Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kops over de schadelijke gezondheidseffecten van windturbines

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie), mede namens de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 15 maart 2022).

Vraag 1, 2

Hoe reageert u op de conclusies van dr. ir. De Laat, klinisch-fysicus en audioloog
van het Leids Universitair Medisch Centrum, dat het laagfrequente geluid van windturbines
bij omwonenden kan leiden tot: slaapstoornissen, duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn,
oorsuizen, concentratieverlies, hoge bloeddruk en hartslag, bronchitis, rusteloosheid,
angst en depressie?1

Deelt u, kortom, de conclusie dat windturbines ziekmakend zijn?

Antwoord 1, 2

Dr. ir. De Laat heeft de afgelopen jaren meermaals uitspraken gedaan over het laagfrequente
geluid van windturbines en daarbij heeft hij ook aangekondigd om hierover met een
wetenschappelijke publicatie te komen. Deze publicatie laat echter op zich wachten.
Ik kan en wil niet reageren op uitspraken waar ik de achtergrond niet van ken. Zodra
er wel een publicatie beschikbaar komt, zullen de Staatssecretaris van IenW en ik
het RIVM verzoeken om hiernaar te kijken en om relevante inzichten mee te nemen in
het Expertisepunt Windenergie en Gezondheid.

Er zijn afgelopen jaren tientallen studies gedaan naar de gezondheidseffecten van
windturbines. Hieruit blijkt dat omwonenden geluidshinder kunnen ervaren en dat er
mogelijk een verband is met slaapverstoring. Er kunnen dus gezondheidseffecten optreden
door bijvoorbeeld het geluid dat windturbines maken. Het zorgen voor goede milieubescherming
en het in dat verband meewegen van de negatieve (gezondheids-)effecten van windturbines
is onderdeel van de beleidsvorming, om te komen tot nieuwe landelijke normen voor
windturbines. Dit gebeurt ook bij andere geluidsbronnen, zoals het weg-, rail- en
luchtverkeer. Dit is ook aangegeven in antwoord op eerdere vragen (Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2020–2021, nr. 2863).

Vraag 3

Wat vindt u van het voorstel van dr. ir. De Laat om een afstandsnorm van tien keer
de masthoogte te handhaven? Hoe reageert u op de Nederlandse WindEnergie Associatie,
oftewel de windturbinelobby, die dit voorstel niet ziet zitten omdat «er anders nergens
meer windturbines in Nederland mogelijk zijn»?

Antwoord 3

Momenteel wordt er door het Rijk gewerkt aan het opstellen planmilieueffectrapport
(plan-mer) om te komen tot nieuwe landelijke normen voor windturbines. Hierbij zal
ook worden gekeken naar opties voor een afstandsnorm. Op basis van deze plan-mer kan
een zorgvuldige afweging gemaakt worden over het beschermingsniveau voor de relevante
milieuaspecten. Inhoudelijk kan en wil ik hier niet op vooruit lopen. Daarom ga ik
nu ook niet in op betreffende reactie van de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA).

Vraag 4

Deelt u de mening dat «nergens meer windturbines in Nederland» bijzonder goed klinkt?
Deelt u tegelijkertijd de conclusie dat de windturbinelobby pijnlijk laat zien dat
zij niets geeft om de gezondheid van omwonenden, maar louter, in het belang van haar
eigen portemonnee, de bouw van nieuwe windturbines door wil drukken?

Antwoord 4

Deze mening en conclusie deel ik niet. Windenergie op land is onmisbaar voor de energietransitie
en het behalen van onze klimaatdoelen. De inpassing van windparken gebeurt met oog
voor verschillende belangen, zoals goede milieubescherming.

Vraag 5, 6, 7, 8

Deelt u de mening dat het te schandalig voor woorden en de omgekeerde wereld is dat
omwonenden van windturbines genoodzaakt zijn te verhuizen en dus letterlijk op de
vlucht slaan? Deelt u de conclusie dat niet de omwonenden, maar de windturbines moeten
wijken?

Kunt u zich herinneren dat u op eerdere Kamervragen antwoordde: «Ik deel dat het heel
vervelend is, wanneer mensen zich gedwongen zien te verhuizen vanwege de overlast
die zij ervaren door windturbines in hun buurt»?2 Deelt u de mening dat gedwongen verhuizing vanwege gezondheidsklachten veel ernstiger
is dan «heel vervelend»? Waarom bagatelliseert u deze klachten?

Kunt u zich herinneren dat u op eerdere Kamervragen antwoordde: «Er dient eerst te
worden gekeken naar passende oplossingen om de ervaren hinder te beperken. Exploitanten
kunnen bijvoorbeeld een app aanbieden»?3 Deelt u de mening dat omwonenden niet zitten te wachten op een of andere app, maar
simpelweg van de overlast af willen? Waarom neemt u de gezondheidsrisico’s van windturbines
niet serieus?

Deelt u de mening dat gezondheid op nummer één hoort te staan en doorslaggevend moet
zijn? Zo ja, bent u ertoe bereid om onmiddellijk een streep te zetten door alle nieuwe
windturbineprojecten en de bestaande windturbines, waar omwonenden letterlijk ziek
van worden, direct stil te zetten? Zo nee, hoe is het mogelijk dat de gezondheid van
omwonenden klaarblijkelijk ondergeschikt is aan onbetaalbaar, onhaalbaar, onzinnig
en zelfs ziekmakend klimaatbeleid?

Antwoord 5, 6, 7, 8

De Staatssecretaris van IenW en ik nemen de gezondheidsklachten als gevolg van windturbines
serieus en bagatelliseren die niet. Wij hebben hier veel aandacht voor en baseren
het beleid op alle relevante wetenschappelijke inzichten. We zetten in op het waarborgen
van een goede bescherming van omwonenden en omgeving, en daarnaast op het tegelijkertijd
mogelijk maken van ontwikkelingen, zoals bijvoorbeeld de aanleg van windparken voor
schone energie. Voor windturbines geldt dat het beleid (de normen) opnieuw gemaakt
moet worden na de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
van 30 juni 2021. Dit gebeurt op basis van een plan-mer. Uw Kamer wordt betrokken
bij het besluitvormingsproces over de nieuwe normen via het proces voor de bijbehorende
AMvB.