Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hammelburg en Bikker over voortgang en problemen rondom vaccindonatie

Antwoord van Minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking),
mede namens de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 21 februari
2022).

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «100 miljoen vaccindonaties geweigerd in december»
en «Miljardste vaccin verzonden in COVAX-programma»?1
2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de door Unicef geschetste problemen met betrekking tot het weigeren
van vaccins?

Antwoord 2

Ja, deze problematiek is mij bekend.

Vraag 3 en 4

Kunt u toelichten welke factoren ertoe leiden dat vaccins geweigerd worden? In hoeverre
kan het Nederlandse ontwikkelingssamenwerkingsbeleid die factoren mitigeren?

In hoeverre speelt het type vaccin een rol bij het weigeren daarvan en wat is daarvan
de achterliggende reden? Wordt daar rekening mee gehouden in het beleid van COVAX?
Houdt Nederland daar rekening mee in haar donatiebeleid?

Antwoord 3 en 4

Donaties worden in sommige gevallen door het ontvangende land afgewezen vanwege een
tekort aan opslagcapaciteit, te korte houdbaarheid van vaccins, tekort aan toebehoren
of vaccinatietwijfel. Daardoor kunnen leveringen niet tijdig worden verwerkt.

De Nederlandse COVID-19 respons via de Access to COVID-19 Tools Accelerator (ACT-A)
investeert daarom niet alleen in vaccins, maar ook in country readiness, het gereed maken van landen om vaccins na ontvangst effectief te kunnen prikken,
en in het versterken van gezondheidssystemen. De Nederlandse donatie van vaccins in
natura aan COVAX is ongeoormerkt. Hierdoor kan COVAX zelf bepalen waar vaccins het
meeste nodig zijn. Dit bevordert de snelle en efficiënte levering en distributie.
Waar mogelijk probeert COVAX rekening te houden met de voorkeursopties van een land.
Hierbij probeert COVAX te voorkomen dat er te veel verschillende vaccintypes worden
aangeboden. COVAX hanteert daarnaast de regel dat gedoneerde vaccins minimaal 10 weken
houdbaar moeten zijn op het moment van verzending. De aan COVAX gedoneerde vaccins
gaan rechtstreeks van de farmaceuten naar de ontvangende landen.

Afhankelijk van het type vaccin zijn er verschillende randvoorwaarden voor een effectieve
vaccinatiecampagne, zo vereist het Pfizer vaccin geavanceerde koelcapaciteit. Daarnaast
speelt het probleem van wantrouwen jegens bepaalde vaccin types. Dit verschilt per
land. Om de vaccinatiebereidheid te vergroten is daarom extra communicatie over de
betrouwbaarheid van de vaccins nodig. Gavi, dat COVAX beheert, heeft hiervoor in samenwerking
met UNICEF, de WHO en andere partners de Vaccination Demand Hub opgezet, dat instrumenten ontwikkelt om op landenniveau desinformatie te voorkomen
en vaccinatie-bereidheid te vergroten. Dit gebeurt bijvoorbeeld door samenwerking
met sociale media en religieuze organisaties, door training aan journalisten die rapporteren
over gezondheid en vaccinatiecampagnes en door het inzetten van meisjes en jonge moeders
als vaccinatie-ambassadeurs. Ook is het WHO Safety Net opgezet om accurate en betrouwbare informatie digitaal beschikbaar te maken. Via
dit instrument zijn inmiddels 89 websites in 39 landen in 35 talen toegankelijk met
betrouwbare informatie voor de lokale bevolking om zo de vaccinatiebereidheid te bevorderen.

Vraag 5

Heeft u in beeld hoeveel vaccins er – naast de geweigerde vaccins- nog ongebruikt
in de opslag liggen en dreigen verloren te gaan? Welke maatregelen neemt COVAX om
dat zoveel mogelijk te voorkomen? Welke bijdrage levert Nederland daaraan?

Antwoord 5

In Nederland is geen grote vaccinvoorraad die verloren dreigt te gaan. De aan COVAX
gedoneerde vaccins gaan rechtstreeks van de farmaceuten naar de ontvangende landen.
COVAX werkt zoveel mogelijk op diezelfde wijze: door rechtstreeks van de producent
te kopen, kunnen vaccins zonder tussentijdse opslag geleverd worden aan ontvangende
landen.

De effectieve levering van vaccins vereist een solide nationaal vaccinatieplan, hetgeen
door COVAX wordt vereist voor landen die vaccins willen ontvangen. Landen worden bij
de ontwikkeling van dergelijke plannen ondersteund door de Wereldgezondheidsorganisatie.
COVAX steunt ontvangende landen ook praktisch op het gebied van country readiness,bijvoorbeeld door investeringen in de cold chain,de infrastructuur om vaccins (ultra-) gekoeld te vervoeren en te bewaren.

COVAX roept donoren op om ook te denken aan donatie van bijkomende kosten, ancillary costs,zoals naalden en spuiten, zodat deze ook tijdig beschikbaar zijn op landenniveau.
Deze bijkomende kosten worden door COVAX uit financiële donaties gefinancierd. Nederland
draagt hier met ongeoormerkte financiering van COVAX aan bij. De totale Nederlandse
bijdrage aan COVAX bedraagt 93 miljoen euro, waarvan 20 miljoen euro in 2022.

