Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Lee en Kröger over de zorgelijke situatie bij de voormalige kerncentrale in Tsjernobyl

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor
Klimaat en Energie en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen
29 maart 2022).

Vraag 1

Kent u de berichten, van onder andere het Internationaal Atoomenergie Agentschap en
de autoriteiten in Oekraïne, over de zeer zorgelijke situatie bij de voormalige kerncentrale
in Tsjernobyl, waar 200 personeelsleden nu al twee weken zonder aflossing bivakkeren,
de stroomvoorziening is uitgevallen en er ook geen extern toezicht meer is op stralingsniveaus?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2, 3

Welke mogelijkheden ziet het kabinet om al dan niet via multilaterale organisaties
met spoed te zorgen dat de bemensing van de centrale, de stroomvoorziening en de controle
op stralingsniveaus weer op een adequaat niveau worden gebracht?

Welke organisatie kan het beste de diplomatieke inspanningen coördineren om hierop
snel afspraken te maken met vooral de Russische autoriteiten, bijvoorbeeld als het
gaat om het toelaten van additionele noodapparatuur en reparatiewerkzaamheden aan
stroomvoorziening?

Antwoord 2, 3

Het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) houdt de situatie nauwlettend in
de gaten en is ook de aangewezen partij om het mitigeren van risico’s ter plaatse
te coördineren. DG IAEA Rafael Mariano Grossi heeft voorstellen gedaan over beveiliging
van alle locaties in Oekraïne waar zich nucleair en/of radioactief materiaal bevindt
incl. de kerncentrales. Deze heeft hij op 10 maart jongstleden in het Turkse Antalya
besproken met de ministers van buitenlandse zaken van Oekraïne en Rusland. Verdere
gesprekken tussen beide partijen en het IAEA lopen nog.

Nederland steunt de inspanningen van het IAEA in deze kwestie. Het IAEA is de ter
zake bevoegde technische internationale organisatie, waarbij zowel Oekraïne en Rusland
zijn aangesloten.

Vraag 4

Hoe lang kunnen de noodgeneratoren de stroomvoorziening gaande houden en zijn er maatregelen
mogelijk om die leveringsduur te verlengen, zolang de structurele stroomvoorziening
niet hersteld is?

Antwoord 4

De noodgeneratoren kunnen een aantal dagen de stroomvoorziening gaande houden. Daarna
zullen mensen en middelen beschikbaar moeten zijn om de generatoren van brandstof
te voorzien en klein onderhoud uit te voeren.

Overigens is de aansluiting van Tsjernobyl op het Oekraïense elektriciteitsnet per
14 maart hersteld.

Vraag 5, 6

Wat is er nodig en/of mogelijk om een nieuwe shift van personeelsleden toegang tot
te centrale te laten verkrijgen?

Zijn er alternatieve deskundige medewerkers beschikbaar (desnoods uit andere landen)
die eventueel ingezet kunnen worden als Rusland onverhoopt weigert om het huidige
personeel te laten vervangen door andere Oekraïense collega’s?

Antwoord 5, 6

Het afwisselen van personeelsleden is alleen mogelijk wanneer veilige toegang tot
de centrale verkregen kan worden. Gezien de zeer onoverzichtelijke situatie op de
grond op dit moment, is het onmogelijk om in te schatten of en, zo ja, wanneer dit
mogelijk is. Dat geldt ook voor de eventuele inzet van alternatieve deskundige medewerkers.

Dit vormt onderdeel van de gesprekken die de DG van het IAEA, voert met Rusland en
Oekraïne om afspraken te maken over veiligheid.

Op 21 maart heeft het IAEA bekend gemaakt dat een deel van de staf in Tsjernobyl is
gewisseld.

Vraag 7

Wat kan bij een worstcasescenario de schade zijn aan de volksgezondheid – binnen en
buiten Oekraïne – als de stroomvoorziening definitief wegvalt of uitgeputte personeelsleden
op een gegeven moment benodigde werkzaamheden niet meer top tijd kunnen verrichten?

Antwoord 7

Op korte termijn is de veiligheid op de Tsjernobyl site gewaarborgd en zijn er vanuit
radiologisch oogpunt geen schadelijke gevolgen te verwachten voor mens en milieu,
zowel binnen als buiten Oekraïne. Dit wordt bevestigd door het IAEA en de Western
European Nuclear Regulators Association (WENRA).

Ook een worstcasescenario leidt volgens experts vanuit radiologisch oogpunt hoogstwaarschijnlijk
niet tot ernstige gevolgen, omdat stroomvoorziening niet noodzakelijk is voor de veiligheid
van de aanwezige splijtstof. De op de Tsjernobyl site aanwezige splijtstof bestaat
uit twee delen. Een klein deel van de aanwezige splijtstof is in droge opslag kluizen
opgeslagen. Deze behoeven geen actieve koeling en daarmee is dus geen stroomvoorziening
noodzakelijk om de veilige opslag van dit materiaal te garanderen. Het grootste deel
van de verbruikte splijtstof is opgeslagen in een waterbassin voor nakoeling. Deze
splijtstof is inmiddels zodanig afgekoeld dat het in het bassin aanwezige water voldoende
koelcapaciteit heeft. Er wordt stroom gebruikt voor actieve koeling om de conditie
van de verbruikte splijtstof optimaal te houden, dat wil zeggen, om corrosie van de
splijtstofelementen op lange termijn te voorkomen. Op korte termijn vormt het uitvallen
van de stroom ook voor deze splijtstof geen risico, op langere termijn zal het risico
zeer beperkt zijn.

Personeel op de Tsjernobyl site houdt zich vooral bezig met het uitvoeren van metingen,
herstellen van defecten en het onderhoud plegen aan de installaties. Indien deze werkzaamheden
in het gedrang komen, leidt dit op de korte termijn niet direct tot serieuze veiligheidsconsequenties.
Desalniettemin dient het personeel zijn werkzaamheden goed te kunnen uitvoeren. Dit
is een van de principes voor waarborgen van veiligheid van het IAEA

Vraag 8

Bent u bereid al het mogelijke te doen om een nieuwe ramp bij Tsjernobyl te voorkomen
en deze vragen met spoed te beantwoorden?

Antwoord 8

Ja.