokken en over het huidige beleid om gevallen
te monitoren en uitbraken in Nederland te voorkomen?

Antwoord 1

Het huidige aantal positieve gevallen in de Europese Unie was op 25 mei jl 118 gevallen.
In Nederland is tot en met 30 mei jl. het apenpokkenvirus inmiddels bij 26 mensen
vastgesteld. Een groot deel van de ontdekte gevallen was bij mannen die seks hebben
met mannen, dus ik wil deze groep aansporen alert te zijn op de symptomen van apenpokken.
De GGD gaat vertrouwelijk met alle informatie om.

Op advies van het RIVM is apenpokken aangemerkt als A-ziekte. Uw Kamer is daarover
ingelicht via mijn van brief van 21 mei jl. (Kamerstukken 2022D20645). Dat betekent dat deze ziekte of een vermoeden daarvan meteen nadat dat het vermoeden
ontstaat, gemeld moet worden. De meldplicht en de daaruit voortvloeiende acties helpen
ons om de uitbraak zo snel als mogelijk in te dammen. Deze is niet bedoeld als opmaat
naar nieuwe lockdowns of andere collectieve maatregelen. Het helpt ons om erger te
voorkomen en op tijd in te kunnen grijpen.

Vraag 2

Hoe besmettelijk is het apenpokkenvirus? Welke voorzorgsmaatregelen kunnen burgers
nemen om besmetting te voorkomen?

Antwoord 2

Het virus verspreidt zich gewoonlijk niet gemakkelijk tussen mensen, maar het kan
worden overgedragen door nauw persoonlijk contact, zoals huid-huid contact. Hoewel
de huidige uitbraak zorgwekkend is, blijft het risico voor de Nederlandse bevolking
zeer klein. Op dit moment zijn de besmettingen beperkt tot een beperkte groep van
mannen die seks hebben met mannen. De inschatting is dat op dit moment het risico
voor de algemene bevolking, niet horend tot voornoemde groep, zeer klein is. Daarom
wordt er momenteel alleen algemene voorlichting voor het publiek gegeven.

Iedereen met ongewone huiduitslag of laesies op een deel van het lichaam, vooral als
je in contact zou kunnen zijn geweest met iemand met apenpokken, raad ik aan om contact
op te nemen met de GGD of de huisarts. Apenpokken is meestal een milde ziekte die
zonder behandeling vanzelf overgaat en de meeste mensen herstellen binnen een paar
weken.

Vraag 3

Herkent u de zorgen van diverse virologen over de Europese gevallen van apenpokken
en de risico’s van verspreiding in Nederland?

Antwoord 3

Jazeker, en die zorgen zijn terecht. Aan de ene kant geeft dit virus in de meeste
gevallen milde klachten, maar veel weten we nog niet van deze uitbraak. Wat we wel
zien, is dat het een uitzonderlijke internationale uitbraak is. Decennialang zijn
buiten Afrika sporadisch besmette personen aangetroffen en nu lijkt dit patroon in
zéér korte tijd erg te veranderen zonder aanwijsbare link. Hoewel het ziekteverloop
meestal mild is, is er sprake van een ander klinisch beeld dan bij eerdere uitbraken
en is er veel nog onbekend. Tot slot komt de ziekte op dit moment nog erg beperkt
voor in Nederland en is mijn inzet erop gericht om te voorkomen dat de ziekte endemisch
wordt. Dat vraagt goede vroegsignalering en maatregelen zoals isolatie en quarantaine.
Iets wat met een meldplicht van de groepen B en C of zonder meldplicht niet mogelijk
is.

Vraag 4

Welke voorraad aan werkzaam pokkenvaccin en/of andere medicatie heeft Nederland en
is er op Europese schaal?

Antwoord 4

Nederland heeft een strategische voorraad van een veilig pokkenvaccin. In juni 2019
is een aanvullende voorraad aangekocht van het (derde generatie) pokkenvaccin Imvanex.
De strategische voorraad werd in het kader van mogelijke (moedwillige of niet-moedwillige)
herintroductie van het pokkenvirus aangevuld. Nederland heeft daarmee de beschikking
over nieuwe generatie vaccins tegen pokken, die bescherming bieden tegen apenpokken.
Deze nieuwe generatie vaccins kunnen ook veilig gegeven worden aan risicogroepen,
zoals mensen met afweerstoornissen. Hierover is uw Kamer toen ook geïnformeerd.