Vraag 6

In hoeverre is COVAX in staat vaccins die worden geweigerd een nieuwe bestemming te
geven?

Antwoord 6

Zie ook het antwoord op vraag 3.

COVAX heeft een ingewikkelde logistieke puzzel te leggen om de vaccins toe te wijzen
aan de 92 landen die gebruik maken van het Advance Market Mechanism van COVAX. Dit
is een proces dat volgens Gavi gemiddeld vijf weken duurt en waarbij COVAX ook van
vele factoren afhankelijk is. Zo moeten er binnen de genoemde periode voldoende verdunningsvloeistof,
spuiten, opslag -en koelcapaciteit beschikbaar zijn en moet het ontvangende land voldoende
absorptiecapaciteit hebben om de vaccins te kunnen inzetten. Niet alle vaccins zijn
daardoor overal inzetbaar. Zodra duidelijk is dat de vaccins in een land niet geaccepteerd
worden, alloceert COVAX deze direct aan een ander land. Hierbij neemt COVAX de absorptiecapaciteit
van een ontvangend land in overweging om de vaccins daadwerkelijk te prikken. Op dit
moment schat COVAX de verspilling op minder dan 1%. In de meeste gevallen lukt het
COVAX om de beschikbare vaccins tijdig (alsnog) een goede bestemming te geven. Tot
nog toe is dat met alle Nederlandse vaccins gelukt.

Vraag 7

Wat is de laatste stand van zaken van de door Nederland beloofde vaccins? Zijn de
16 miljoen gedoneerde vaccins, die tijdens het commissiedebat Wereldwijde aanpak COVID-19
op 9 december 2021 «op weg naar COVAX» waren, inmiddels geleverd?

Antwoord 7

Nederland heeft 27 miljoen vaccins gedoneerd, waarvan 4,2 miljoen vaccins bilateraal
aan Suriname, Kaapverdië, Namibië en Indonesië. Van de donatie van 22,5 miljoen doses
via COVAX zijn 17,8 miljoen doses overhandigd aan COVAX. Volgens UNICEF, de uitvoerende
partner van COVAX, zijn daarvan inmiddels ruim 14 miljoen vaccins aangekomen in het
land van bestemming.

De resterende hoeveelheid Nederlandse vaccins (4,6 miljoen) wordt uiterlijk in maart
2022 aan COVAX aangeboden door de betreffende faciliterende lidstaten. Dat is op het
moment dat ze volgens de oorspronkelijke planning aan Nederland geleverd zouden zijn.
Op dit moment wordt de Nederlandse vaccinatiecampagne voor 2022 nog uitgewerkt. Een
eventueel surplus aan vaccins zal weer worden gedoneerd.

Vraag 8

Hoe ver is COVAX met de beoogde financiering voor 2022 van 7 miljard USD? En hoe ver
is ACT-A met de totale beoogde financiering van 23,4 miljard USD voor alle vier de
pijlers? Kunt u bij uw beantwoording ook ingaan op de uitvoering van de motie Hammelburg
c.s. over het mobiliseren van steun voor COVAX vanuit het bedrijfsleven?3

Antwoord 8

COVAX heeft op 19 januari 2022 een nieuw hulpverzoek (Investment Opportunity) gepresenteerd waarin wordt gesteld dat het 5,2 miljard USD nodig heeft in 2022. Inmiddels
is al 192 miljoen USD hiervoor gecommitteerd. De Europese Investeringsbank maakt daarnaast
300 miljoen EUR beschikbaar voor Afrikaanse landen om extra doses via COVAX te kunnen
aanschaffen. Uit de ACT-A Commitment Tracker blijkt dat er tot nu toe 582 miljoen USD bijeen gebracht is voor het laatste hulpverzoek.
In maart en juni 2022 worden door ACT-A nieuwe pledging conferenties voorzien. De uitvoering van de motie Hammelburg betreffende de inzet
op het mobiliseren van steun van bedrijven voor COVAX zal worden toegelicht in de
kamerbrief «Wereldwijde inzet COVID-19», die voor het debat op 10 maart 2022 naar
de kamer wordt gestuurd.

Vraag 9

Deelt u de mening van de Duitse Minister van Ontwikkelingssamenwerking Svenja Schulze,
die stelt dat nog te weinig landen deelnemen aan de financiering van COVAX? Ziet u
mogelijkheden de betreffende landen daartoe aan te sporen?

Antwoord 9

Ook in 2022 blijft het nodig internationaal bij te dragen aan ACT-A en vaccinpijler
COVAX. Daarbij zijn voldoende vaccins nodig, en moet geïnvesteerd worden in country readiness en versterking van gezondheidssystemen. Dit vergt voortzetting van brede internationale
steun, niet alleen van donoren, maar ook van andere actoren waaronder het bedrijfsleven.
Ik roep hiertoe op in de internationale fora, maar ook in gesprekken met het bedrijfsleven.
Daarbij is het van groot belang dat met extra middelen wordt bijgedragen en dat de
respons op COVID-19 niet ten koste gaat van de noodzakelijke financiering voor het
in stand houden van reguliere gezondheidszorg.