Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuiken over het bericht ‘ACM: Bergman bepaalt grotendeels eigen prijs in onderhandelingen met verzekeraars’

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 5 april
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2004.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «ACM: Bergman bepaalt grotendeels eigen prijs in onderhandelingen
met verzekeraars»?1

Antwoord 1

Ja, ik heb kennisgenomen van dit bericht.

Vraag 2

Deelt u de zorgen over de positie van de Bergman Clinics (met winstoogmerk) in verhouding
tot algemene ziekenhuizen, waarbij Bergman Clinics de tarieven sneller kan laten stijgen
dan algemene ziekenhuizen? Zo ja, wat wil u hier aan doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

De berichtgeving waarnaar u verwijst komt mede voort uit onderzoek dat de Autoriteit
Consument en Markt (ACM) heeft verricht in het kader van haar fusietoezicht. Naar
aanleiding van een melding tot voornemen van de overname van NL Healthcare door Bergman
Clinics heeft de ACM onderzoek gedaan en geconcludeerd dat die voorgenomen concentratie
de mededinging zou beperken en zou leiden tot substantiële prijsstijgingen en innovatieve
zorg minder betaalbaar zou worden. In haar onderzoek constateerde de ACM dat Bergman
Clinics reeds over een sterke onderhandelingspositie beschikt tegenover zorgverzekeraars
en dat zij haar prijzen de afgelopen jaren sterker heeft kunnen laten stijgen. De
ACM heeft op grond van dit onderzoek besloten dat Bergman Clinics de Maartenskliniek
niet mag overnemen.

Ik vind dat de beschikbaarheid van kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare
zorg aan patiënten altijd voorop moet staan. Het fusietoezicht dat de ACM verricht
op grond van de Mededingingswet draagt daaraan bij. Daarbij toetst de ACM voorgenomen
fusies of overnames op de gevolgen voor de mededinging. Het beschermen van effectieve
mededinging en daarmee keuzemogelijkheden voor patiënten en zorgverzekeraars vormt
een belangrijke waarborg om te voorkomen dat dominante posities ontstaan. Mocht er
toch een dominante positie bestaan, beschikken de ACM en de Nederlandse Zorgautoriteit
(NZa) over de bevoegdheid om in te grijpen. De ACM ziet op grond van de Mededingingswet
erop toe dat partijen met een economische machtspositie daarvan geen misbruik maken,
bijvoorbeeld door partijen uit te sluiten of onredelijk hoge tarieven te hanteren.
De NZa heeft een bevoegdheid om aan partijen met aanmerkelijke marktmacht verplichtingen
op te leggen. Zo kan zij indien een risico bestaat op te hoge prijzen voorwaarden
stellen waardoor misbruik van een dominante positie kan worden voorkomen. De ACM en
de NZa zijn onafhankelijk toezichthouders die hun bevoegdheden rond fusies en dominante
posities op grond van de feiten en omstandigheden van het individuele geval eigenstandig
kunnen inzetten, teneinde belangen van patiënten en verzekerden te waarborgen.

Het is niet aan mij maar aan de ACM om fusies te toetsen en daarbij rekening te houden
met de kenmerken van de zorgsector en het risico op onder meer prijsstijgingen in
te schatten. Daarnaast bevat de meest recente Monitor medisch-specialistische zorg
2021 van de NZa inzicht in de contractering, gelijkgerichtheid en financiële prikkels
in 2020 en 2021 en kostenontwikkeling in 2019.

Vraag 3

Welke middelen heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om de positie van een zorgaanbieder
te beteugelen, wanneer deze aanbieder op deelterreinen dominant is geworden? Welke
rol heeft de ACM bij overname van kleine zelfstandig behandelcentra (ZBC’s) door Bergman
Clinics, die Berman Clinics hebben geholpen om hun positie te versterken?

