Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Lee over het feit dat de Nederlandse Ontwikkelingsbank FMO voor €230 miljoen leningen heeft uitstaan in Oekraïne en buurland Wit-Rusland

Antwoord van Minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking),
mede namens de Minister van Financiën (ontvangen 14 april 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO voor € 230
miljoen heeft uitstaan in Oekraïne en Wit-Rusland?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u aangeven in wat voor specifieke activiteiten het geld van FMO wordt geïnvesteerd
in Wit-Rusland en Oekraïne?

Antwoord 2

De investeringen van FMO in Belarus en Oekraïne zijn voornamelijk gericht op de financiering
van bedrijven in de landbouw- en hernieuwbare energiesector. Zo heeft FMO een investering
gedaan in het Oekraïense bedrijf Allseeds, dat plantaardige oliën produceert en exporteert.

Vraag 3

Wat is uw inschatting rondom het risico van deze investeringen in Oekraïne?

Antwoord 3

De financiële risico’s van de investeringen in Oekraïne zijn op dit moment groot en
worden mede bepaald door de locatie van de gefinancierde ondernemingen binnen Oekraïne.
Ik heb van FMO begrepen dat ze haar projecten actief monitort, reeds een deel van
de waarde van de leningen heeft afgeschreven en haar equity-investeringen heeft afgewaardeerd.
De duur van het conflict zal medebepalend zijn voor de uiteindelijke financiële resultaten
en de uiteindelijke verliezen.

Vraag 4

Wat is uw inschatting rondom het risico van deze investeringen in Wit-Rusland?

Antwoord 4

FMO is beperkt actief in Belarus. De desbetreffende portefeuille is momenteel EUR
11 miljoen waard en sinds de verkiezingen in 2020 doet FMO überhaupt geen nieuwe investeringen
in het land. De financiële risico’s van deze relatief kleine portfolio zijn groot.
Belarus is door de economische sancties in verder economisch isolement geraakt en
dit treft ook de klanten van FMO in Belarus.

Vraag 5

Hoe groot is de kans dat de klanten in deze landen in de nabije toekomst niet meer
aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen?

Antwoord 5

Ik heb van FMO begrepen dat ze in nauw contact staat met haar klanten in Oekraïne
en Belarus. Het merendeel van de klanten in Oekraïne heeft de werkzaamheden op dit
moment opgeschort en de focus ligt op het welzijn van medewerkers en het beschermen
van materieel. Om haar klanten te ondersteunen is FMO, samen met andere financiers,
in gesprek over het opschorten van rente-en aflossingsverplichtingen. Het is waarschijnlijk
dat dergelijke ondersteuning voor een gedeelte van de klanten noodzakelijk is. Het
is echter nog te vroeg om een uitspraak te doen over de kans dat de klanten van FMO
in de nabije toekomst niet meer aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen.

Vraag 6

Heeft de Minister van Financiën als aandeelhouder van staatsdeelneming FMO hierover
eerder al zorgen geuit? Is zij bereid dat alsnog te doen?

Antwoord 6

Als aandeelhouder van FMO staat de Minister van Financiën in nauw contact met FMO
over materiële risico’s waarmee FMO vanwege haar bedrijfsactiviteiten wordt geconfronteerd.
De Minister van Financiën en ik zijn kort na het uitbreken van de oorlog geïnformeerd
door FMO over de investeringen in Oekraïne en Belarus.

De Minister van Financiën deelt de zorgen van FMO over de situatie in Oekraïne. In
de eerste plaats maakt de Minister zich grote zorgen over de humanitaire crisis die
zich ontvouwt in de regio, waarbij miljoenen mensen op de vlucht zijn geslagen voor
het geweld. Daarnaast is de economische crisis waar het land in is gestort zeer schadelijk
voor de bevolking en de bedrijvigheid in het land. Specifiek ten aanzien van FMO is
momenteel nog niet duidelijk wat voor gevolgen de oorlog in Oekraïne uiteindelijk
heeft op haar investeringen. De Minister van Financiën en ik zullen de situatie uiteraard
goed in de gaten houden en hierover in nauw contact blijven met FMO. Daarbij staat
voorop dat het continueren van de investeringsprojecten van FMO in Oekraïne, ten behoeve
van de economische en sociale vooruitgang in het land, na de oorlog prioriteit zal
hebben.

Vraag 7

In hoeverre zijn dit investeringen geweest die instituties aldaar juist hebben verstrekt
of dat er daaromtrent juist risico’s zaten?

Antwoord 7

FMO financiert bedrijven en financiële instellingen in opkomende en zich ontwikkelende
markten met het oog op duurzame economische groei en het verbeteren van de levensstandaard
van de lokale bevolking. FMO investeert niet in overheidspartijen en versterkt daarmee
ook niet direct publieke instituties. Door middel van haar investeringen introduceert
FMO (samen met andere (ontwikkelings-)banken in de betreffende landen) standaarden
met betrekking tot goed ondernemingsbestuur, Know Your Customer en internationaal
maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo levert FMO onder meer een bijdrage aan
het tegengaan van corruptie in het economische verkeer en aan duurzaam ondernemen.

Vraag 8

Hoe schat u de financiële gezondheid van FMO in gezien dit risico, en gezien de eerdere
problemen bij de bank in 2020 toen klanten hun financiële verplichtingen niet konden
nakomen en de bank het jaar afsloot met een verlies van € 205 miljoen? En wat zijn
de mogelijke gevolgen daarvan voor de Nederlandse staat?

Antwoord 8

FMO heeft aangegeven dat het nog te vroeg is om een volledige inschatting te geven
van de impact van de oorlog in Oekraïne op de investeringen en leningen van FMO en
daarmee voor de staat als aandeelhouder. Een complicerende factor is dat de oorlog
in Oekraïne niet alleen gevolgen heeft voor de FMO-projecten in Oekraïne of Belarus,
maar indirect ook voor de projecten in andere lage- en middeninkomenslanden waar men
van Oekraïne, Belarus of Rusland afhankelijk is voor onder andere graan, grondstoffen
en energie. FMO doet daarom momenteel onderzoek naar de impact van de oorlog in Oekraïne
op haar bredere investeringsportefeuille in die landen.

Op dit moment is de financiële positie van FMO goed. Per einde 2021 had FMO een CET1-ratio
van 22,5%, hetgeen ruim boven de minimumvereisten van DNB is. Daarnaast heeft FMO
in 2021 een winst van EUR 491 miljoen geboekt. Ik begrijp van FMO dat zij voldoende
buffers heeft om financiële tegenvallers in haar portefeuille zelfstandig op te vangen,
net zoals in 2020 het geval was (zie ook het FMO jaarverslag van 20212).

Ik benadruk echter dat de mogelijke gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor FMO en
daarbij voor de Nederlandse staat momenteel nog zeer lastig in te schatten zijn.