Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Rahimi en Peter de Groot over het bericht 'Bouwend Nederland: trage betalingen Rijk kosten bouwsector miljarden'

Antwoord van Minister Adriaansens (Economische Zaken en Klimaat), mede namens de Ministers
voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en van Infrastructuur en Waterstaat
(ontvangen 23 mei 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr.
2456.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Bouwend Nederland: trage betalingen Rijk kosten bouwsector
miljarden»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe verklaart u het verschil tussen de termijn van 75 dagen voordat midden- en kleinbedrijven
(mkb) geld ontvangen van het Rijk en de wettelijke betaaltermijn van 30 dagen, waar
het Rijk zich aan dient te houden?

Antwoord 2

De termijn van 75 dagen heeft betrekking op het hele proces vanaf afronding van een
inspanning tot betaling.

Een deel van die tijd wordt genomen door bedrijven zelf voordat zij hun factuur indienen.
Deze periode ziet op de dagen vóórdat de rijksoverheid de factuur ontvangt (de zogenoemde
factuurdatum). De wettelijke betaaltermijn van 30 dagen waarbinnen opdrachtgevers
facturen dienen te betalen, wordt door de rijksoverheid doorgaans zeer goed nageleefd.

Overheden zijn sinds 2013 wettelijk verplicht hun rekeningen binnen 30 dagen na ontvangst
van de factuur te betalen. De overheid heeft niet alleen een wettelijke verplichting
om tijdig te betalen, maar vervult hierin ook een voorbeeldfunctie. Jaarlijks informeer
ik uw Kamer met een monitor over het betaalgedrag van de rijksoverheid, provincies
en gemeenten. In deze monitor wordt enkel gekeken naar de periode die ziet op de termijn
na het indienen van de factuur. Uit deze monitor blijkt dat binnen de rijksoverheid
deze wettelijke termijn van 30 dagen doorgaans goed wordt nageleefd. Meer dan 95%
van de facturen wordt binnen 30 dagen betaald.2

2021

2020

2019

2018

2017

96,7%

96%

95,8%

95,1%

95,8%

De Monitor Betaaltermijnen Overheid geeft het percentage ingediende facturen weer
dat binnen 30 dagen wordt betaald. In het onderzoek van adviesbureau Cash Discovery
wordt ook de periode hiervoor meegenomen. Ik kan geen uitspraken doen over de termijn
die ziet op de periode vóórdat de rijksoverheid de factuur ontvangt (de zogenoemde
factuurdatum). Deze periode wordt niet door de rijksoverheid gemonitord, omdat deze
periode niet ziet op de wettelijke betaaltermijn van 30 dagen.

Het onderzoek van Cash Discovery is gebaseerd op 12 opdrachten bij Rijkwaterstaat,
Rijksvastgoedbedrijf en ProRail. Ik heb er geen zicht op in hoeverre de uitkomsten
representatief zijn voor de ervaringen van andere bedrijven met deze opdrachtgevers
of met andere opdrachtgevers vanuit de rijksoverheid.

Vraag 3

Wat is uw reactie op het onderzoek van adviesbureau Cash Discovery, waaruit blijkt
dat ondernemers gemiddeld 75 dagen moeten wachten, voordat zij door het Rijk worden
betaald?

Antwoord 3

Zoals aangegeven in het Commissiedebat van 6 april 2022 neem ik signalen serieus dat
de betaaltermijnen van de rijksoverheid veel hoger liggen dan 30 dagen. Het is voor
ondernemers van belang dat zij op tijd worden betaald door hun afnemers. Snelle betaling
biedt ondernemers namelijk meer financiële ademruimte. Het op tijd betalen van facturen
door de rijksoverheid, provincies en gemeenten is van wezenlijke invloed op de financiële
positie van ondernemingen en daarmee op de economische kracht. Daarom heb ik toegezegd
om met de betrokken bewindspersonen van Financiën, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
en Infrastructuur en Waterstaat te inventariseren waar in het proces problemen ontstaan
met betrekking tot late betaling en hoe we dat kunnen versnellen. We zullen de Tweede
Kamer daarover informeren voor de zomer.

Vraag 4

Hoe heeft deze termijn zich de afgelopen jaren ontwikkeld? Is deze termijn toe- of
afgenomen en wat zijn de verklaringen hiervoor?

Antwoord 4

De wettelijke betaaltermijnen van de rijksoverheid worden sinds 2009 gemonitord op
basis van de ontvangstdatum van de factuur. Per departement wordt gekeken in hoeverre
de wettelijke betaaltermijn (op basis van de ontvangstdatum van de factuur) van 30
dagen wordt gehaald. In 2016 heeft de rijksoverheid de ambitie verhoogd van 90% naar
95% betalingen voor ingekochte goederen en diensten die binnen 30 dagen moeten zijn
afgerond.

Uit de monitor Betaaltermijnen Overheid blijkt dat de rijksoverheid meer dan 95% van
de facturen binnen 30 dagen betaalt (zie het antwoord op vraag 2).

Vraag 5

Deelt u de mening dat, nu grote mkb-bedrijven gemiddeld 75 dagen moeten wachten op
de betaling, dit een groot beslag legt op de kaspositie van deze bedrijven en dat
dit een slechte ontwikkeling is?

Antwoord 5

Ervan uitgaande dat de vragen gesteld worden in het kader van het FD-bericht «Bouwend
Nederland: trage betalingen Rijk kosten bouwsector miljarden», neem ik aan dat deze
vraag betrekking heeft op betalingen van het Rijk aan mkb-bedrijven in de bouwsector.
Graag verwijs ik naar mijn antwoord op vragen 2, 3 en 4.

Vraag 6

Kunt u uiteenzetten of deze lange betalingstermijnen ervoor hebben gezorgd dat bouwprojecten,
waar de rijksoverheid opdrachtgever van is, vertraging hebben opgelopen omdat bedrijven
in de problemen zijn gekomen?

Antwoord 6

Nee, het verband tussen de wettelijke betalingstermijnen en vertragingen in bouwprojecten
hebben Rijkswaterstaat en Rijksvastgoedbedrijf niet geconstateerd.

Vraag 7

Welke signalen zijn er van bouwbedrijven die geen opdrachten meer willen aannemen
van de rijksoverheid als gevolg van de lange betalingstermijn? Welke mkb-bedrijven
zijn gestopt met toeleveranties aan grote bouwprojecten?

Antwoord 7

Bij Rijkswaterstaat en Rijksvastgoedbedrijf zijn hier geen signalen van bekend. Uit
de gesprekken die het Rijksvastgoedbedrijf voert met brancheorganisaties komt naar
voren dat bedrijven het snelle betaalgedrag (binnen 30 dagen) van de rijksoverheid
waarderen. Het is bij Rijkswaterstaat en Rijksvastgoedbedrijf niet bekend of mkb-ondernemingen
als toeleverancier van bouwprojecten van opdrachtnemers van de rijksoverheid ook binnen
30 dagen worden betaald.

Vraag 8

Wat gaat u eraan doen de betalingstermijn van het Rijk te reduceren naar 30 dagen,
zodat grote mkb-bedrijven niet in de knel komen op de kapitaalmarkt, nu hun kaspositie
onder druk staat?

Antwoord 8

Graag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 3.