Antwoord 3

Zoals ik noemde in mijn antwoord op vraag 2 heeft het fusietoezicht van de ACM op
grond van de Mededingingswet als doel om vooraf te voorkomen dat door een fusie of
overname de mededinging wordt beperkt en een dominante positie ontstaat of wordt versterkt.
Mocht er toch een dominante positie ontstaan, hebben de ACM en de NZa daarnaast op
grond van de Mededingingswet en de Wet marktordening gezondheidszorg bevoegdheden
om in te grijpen en zo de belangen van patiënten en verzekerden te beschermen.

In haar fusietoezicht op grond van de Mededingingswet toetst de ACM alleen concentraties
die boven bepaalde omzetdrempels uitkomen. Vanwege de kenmerken van de zorgsector
gelden in de zorg lagere omzetdrempels dan in andere sectoren, waardoor in de zorg
meer fusies en overnames kunnen worden getoetst. Met betrekking tot de achtereenvolgende
overnames van Bergman Clinics geldt dat de ACM bijvoorbeeld eerder, in 2018, wel de
concentratie van Bergman Clinics en NL Healthcare Clinics heeft getoetst en na onderzoek
heeft goedgekeurd. Vorig jaar hoefde Bergman twee kleinere voorgenomen overnames niet
te melden bij de ACM, omdat deze onder de verlaagde omzetdrempels bleven. De voorgenomen
overname van Mauritskliniek kwam wel boven deze omzetdrempels uit. Met deze overname
zou Bergman Clinics naar het oordeel van de ACM een nog sterkere positie krijgen bij
de onderhandelingen met zorgverzekeraars en daarmee in staat zijn hogere prijzen af
te dwingen. Daarom heeft de ACM die overname verboden. Tegen het verbodsbesluit van
de ACM staat beroep open bij de rechter, die opnieuw de overname beoordeelt.

Vraag 4

Heeft de ACM voldoende middelen om in te grijpen bij overnames? Zo nee, welke middelen
zijn nog nodig?

Antwoord 4

De ACM heeft met het fusietoezicht op grond van de Mededingingswet een geschikt en
doeltreffend instrument om te voorkomen dat fusies of overnames in de zorg de mededinging
beperken en daarmee de positie van patiënten en verzekerden benadelen, en dat tevens
ruimte laat voor fusies en overnames die juist wel in het belang zijn van patiënten
en verzekerden.

Eerder zijn door mijn voorgangers voorstellen aan uw Kamer gestuurd tot aanpassing
van het markttoezicht in de zorg in een voorstel tot wijziging van de Wet marktordening
gezondheidszorg.2 Ik streef ernaar uw Kamer voor de zomer te informeren over de verdere voortgang met
betrekking tot dit wetsvoorstel.

Vraag 5

Wat is er voor nodig om te voorkomen dat prijzen verder worden opgedreven door een
dominante partij?

Antwoord 5

Het beschermen van effectieve mededinging en daarmee keuzemogelijkheden voor patiënten
en zorgverzekeraars vormt een belangrijke waarborg om te voorkomen dat dominante posities
ontstaan. Mocht er toch een dominante positie bestaan, beschikken de ACM en de NZa
op grond van de Mededingingswet respectievelijk de Wet marktordening gezondheidszorg
(Wmg) over de bevoegdheid om in te grijpen. Zie ook mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 6

Kunt u reflecteren op de verhouding tussen het voornemen uit het nieuwe regeerakkoord
om anderhalvelijnszorg te stimuleren met een nieuwe betaaltitel en de marktmacht van
Bergman Clinics?

Antwoord 6

Ik zie op dit moment geen rechtstreeks verband tussen de marktmacht van Bergman Clinics
en anderhalvelijnszorg, omdat de zorg anders wordt geleverd. Bergman Clinics biedt
medisch-specialistische zorg aan met een focus op specifieke behandelingen. Anderhalvelijnszorg
is nog in ontwikkeling en bevindt zich op het grensvlak tussen (complexere) eerstelijnszorg
en tweedelijnszorg, zoals wanneer klachten lastig voor een huisarts te beoordelen
zijn maar doorverwijzing voor een uitgebreide behandeling nog niet noodzakelijk is.
Ik ben nog aan het verkennen hoe het voornemen uit het coalitieakkoord verder uitgewerkt
kan worden.