Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Palland en Kuik over het artikel 'In veel branches wordt werk geruild voor seks'

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid), mede namens de
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen 23 februari 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1221.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Jij een fotoshoot, ik een pijpbeurt»: in veel
branches wordt werk geruild voor seks»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het artikel?

Antwoord 2

Laat ik vooropstellen dat ik het verwerpelijk vind als er misbruik wordt gemaakt van
mensen in een kwetsbare positie. Op dit moment is er terecht veel aandacht voor seksueel
wangedrag in onze samenleving. Het kabinet heeft 8 februari jl. bekend gemaakt dat
er een regeringscommissaris komt tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het is
van groot belang dit probleem goed aan de kaak te stellen. Het is echt uit den boze
als kwetsbare mensen aan seksuele uitingen of handelingen worden blootgesteld, terwijl
ze dit in feite niet hadden gewild. Iemand met schulden of iemand die dakloos is moet
hulp krijgen en zich niet gedwongen voelen tot seksuele diensten. Er ligt een wetsvoorstel
bij de Raad van State waarmee geregeld wordt dat je strafbaar bent als je weet of
had moeten weten dat de ander geen seksueel contact wil. Het kabinet zal ervoor zorgen
dat de wet ook uitdrukkelijk onder de aandacht wordt gebracht bij de branches waarom
het hier gaat. Het is belangrijk dat de desbetreffende branches een veilige werkomgeving
creëren en een werkklimaat scheppen waar grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar wordt
gemaakt. Volwassenen die op een aanbod ingaan of een aanbod doen zullen zich er goed
van moeten vergewissen dat het echt gaat om vrijwilligheid en wederzijdse instemming
op basis van gelijkwaardigheid. Als het handelt om minderjarigen kan ik kort zijn.
Ruilseks met minderjarigen is verwerpelijk, onaanvaardbaar en reeds strafbaar gesteld
in artikel 248a van het Wetboek van Strafrecht. Jongeren krijgen op school seksuele
voorlichting om bewustwording te creëren. Ze leren seksuele wensen en grenzen bespreekbaar
te maken om daarmee ongewenst gedrag te voorkomen.

Vraag 3

Indien er sprake is van dienstverlening in ruil voor seks, valt dit onder prostitutie-regelgeving?
Op basis waarvan is dit niet het geval?

Antwoord 3

Het aanbieden van diensten in ruil voor seks valt niet onder de definitie van prostitutie,
zoals die bijvoorbeeld in de Wet regulering sekswerk die nu in de Tweede Kamer ligt
wordt gehanteerd. Kenmerkend voor prostitutie is het zich structureel beschikbaar
stellen tot het verrichten van seksuele handelingen met een ander tegen betaling.
Bij ruilseks ontbreekt dit structurele karakter. Zowel prostitutie als ruilseks zijn
in Nederland niet verboden. In beide gevallen zal het wel moeten gaan om vrijwilligheid
en wederzijdse instemming op basis van gelijkwaardigheid. Het is verwerpelijk als
iemand kwetsbaar vanwege bijvoorbeeld schulden en er misbruik wordt gemaakt van een
machtspositie.

Vraag 4, 5

Is hier in uw mening sprake van een gelijkwaardige positie tussen aanbieder en afnemer?
Of is hier naar uw mening sprake van misbruik van mensen (met name vrouwen) in een
kwetsbare positie?

Is het niet zo dat iemand niet in de positie is om «in te stemmen» met seks doordat
deze in een afhankelijkheidsrelatie met de pleger verkeert, bijvoorbeeld in de situatie
van de woningmarkt die onder druk staat?

Antwoord 4, 5

Als het gaat om het niet vrijwillig uitruilen van seksuele diensten, bijvoorbeeld
wanneer iemand met een machtspositie gebruikt maakt van iemand in een kwetsbare positie
vanwege schulden of dakloosheid betreft het een strafbaar feit waar aangifte van gedaan
kan worden. Er ligt een wetsvoorstel bij de Raad van State om het strafbaar te stellen
als je weet of had moeten weten dat de ander geen seksueel contact wil.

Vraag 6, 7

Welke mogelijkheden heeft u om hier maatregelen tegen te nemen? Is «namen & shamen»
van de adverteerder en waarschuwen iets dat kan worden ingezet?

Kunnen brancheverenigingen en/of keurmerken hier actie(f)(ver) tegen optreden?

Antwoord 6, 7

Belangrijk is dat branches een veilige werkomgeving creëren en een werkklimaat scheppen
waar grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar wordt gemaakt. Brancheverenigingen van
de verschillende sectoren kunnen onder meer in voorlichtende sfeer hun leden en de
werknemers hierop aanspreken. Het kabinet zal ervoor zorgen dat het wetsvoorstel dat
bij de Raad van State ligt, waarmee geregeld wordt dat je strafbaar bent als je weet
of had moeten weten dat de ander geen seksueel contact wil, uitdrukkelijk onder de
aandacht wordt gebracht bij de branches. Daarbij merk ik wel op dat niet alle ondernemers
lid zijn van een brancheorganisatie.

Jongeren krijgen op school seksuele voorlichting om bewustwording te creëren. Ze leren
seksuele wensen en grenzen bespreekbaar te maken om daarmee ongewenst gedrag te voorkomen.

Vraag 8

Wat kunnen vrouwen (en anderen), die op basis van deze advertenties (wellicht uiteindelijk)
tegen hun wil seksuele handelingen hebben verricht, hier alsnog tegen doen? Wat is
uw advies?

Antwoord 8

Personen die tegen hun wil in zijn gegaan op ruilseks, kunnen aangifte doen. Bij de
politie en het Centrum Seksueel Geweld (CSG) bestaat specifieke expertise om met aangiften
in zedenzaken om te gaan, ook als het feit langere tijd geleden is gebeurd. CSG centra
hebben een belangrijke rol bij het adequaat en effectief bieden van hulp aan slachtoffers
van seksueel geweld. Door medische en psychische hulp te bieden, worden de gevolgen
van seksueel geweld behandeld en zoveel mogelijk beperkt. Daarnaast kan het CSG helpen
bij het doen van aangifte, als het slachtoffer dit wil. In het wetsvoorstel seksuele
misdrijven, waarvoor op dit moment adviesaanvraag plaatsvindt bij de Afdeling advisering
van de Raad van State, wordt de strafrechtelijke bescherming tegen onvrijwillige vormen
van seks verder verruimd.

Het is dus heel belangrijk om aangifte te doen. Deze personen waarbij schulden of
dakloosheid speelt, kunnen zich wenden tot de gemeente voor schuldhulpverlening of
hulp bij het vinden van een woning. Het is immers juist ook belangrijk om te zorgen
dat deze personen niet meer in een dergelijke kwetsbare positie komen.

Vraag 9

Kunnen deze advertenties verboden worden of anderszins beperkt worden?

Antwoord 9

Dergelijke advertenties kunnen, hoewel in beginsel niet verboden, wel via vormen van
zelfregulering worden beperkt en tegengegaan, bijvoorbeeld door middel van gedragsnormen
vanuit de betreffende branchevereniging of gebruikersvoorwaarden die door de aanbieder
van de website worden gesteld.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Bikker (ChristenUnie),
ingezonden 8 december 2021 (vraagnummer 2021Z22878).