Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kuiken en Westerveld over de voorgenomen sluitingen van GGZ-instellingen en centra

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 2 mei
2022).

Vraag 1

Bent u bekend met de geplande sluiting van de Kliniek Intensieve Behandeling (KIB)
in Amsterdam West?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel andere instellingen zijn er in Nederland die deze zorg (het KIB behandelt
patiënten die reguliere klinieken niet meer aankonden) kunnen leveren? Hoe lang zijn
de wachttijden voor deze instellingen?

Antwoord 2

Een KIB wordt in Nederland op 7 plekken (waaronder de KIB in Amsterdam West, die per
1 mei 2022 sluit) aangeboden, waarbij er ongeveer 170 klinische bedden beschikbaar
zijn.

De wachttijd voor de KIB is niet exact weer te geven, omdat we wachttijden op het
niveau van diagnosegroepen registreren. Bij een KIB worden personen met verschillende
diagnosen behandeld die vastlopen in een reguliere behandelsetting, waardoor er niet
sprake is van één wachttijd voor personen die zorg ontvangen in een KIB.

Vraag 3

Klopt het dat het KIB sluit vanwege chronisch personeelstekort of spelen hier ook
financiële redenen mee? Hoe wilt u wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz)
verminderen als het personeelstekort in de ggz ervoor zorgt dat instellingen moeten
sluiten en er steeds minder zorg geleverd kan worden? Welke concrete acties wilt u
nemen om te zorgen voor voldoende personeel voor de complexere ggz?

Antwoord 3

De instelling heeft mij laten weten dat recent gelijktijdig een aantal zorgverleners
hun dienstverband heeft opgezegd. Door het ontstane capaciteitstekort kan de veiligheid
en kwaliteit van zorg niet meer gegarandeerd worden, zo stelt de instelling.

In het kader van de wachttijden spelen er meerdere uitdagingen voor de ggz, in mijn
brief over de wachttijden van 23 februari jl.2 heb ik aangegeven welke maatregelen ik neem om deze te ondervangen en om de wachttijden
aan te pakken.

Om te zorgen dat er voldoende en goed geschoold personeel beschikbaar is, is het advies
van het Capaciteitsorgaan leidend. In dit advies wordt aangegeven hoeveel opleidingsplaatsen
er benodigd zijn, opdat er in de toekomst voldoende professionals aanwezig zijn. Voor
de kwaliteit en continuïteit van zorg nu en in de toekomst is het daarnaast van belang
dat de ggz voor alle medewerkers een aantrekkelijke branche is en blijft om in te
werken. Helaas constateer ik dat er een uitstroom van werken in loondienst naar zzp-schap
is ontstaan. In januari 2022 is

het Ministerie van VWS daarom in samenwerking met de Nederlandse ggz en de Nederlandse
Vereniging voor Psychiatrie een traject gestart, gericht op het maken van gezamenlijke
werkafspraken over de organisatie van zorg voor alle werkenden in de ggz3. Het streven is om vóór het zomerreces van 2022 gedragen oplossingsrichtingen en
afspraken uitgewerkt te hebben.

Naast dit traject rondom werkafspraken, is het tevens van belang om ook breder in
te zetten op het aantrekkelijk maken van het werken in de ggz, ook in de grotere (specialistische)
ggz-instellingen waar de meeste complexe ggz verleend wordt. Dit betekent aandacht
voor goed werkgeverschap, onder andere door het vergroten van zeggenschap van medewerkers,
aandacht voor de werk-privé balans en een gezonde en veilige werkomgeving. Het is
aan werkgevers om hiermee aan de slag te gaan en ik ben voornemens om ze hierbij te
ondersteunen vanuit de sector brede arbeidsmarktaanpak. Uw Kamer ontvangt de hoofdlijnen
van deze aanpak binnenkort.

Vraag 4

Waarom sluit de KIB al binnen drie maanden? Wat betekent de sluiting van de KIB voor
de cliënten die hier in behandeling zijn? Kan continuerende hulp gegarandeerd blijven
voor cliënten, aangezien het hier om cliënten gaat die reguliere klinieken niet aankonden?
Wat betekent dit voor cliënten die op de wachtlijsten stonden voor deze kliniek? Ziet
u ook dat het ontbreken van goede opvolging van deze zorg zal leiden tot veel grotere
(en duurdere) problemen bij deze cliëntengroep?

Antwoord 4

De instelling geeft aan dat KIB Amsterdam West sluit vanwege het acute personeelstekort,
waardoor continuering van de zorg niet langer verantwoord is volgens de instelling
en het behandelaanbod op korte termijn afgebouwd wordt. De instelling geeft aan dat
de huidige cliënten, die in behandeling zijn, hun lopende behandeling kunnen afmaken
bij een andere vestiging van deze zorgaanbieder of er wordt gezocht wordt naar passende
behandeling bij een andere zorgaanbieder.

Wat betreft de beschikbaarheid van de psychische zorg, zoals de KIB in Amsterdam West
deze aanbiedt, is het aan de zorgaanbieder en zorgverzekeraar om er zorg voor te dragen
dat cliënten kunnen (blijven) rekenen op goede en passende zorg. Zorgverzekeraars
hebben daarbij zorgplicht voor hun verzekerden en dus een verantwoordelijkheid voor
de continuïteit van zorg. In dit proces houden de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toezicht op de situatie vanuit het
oogpunt van continuïteit van zorg voor cliënten.

