Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Wassenberg en Van Esch over geweld tegen anti-Zwarte Piet demonstranten in Volendam

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), mede namens de Minister
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatie (ontvangen 25 januari 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1217.

Vraag 1

Waarom heeft u na demonstratie tegen Zwarte Piet en racisme in Volendam op 4 december
jongstleden geen statement uit gedaan waarin u namens het kabinet de bedreigingen
en het geweld tegen de demonstranten ten strengste veroordeeld en hun recht om te
protesteren benadrukt? Bent u bereid dat alsnog te doen?

Antwoord 1

Het kabinet keurt dit geweld af, alsmede het feit dat daarmee werd geprobeerd de uitoefening
van het grondwettelijk beschermde demonstratierecht te voorkomen. Het faciliteren
en in goede banen leiden van demonstraties is aan de burgemeester, die daarover verantwoording
aflegt aan de gemeenteraad.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het onaanvaardbaar is dat geweldplegers zich tegen vreedzame
demonstranten keren, hen het recht op demonstreren ontnemen, en daarmee ongestraft
wegkomen?

Antwoord 2

Zoals gezegd keurt het kabinet dit geweld af. De vraag of hier vervolging zou moeten
worden ingesteld is echter aan het OM. Wanneer tot vervolging wordt overgegaan, is
het aan de rechter om te beoordelen of dit geweld bestraft moet worden.

Vraag 3

Kunt u een uitgebreide reactie geven op het artikel «Opinie: Geweld in Volendam tegen
Kick Out Zwarte Piet rechtvaardigt strafvervolging»?1

Antwoord 3

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Hoe oordeelt u over de uitspraak van de burgemeester van Volendam dat een onaangekondigde
demonstratie «niet mag»?2

Antwoord 4

Het is niet aan mij om een oordeel te geven over het optreden van de burgemeester
of over diens uitspraken. De burgemeester legt hierover verantwoording af aan de gemeenteraad.

Zie verder het antwoord op vraag 6.

Vraag 5

Erkent u dat er vooraf gesprekken zijn geweest tussen de betogers en de lokale driehoek
over een demonstratie bij de intocht van Sinterklaas in Volendam, maar dat deze intocht
op het laatste moment werd afgeblazen? Begrijpt u dat de betogers alsnog wilden demonstreren
toen bleek dat er toch een intocht was met Zwarte Pieten waar de gemeente steun aan
gaf?3

Antwoord 5

Het is niet aan mij om dit al dan niet te erkennen, omdat de verantwoordelijkheid
voor het in goede banen leiden van demonstraties belegd is bij de burgemeester, die
daarvoor verantwoording aflegt aan de gemeenteraad.

Vraag 6

Erkent u dat het een grondrecht is om te demonstreren, ook als een demonstratie niet
vooraf is aangekondigd?

Antwoord 6

Het recht om te demonstreren is een groot goed. Van iedere demonstratie moet tevoren
een kennisgeving worden gedaan aan de gemeente. Een kennisgeving stelt het lokaal
gezag in staat om tijdig maatregelen te nemen als dat noodzakelijk is om demonstranten
te beschermen tegen tegenacties en om wanordelijkheden te voorkomen. Niettemin geldt
dat een demonstratie die niet is aangemeld evengoed wordt beschermd door het demonstratierecht.
Het niet doen van een kennisgeving kan er echter in voorkomende gevallen wel toe leiden
dat het eerder gerechtvaardigd is om in te grijpen, omdat er onvoldoende tijd is geweest
om (tevoren) passende maatregelen te nemen en de veiligheid (daardoor) niet gegarandeerd
kan worden.

Vraag 7, 8

Wat vindt u van het standpunt van de burgemeester van Volendam dat de demonstratie
niet was geëscaleerd, aangezien er «geen doden en gewonden waren gevallen»?4

Vindt u dat de lokale driehoek voldoende heeft gedaan om de demonstratie van Anti-Zwarte
Piet betogers in Volendam te faciliteren en hen te beschermen tegen bedreiging en
geweld?

Antwoord 7, 8

Zoals reeds aangegeven in antwoord op bovenstaande vragen geef ik daarover geen oordeel.
Dat is aan de burgemeester en wordt desgevraagd verantwoord richting de gemeenteraad.

Vraag 9

Bent u bereid de burgemeester van Volendam aan te spreken op haar uitlatingen en het
handboek «Demonstreren bijkans heilig» onder de aandacht van de lokale driehoek in
Volendam te brengen?

Antwoord 9

Het handboek «Demonstreren bijkans heilig», uitgegeven door de gemeente Amsterdam,
de politie en het Openbaar Ministerie, is bij het verschijnen daarvan breed onder
de aandacht gebracht en dat blijft het kabinet ook doen.