Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Strolenberg over het bericht ‘verdrievoudiging van bedreigingen en geweld tegen gemeenteraadsleden

Antwoord van Minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
25 februari 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1601.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Verdrievoudiging van bedreigingen en geweld tegen gemeenteraadsleden»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat geweld en bedreigingen jegens gemeenteraadsleden, of welke publieke
ambtsdragers dan ook, onacceptabel is en hoe kijkt u tegen deze incidenten aan?

Antwoord 2

Deze mening deel ik. Geweld en bedreigingen kunnen het functioneren en het persoonlijke
leven van raadsleden en andere politieke ambtsdragers negatief beïnvloeden. Dat vormt
een risico voor onze democratische rechtsstaat. Ik vind het belangrijk om samen met
politieke ambtsdragers uit te dragen dat bedreiging en geweld onacceptabel zijn en
dat er altijd melding (en waar mogelijk aangifte) moet worden gedaan van incidenten.
Daarom heb ik gezamenlijk met het Netwerk Weerbaar Bestuur een collectieve norm tegen
intimidatie en bedreiging tegen decentrale politieke ambtsdragers ontwikkeld, alsmede
een stappenplan voor het doen van melding en aangifte. De norm is: intimidatie en
agressie zijn onacceptabel, de afspraak is dat grensoverschrijdend gedrag altijd wordt
gemeld en er zo nodig aangifte wordt gedaan. Het raadslid wordt hierbij ondersteund
door de griffier en burgemeester en krijgt passende nazorg. Met het uitdragen van
deze norm geven we een belangrijk signaal naar de dader en de buitenwereld: bedreiging
en geweld zijn onacceptabel.

Vraag 3

Hoe kijkt u tegen de constateringen aan die gedaan zijn tijdens de evaluatie van het
programma Veilige Publieke Taak, dat liep van 2006 tot en met 2016 en dat beoogde
agressie tegen medewerkers met een publieke taak tegen te gaan, in het licht van het
artikel van de NOS van 16 januari jl.? Wat zegt dit over het programma Veilige Publieke
Taak en ziet u iets in een vergelijkbaar programma nu het geweld en bedreigingen tegen
publieke ambtsdragers, in dit geval gemeenteraadsleden, sterk toeneemt? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 3

Het artikel van de NOS laat zien dat structurele aandacht voor veiligheid van politieke
ambtsdragers nodig blijft. In het Netwerk Weerbaar bestuur werk ik samen met verschillende
partners aan dit thema. Ik trek graag samen op met de partners van dit Netwerk en
de andere ministers om het signaal af te geven dat bedreiging en geweld tegen mensen
met een publieke taak onacceptabel zijn. Dit wordt onder meer gedaan door agressie
en geweld tegen personen met een publieke taak harder te bestraffen, zoals is vastgelegd
in de Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA) tussen de politie en het Openbaar Ministerie.

Onder leiding van het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt het netwerk Weerbaarheid
tegen Ondermijning opgezet. In dit netwerk in opbouw komen professionals van met name
JenV en BZK bijeen en worden over de hele linie methoden en werkwijzen gedeeld om
de weerbaarheid van personen, organisaties of structuren tegen ondermijning te versterken.
Onderdeel daarvan is ook het versterken van de weerbaarheid van professionals/werknemers
in het publieke domein en de strafrechtketen, tegen bijvoorbeeld bedreigingen van
criminelen bij de uitoefening van hun werk.

Vraag 4

Bent u het eens met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden dat de uitkomsten van
het in het artikel genoemde onderzoek aantonen dat er veel meer gedaan moet worden
om het belang van het raadswerk te stimuleren en de positie van raadsleden te versterken?
Zo ja, hoe gaat u dit de aankomende periode aanpakken en is het bijvoorbeeld nodig
om intensiever samen te werken met het Ministerie van Justitie en Veiligheid om een
veilige werkomgeving voor publieke ambtsdragers te kunnen waarborgen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 4

Voor de beantwoording op deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Deelt u de mening dat goed functionerende gemeenteraden essentieel en onmisbaar zijn
voor een goed werkende democratie en dat dit niet ten goede komt als raadsleden besluiten
om te stoppen door de werkdruk, de slechte sfeer in de gemeenteraad of doordat de
druk van buiten te groot wordt? Zo ja, bent u voornemens om dit aan te pakken en hoe
gaat dit er de aankomende jaren uitzien? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ik deel de mening dat het van groot belang om het raadswerk en de aantrekkelijkheid
van het ambt te stimuleren.

Ik laat onderzoek doen naar de politieke cultuur van gemeenten en provincies met als
doel te komen tot een zelfdiagnose-instrument waarmee gemeenten het gesprek kunnen
aangaan over politieke cultuur. Een goede duale politieke cultuur kan ook bijdragen
aan de aantrekkelijkheid van het raadslidmaatschap. Ik zal uw Kamer berichten over
de uitkomsten van dit onderzoek. Tevens wil ik in overleg met het decentraal bestuur
bezien of aanvullende maatregelen ter versterking van het decentraal bestuur en de
decentrale volksvertegenwoordigingen nodig en wenselijk zijn.

Er is de afgelopen jaren veel gedaan om de positie en het functioneren van gemeenteraden
te ondersteunen en te versterken. Het afgeronde programma Democratie in Actie heeft
daar veel voor betekend. Mijn ambtsvoorganger heeft uw Kamer daar bij brief van 22 maart
2021 over geïnformeerd.2

Mijn ambtsvoorganger heeft in de brief van 26 oktober jl. aan uw Kamer geschreven
welke acties en maatregelen zij -in samenwerking met de beroeps- en belangenverenigingen
van het decentraal bestuur- wil nemen om de decentrale volksvertegenwoordigingen te
versterken.3

1. Meer toerusting, scholing en adequate ondersteuning van volksvertegenwoordigers;

2. Meer aandacht voor goede informatievoorziening en democratische controle op regionale
samenwerkingsverbanden;

3. Een gezonde duale politieke cultuur op basis van vertrouwen en goed onderling samenspel
tussen de verschillende bestuursorganen.

Ik ga langs die lijnen de komende periode het decentraal bestuur verder ondersteunen
en versterken.

Er is bij sommige raden handelingsverlegenheid om gebruik te maken van alle mogelijkheden
die er zijn voor goede controle en kaderstelling. Het is van groot belang dat de griffie,
de rekenkamer, fractieondersteuning en ambtelijke bijstand op waarde worden geschat
en worden ingezet. Ik wil gemeenteraden stimuleren om gebruik te maken van de beschikbare
middelen voor de eigen ondersteuning. Het beter benutten van de voor raadsleden beschikbare
ondersteuning en de daarvoor bestaande budgetten draagt ook bij aan het verminderen
van de werkdruk in de raad.

Vraag 6

Welke maatregelen zijn de afgelopen vier jaar geleden getroffen om het niveau van
gemeenteraden naar een hoger niveau te tillen, nu blijkt dat de ontevredenheid onder
raadsleden over het niveau niet gedaald is? Hoe kijkt u hier op terug? Deelt u de
mening dat er iets aan de ontevredenheid over het niveau van de gemeenteraden gedaan
moet worden? Zo ja, hoe bent u van plan het niveau van de gemeenteraden naar een hoger
niveau te tillen en/of de ontevredenheid bij raadsleden weg te nemen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 6

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 5.