Schriftelijke vragen : Noodvisa voor journalisten

Vraag 1

Kunt u toelichten hoe de Nederlandse posten in Rusland de inzet voor mensenrechtenverdedigers,
onder wie journalisten, kunnen voortzetten na de aanstaande uitzetting van vijftien
Nederlandse diplomaten?

Vraag 2

Bent u bekend met de reikwijdte van de toegenomen dreiging voor mensenrechtenverdedigers
in Rusland sinds het Russische leger Oekraïne aanviel, waaronder vervolging van critici
van de oorlog vanwege «het in diskrediet brengen van het leger», of op grond van terrorisme-aanklachten,
laster of fraude?

Vraag 3

Bent u bekend met het feit dat het verspreiden van «nepnieuws» kan worden bestraft
met maximaal vijftien jaar cel, en dat er (eind april) al meer dan 15.000 mensen zijn
beboet of gearresteerd vanwege deelname aan anti-oorlogsdemonstraties of -acties?1 2 3

Vraag 4

Bent u bekend met de clausule in de EU Guidelines for Human Rights Defenders (waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd) die van EU-lidstaten verlangt dat zij
«snelle hulp en bescherming bieden aan mensenrechtenverdedigers in derde landen die
in gevaar verkeren, onder meer door noodvisa uit te geven en te voorzien in tijdelijke
opvang in EU-lidstaten»?4

Vraag 5

Erkent u dat Russische journalisten en andere Russische mensenrechtenverdedigers die
gevaar lopen onder deze clausule vallen? Ziet u kans om deze route vaker in te zetten
voor mensenrechtenverdedigers en journalisten in bedreigende situaties?

Vraag 6

Erkent u dat er een verschil bestaat tussen long-term multi-entry Schengen visa, waarvoor een band met het uitnodigende land wel gevraagd mag worden, en noodvisa
voor mensenrechtenverdedigers in acute bedreigende situaties waarbij het doel is om
de betrokkene uit die situatie te redden en de consulaire mogelijkheid te geven om
zo snel mogelijk het land te verlaten?5

Vraag 7

Bent u bekend met het feit dat op basis van de EU Guidelines on Human Rights Defenders een band met Nederland niet in de regels van de Visa Code staat, en dus geen criterium
hoeft te zijn voor het verstrekken van een noodvisum?

Vraag 8

Hoe beoordeelt u het feit dat de Nederlandse ambassade te Moskou meermaals bij de
beoordeling tot afgifte van een noodvisum aan Russische mensenrechtenverdedigers de
binding met Nederland als criterium heeft opgevraagd? Lopen mensenrechtenverdedigers
in acute bedreigende situaties hierdoor het risico dat hen een noodvisum wordt ontzegd?

Vraag 9

Hoe beoordeelt u deze discrepantie tussen het internationale Schengenverdrag en de
EU-richtsnoeren enerzijds, en het handelen van de Nederlandse ambassade te Moskou
anderzijds?

Vraag 10

Wat kunt u doen om te voldoen aan de internationale plicht om mensenrechtenverdedigers
en journalisten in bedreigende situaties een optie tot veiligheid te bieden middels
een noodvisum om de Schengen-unie binnen te kunnen komen?

Vraag 11

Hoe kunt u invulling geven aan het noodvisum-systeem zoals aanbevolen in de EU Human Rights Guidelines om zo te voorkomen dat mensenrechtenverdedigers en journalisten tussen wal en schip
raken door een gebrek aan uniforme regelgeving op EU-niveau?

Vraag 12

Hoe gaat u een mogelijkheid tot noodvisa creëren voor journalisten in bedreigende
situaties en hiermee invulling geven aan de motie-Dassen en Van der Lee van 17 juni
2021 (Kamerstuk 35 663, nr. 27), die met ruime Kamermeerderheid werd aangenomen?