Vraag 5

Kloppen de signalen dat er bij Altrecht TOPGGz Psychosomatiek Eikenboom in Zeist ook
zestien bedden weg moeten? Klopt het dat deze kliniek gespecialiseerde ggz-behandelingen
aanbiedt voor mensen met zeer ernstige psychosomatiek? Op hoeveel plekken worden dergelijke
behandelingen gegeven in Nederland? Klopt het dat er lange wachtlijsten zijn voor
dergelijke behandelingen, tot soms wel een jaar?

Antwoord 5

Het bestuur van Altrecht heeft mij hier recent over geïnformeerd. Het klopt dat de
instelling het voornemen heeft om de bestaande klinische capaciteit terug te brengen
van tweeëndertig naar zestien bedden. Daarnaast geeft de instelling aan dat het deeltijd/dagprogramma
wordt uitgebreid zodat er meer behandelplekken

komen voor patiënten die wel een intensief traject nodig hebben, maar geen 24-uurs
zorg.

Locatie de Eikenboom van Altrecht is gespecialiseerd in ambulante en klinische behandeling
van (jong) volwassenen met ernstige en/of complexe SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde
lichamelijke klachten), zoals somatoforme stoornissen, somatisch-symptoomstoornis
en conversiestoornis. Het is de enige klinische voorziening voor patiënten met ernstige
en/of complexe SOLK. De wachttijd voor somatoforme stoornissen is op dit moment 12
weken en daarmee onder de treeknorm. Voor klinische behandeling bij de Eikenboom geldt
wel een wachtlijst van 26 weken. De instelling verwacht dat deze wachttijd gelijk
zal blijven omdat voor een deel van de patiënten met een deeltijdprogramma een passend
zorgaanbod wordt geboden.

Vraag 6

Is u bekend waarom er bedden moeten verdwijnen? Heeft dit een financiële achtergrond?
Is hier opnieuw sprake van zwaardere, specialistische zorg die te duur wordt gevonden
en dus wordt afgebouwd?

Antwoord 6

Het doel van de instelling is, zoals hierboven aangegeven, om het aanbod anders in
te richten waarbij de afbouw van bedden gepaard gaat met een uitbreiding van behandelplekken
voor behandelingen op basis van deeltijd en dagprogramma.

Vraag 7

Wat betekent deze afbouw van het aantal bedden voor de cliënten die op dit moment
deze behandelingen volgen bij Altrecht TOPGGz Psychosomatiek Eikenboom? Op welke manier
kan de zorg gecontinueerd worden, ook met het oog op de wachtlijst voor deze zorg?
Wat gebeurt er met de mensen die nog op de wachtlijst staan voor deze vorm van behandeling
op deze plek? Ziet u ook dat het ontbreken van goede opvolging van deze zorg zal leiden
tot veel grotere (en duurdere) problemen bij deze cliëntengroep?

Antwoord 7

Zie antwoord vraag 5.

Vraag 8

Hoe kijkt u ernaar dat de afgelopen weken (zie ook de eerdere schriftelijke vragen
van het lid Westerveld d.d. 17 maart 2022) meerdere ggz-instellingen of afdelingen
hebben aangegeven voornemens zijn te sluiten of af te bouwen? Is er sprake van een
sluitingsgolf? Hebben deze instellingen en afdelingen iets gemeen? Hoe houdt u in
de gaten dat er een dekkend aanbod blijft voor specialistische ggz? Wat gaat u doen
tegen de oplopende wachtlijsten voor deze zorg?4

Antwoord 8

Er is op dit moment veel aandacht voor (voorgenomen) sluitingen en veranderingen in
het behandelaanbod van ggz-instellingen. Wat betreft de motieven om te komen tot (voornemens
van) sluiting heb ik in het kader van de casuïstiek waar u op wijst contact gehad
met zorgaanbieders. Uit deze gesprekken blijken er verschillende overwegingen ten
grondslag te liggen aan deze voornemens. Dit zijn bedrijfsmatige en behandelinhoudelijk
overwegingen, maar ook personeelstekorten spelen. De zorgaanbieder en zorgverzekeraar
moeten zorgen voor goede en passende zorg. Zorgaanbieders hebben de verantwoordelijkheid
om goede zorg te leveren, zorgverzekeraars hebben de verantwoordelijkheid te zorgen
dat hun verzekerden binnen een redelijke tijd en reisafstand toegang hebben tot alle
zorg uit het basispakket.

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 4 houden in dit proces de NZa en de IGJ
toezicht en houd ik via deze toezichthouders op mijn beurt vinger aan de pols. Omdat
de aanpassingen van behandelaanbod in korte tijd plaatsvinden heb ik de NZa gevraagd
om de casuïstiek nader te bezien en mij over eventuele gemeenschappelijke onderliggende
factoren te informeren. Ik wil namelijk scherp in beeld hebben of dit incidenten zijn
of dat hier sprake is van een breder onderliggend probleem dat vraagt om een aanpassing
van beleid. De NZa zal mij hierover voor de zomer informeren.

Wat betreft de wachttijdenaanpak verwijs ik graag naar de brief die u 23 februari
jl. van mij heeft ontvangen. Op korte termijn zal ik u voorzien van de antwoorden
op uw vragen voortkomend uit het schriftelijk overleg wachttijden.