Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over de plannen van dierentuinen om gorilla’s te doden

Antwoord van Minister Staghouwer (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen
2 februari 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1191.

Vraag 1

Kent u het bericht vanThe Guardian «Campaigners criticise European zoo proposals to cull adult male gorillas»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u op de hoogte van de plannen van de European Association of Zoos and Aquaria (EAZA) om gorilla’s te doden, te castreren of om mannelijke gorilla’s solitair op
te sluiten?

Antwoord 2

Door middel van het bericht in The Guardian ben ik daarvan op de hoogte. EAZA heeft een langetermijnvisie opgesteld over alle
verschillende mogelijkheden ten aanzien van het management van gorilla’s. In deze
visie worden meerdere managementopties genoemd om met mannelijke volwassen gorilla’s
in dierentuinen om te gaan, zoals castreren of huisvesten in een «bachelor» groep
(groep met alleen mannelijke dieren), kunstmatige inseminatie, etc.

Vraag 3

Geldt dit plan ook voor Nederlandse dierentuinen die lid zijn van de EAZA? Klopt het
dat Blijdorp te Rotterdam, Burgers Zoo te Arnhem, Ouwehands Dierenpark te Rhenen en
Artis te Amsterdam lid zijn van de EAZA en gorilla’s houden? Welke andere Nederlandse
dierentuinen zijn lid van de EAZA en welke dierentuinen houden gorilla’s?

Antwoord 3

Er zijn zeven dierentuinen in Nederland die lid zijn van EAZA en die gorilla’s houden.
Dat zijn – zoals u al in uw vraag aangeeft – Blijdorp, Koninklijke Burgers Zoo, Ouwehands
Dierenpark en Artis. De andere drie dierentuinen zijn Apenheul, Safaripark Beekse
Bergen en GaiaZOO.

De EAZA benoemt in haar statement2 dat hun leden onafhankelijke organisaties zijn die daarin hun eigen beslissingen
kunnen nemen. In hun statement geven ze ook aan dat er geen korte of middellange termijn
plannen zijn om mannelijke gorilla’s te doden. De Nederlandse dierentuinen die lid
zijn van EAZA zijn niet van plan mannelijke gorilla’s te doden, noch deze dieren solitair
te huisvesten.

Vraag 4

Bent u bereid om het doden van gorilla’s in Nederlandse dierentuinen te verhinderen
en u krachtig uit te spreken tegen het doden van gorilla’s in Europa?

Antwoord 4

Ik ben van mening dat dierentuinen, voordat er gefokt wordt met gorilla’s, een goede
afweging moeten maken. Ze moeten zich vooraf de vraag stellen of het wenselijk is
dat er een nieuw dier geboren gaat worden. In die afweging zouden onder andere het
aantal beschikbare plekken en de bijdrage aan de instandhouding van de diersoort meegewogen
moeten worden. Ook moet er alles aan gedaan worden om het dierenwelzijn te borgen
van de dieren.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het doden van gorilla’s in strijd is met de bescherming van
de soort, een doel waar dierentuinen hun bestaansrecht aan ontlenen? Kunt u uw antwoord
toelichten?

Antwoord 5

Voor het dierenwelzijn is van groot belang dat de dieren zoveel mogelijk in natuurlijke
groepen leven en hun natuurlijke gedrag kunnen uitoefenen. Gorilla’s leven in de natuur
in haremgroep (één man met meerdere vrouwen). Mannelijke dieren verlaten in de pubertijd
de groep om een nieuw groep te vinden. Als een nieuwe groep wordt gevonden, wordt
met de leider van de groep om het leiderschap gevochten. Dit werkt hetzelfde voor
gorilla’s in een dierentuin. Als er in de dierentuin meerdere mannelijke dieren in
een groep bij elkaar geplaatst worden waar ook vrouwelijke dieren aanwezig zijn, leidt
dit tot gevechten met vaak ernstige verwondingen.

Als een dierentuin een fokgroep van gorilla’s heeft, dan is inherent het gevolg dat
er mannelijke dieren over blijven. Daar moet de dierentuin goed voor zorgen. Zoals
eerder aangegeven zijn Nederlandse dierentuinen niet van plan gorilla’s te doden,
noch deze dieren solitair te huisvesten. Ik hecht daarom belang aan onderzoek naar
diervriendelijke alternatieven voor mannelijke gorilla’s die niet in de harem kunnen
blijven. De Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) voert hier momenteel een
langlopend wetenschappelijk onderzoek naar uit.

Vraag 6

Erkent u dat gorilla’s groepsdieren zijn? Bent u dan ook bereid om u krachtig uit
te spreken tegen het solitair opsluiten van mannelijke gorilla’s? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Gorilla’s zijn hele sociale dieren en het kunnen uitoefenen van natuurlijk sociaal
gedrag met soortgenoten is cruciaal voor een positief dierenwelzijn. In artikel 4.7
van Besluit houders van dieren is dan ook vastgelegd dat bij de huisvesting van dieren
zoveel mogelijk rekening moet worden gehouden met het natuurlijk gedrag, waaronder
het sociale gedrag (artikel 4.7, lid 2 onder b). Soms is het nodig om een dier uit
de groep te halen vanwege gevechten of andere sociale onrust. Dit kan soms leiden
tot een korte periode van noodzakelijke solitaire huisvesting totdat er een nieuwe
sociale groep voor een dier is gevonden. Voor deze dieren is binnen EAZA een structuur
ingericht, zodat deze dieren naar een nieuwe groep verplaatst kunnen worden. Echter,
het langdurig solitair huisvesten van niet-solitaire dieren vind ik onacceptabel.

Vraag 7

Wat is de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke gorilla’s in Nederlandse dierentuinen?
Kunt u dit uitsplitsen naar leeftijdscategorie?

Antwoord 7

In onderstaande tabel staat een overzicht van de gorilla’s die in de betreffende Nederlandse
dierentuinen gehouden worden. Iedere dierentuin verstrekt eens per jaar een overzicht
aan RVO van het aantal dieren dat het voorgaande jaar in de dierentuin is geboren,
gestorven, verworven en uitgeplaatst. Op deze manier kan RVO het verloop in dierentuinen
monitoren en signalen van welzijnsproblemen in een vroeg stadium opsporen. Vrijwel
alle dierentuinen leveren daarbij ook een overzicht van hun actuele dierbestanden
aan, al is het verstrekken van dit overzicht niet verplicht. Daarom is van enkele
dierentuinen niet exact bekend hoeveel dieren zij van iedere soort houden. Ook is
er in de cijfers geen onderscheid te maken tussen volwassen dieren en jonge dieren.
Het betreffen de gegevens van 31 december 2020. Het is vanzelfsprekend dat er mogelijkerwijs
wijzigingen hebben plaatsgevonden in 2021 of 2022.

Dierentuinen met gorilla’s Gorilla gorilla

GaiaZOO

3 mannelijke dieren

5 vrouwelijke dieren

Ouwehands Dierenpark

6 mannelijke dieren

Beekse Bergen

Groep 1:

1 mannelijk dier

3 vrouwelijke dieren

Groep 2:

4 mannelijke dieren

Artis

6 mannelijke dieren

3 vrouwelijke dieren

Diergaarde Blijdorp

4 mannelijke dieren

5 vrouwelijke dieren

Apenheul

2 mannelijke dieren

6 vrouwelijke dieren

14 dieren met onbekend geslacht

Koninklijke Burgers» Zoo

5 mannelijke dieren

6 vrouwelijke dieren

Vraag 8

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Antwoord

Ja.