Er is een virusremmer tegen pokkenvirussen in Europa geregistreerd sinds januari 2022,
maar dit middel is niet beschikbaar in Europa. Er wordt getracht toegang tot de beperkte
mondiale voorraad te krijgen. Inzet zal zich waarschijnlijk beperken tot ernstig zieke
opgenomen patiënten. Vaccinatie na een eventuele besmetting (de zogeheten post-expositie
profylaxe) vermindert de kans op ernstige klachten en dit kan voorkomen dat mensen
ziek worden. Het vaccin kan worden toegediend aan hoogrisicocontacten, liefst binnen
4 dagen na blootstelling aan een zieke patiënt. Dit vaccin is veilig gebleken in grote
groepen personen, is geregistreerd in 2013 en daarom heeft op dit moment vaccinatie
de voorkeur. Bovendien zorgt vaccinatie ervoor dat de symptomen, waaronder de blaasjes
die bij direct contact tot besmetting kunnen leiden, worden onderdrukt. Daarmee is
de kans op verdere verspreiding waarschijnlijk kleiner.

Vraag 5

Welke strategie volgt de Nederlandse overheid of gaat de Nederlandse overheid volgen
om voldoende pokkenvaccins en medicatie te hebben? Welke samenwerking is hiervoor
binnen de Europese Unie aanwezig en wenselijk?

Antwoord 5

Zoals bij antwoord 4 aangegeven heeft Nederland een strategische voorraad van een
veilig pokkenvaccin. In juni 2019 is een aanvullende voorraad aangekocht van het (derde
generatie) pokkenvaccin Imvanex. Nederland is een van de beperkt aantal EU-landen
die deze nieuwe generatie vaccins tegen pokken op voorraad heeft, die ook bescherming
bieden tegen apenpokken. Daarnaast lopen er op dit moment acties om toegang te krijgen
tot de beperkte mondiale voorraad van een bestaande virusremmer, die momenteel nog
niet beschikbaar is in de Europese Unie.

Hierbij wordt ook gekeken naar samenwerking binnen de Europese Unie. In het verband
van de nieuw opgerichte Europese Autoriteit voor paraatheid en reactie op noodsituaties
op gezondheidsgebied (HERA) kunnen lidstaten besluiten om gezamenlijk op te trekken
om vaccins en andere zogenaamde «medische tegenmaatregelen» te kopen. Dergelijke samenwerking
op EU-niveau kan relatief snel tot stand komen en kan het voordeel bieden dat er grotere
hoeveelheden producten kunnen worden ingekocht, mogelijk ook tegen een redelijke prijs,
en waarbij de EU als substantiële speler op de markt kan opereren. Dit zal van geval
tot geval bekeken kunnen worden. Rondom de apenpokken wordt momenteel onderzocht of
en op welke termijn er langs Europese weg vaccins en geneesmiddelen ingekocht kunnen
worden.

Vraag 6

Welke inspanningen verricht u of gaat u verrichten om bij te dragen aan de bestrijding
van het apenpokkenvirus in ontwikkelingslanden en ziet u daartoe nog extra mogelijkheden?

Antwoord 6

Het kabinet volgt de ontwikkelingen rond het apenpokkenvirus en de berichtgeving en
richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) daarover op de voet. Op dit
moment zijn nog geen uitbraken gemeld van ontwikkelingslanden waar het apenpokkenvirus
niet endemisch is. Het kabinet voert geen ziektespecifiek mondiaal gezondheidsbeleid.
Door inzet op het versterken van primaire gezondheidssystemen, community engagement
en ongeoormerkte bijdragen aan mondiale gezondheidsfondsen en – organisaties zoals
de WHO, Global Financing Facility (GFF) en de Global Fund to end Aids, TB and Malaria
draagt het kabinet bij aan de capaciteit van ontwikkelingslanden om ziekten zoals
het apenpokkenvirus tegen te gaan en verspreiding te voorkomen.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Tielen (VVD),
ingezonden 20 mei 2022 (vraagnummer 2022Z10048).