Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over de rechtsbescherming bij de NCTV
Vragen van het lid Van Nispen (SP) aan de Minister van Justitie en Veiligheid over de rechtsbescherming bij de NCTV (ingezonden 19 november 2021).
Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 13 december
2021).
Vraag 1
Klopt het dat er een schikking is getroffen tussen de NCTV en de imam over het verwijderen
van gegevens en om geen verdere informatie meer te verstrekken over deze man?1
Antwoord 1
Ja.
Vraag 2
In hoeverre verhoudt deze moeizame procedure zich tot uw antwoord op mijn vraag hoe
mensen hun recht zouden kunnen halen als zij ten onrechte op de radar staan van de
NCTV, «Iedere betrokkene heeft op grond van de AVG het recht om persoonsgegevens in
te zien die van hem zijn verzameld, behoudens het geval waarin het gaat om de in de
AVG en de UAVG opgenomen weigeringsgronden. Voor de beoordeling en afhandeling van
een verzoek ter uitoefening van het recht van inzage is er een vaste procedure bij
de NCTV, conform de vereisten van de AVG. Die procedure is ook al meerdere keren in
de praktijk getoetst en die werkt.»?2
Antwoord 2
Op individuele zaken wordt niet ingegaan en dus ook niet op de inhoudelijke afhandeling
van het onderhavige geval. Zoals ook aangegeven in de Kamerbrief van 22 november jl.3 kunnen mensen die willen weten of hun gegevens door de NCTV zijn verwerkt bij het
ministerie terecht. Elk van deze verzoeken wordt zorgvuldig afgehandeld conform het
gestelde in de AVG en dit mondt uit in een aan de verzoeker gericht besluit op zijn
verzoek. Indien een betrokkene het niet eens is met het genomen besluit, staat de
mogelijkheid van bezwaar en beroep open. Tevens kan een betrokkene ook de andere rechten
inroepen die in de AVG zijn opgenomen zoals onder andere een verzoek doen tot wissen
of rectificatie. Sinds het verschijnen van de Kamerbrieven van 12 april 20214 en 21 mei 20215 en het Kamerdebat van 15 juni 2021 heeft de NCTV een groot aantal inzageverzoeken
op grond van de AVG ontvangen. Vanwege de vele inzageverzoeken die zijn ingediend
en het werk dat nodig is om zorgvuldig op al die verzoeken te kunnen ingaan, is er
helaas meer tijd mee gemoeid dan ik graag zou zien.
Vraag 3 en 4
Waarom heeft de NCTV pas besloten tot een schikking toen er twee rechtszaken dreigden?
Klopt het dat de NCTV deze gegevens al veel eerder had kunnen of misschien wel moeten
vernietigen? Zo ja, waarom is daartoe niet overgegaan?
Antwoord 3 en 4
Op individuele zaken wordt niet ingegaan en dus ook niet op de afhandeling van het
onderhavige geval. Verzoeken om inzage in dan wel verwijdering van persoonsgegevens
worden van geval tot geval beoordeeld. De conclusie van het project «taken en grondslagen
van de NCTV» luidde dat het identificeren en analyseren van dreigingen en risico’s
op het gebied van terrorisme en nationale veiligheid, juridisch kwetsbaar is en versterking
behoeft indien daarbij (bijzondere) persoonsgegevens worden verwerkt op basis van
eigen openbare bronnenonderzoek. Naar aanleiding daarvan is het wetsvoorstel Wet verwerking
persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid
bij de Tweede Kamer ingediend. Bovengenoemde ontwikkelingen maken dat inzage- en verwijderingsverzoeken
met inachtneming van de nieuwe inzichten beoordeeld worden. Dat kan in bepaalde gevallen
tot een herbeoordeling leiden. Die beoordeling wordt steeds toegespitst op het individuele
geval.
Vraag 5
Deelt u de strekking van de uitspraak dat sommige mensen kennelijk bij de NCTV als
een soort verdachte te boek staat, terwijl er voor deze mensen niet dezelfde rechten
gelden voor inzage in hun gegevens zoals bij de politie? Zo nee, waarom niet? Zo ja,
waarom gelden daar niet minimaal dezelfde waarborgen?
Antwoord 5
Nee, die strekking deel ik niet. Zoals ik ook in mijn brief van 12 april 2021 heb
aangegeven, is aan het monitoren van uitingen ten behoeve van het duiden van trends
en fenomenen die in potentie de stabiliteit van Nederland kunnen ontwrichten soms
bepaalde informatie over personen verbonden; uitingen worden door personen gedaan.
Bij deze taak hoort daarmee dat bepaalde informatie wordt verwerkt, in sommige gevallen
ook persoonsgegevens, maar alleen voor zover die noodzakelijk zijn voor het maken
van de fenomeenanalyse en ook alleen daarvoor gebruikt worden.
De NCTV is geen opsporingsdienst zoals de politie en de NCTV onderzoekt ook niet of
iemand zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. Wanneer de politie persoonsgegevens
verwerkt in het kader van de politietaak («politiegegevens») is de Wet politiegegevens
(Wpg) van toepassing. De NCTV verwerkt geen persoonsgegevens in het kader van de politietaak.
Op de verwerking van persoonsgegevens door de NCTV is de AVG van toepassing. De AVG
bevat waarborgen voor een zorgvuldige verwerking van en inzage in persoonsgegevens.
Vraag 6
Kunt u reflecteren op de uitspraken van het hoofd van de CTIVD, die stelt dat de NCTV
onder toezicht moet komen te staan, omdat ze zich gedragen als veiligheidsdienst?6
Antwoord 6
Zoals ik in de kamerbrieven van 12 april en 21 mei jl. heb aangegeven, is of wordt
de NCTV geen inlichtingendienst. De NCTV heeft een andere taak en valt niet onder
de WIV. Om die reden is het onderscheid met de taken van de AIVD in het wetsvoorstel
verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale
veiligheid ook expliciet gemaakt.
Voor het wetsvoorstel is, zoals gebruikelijk bij dit soort belangrijke wetsvoorstellen,
er een consultatieronde geweest, is de Autoriteit Persoonsgegevens om advies is gevraagd,
en daarna heeft de Raad van State geadviseerd. Met het verwerken van deze adviezen
zijn extra waarborgen in het wetsvoorstel opgenomen, dat op 9 november aan de Tweede
Kamer is verzonden. Bij de behandeling van dit wetsvoorstel kan hierover nader met
de Tweede Kamer worden gesproken. Het wetsvoorstel is op 23 november jl. door de Tweede
Kamer controversieel verklaard.
Vraag 7 en 8
Kunt u reflecteren op de uitspraken van de oprichter van het Centre for Counter Terrorism
en een universitair hoofddocent conflictstudies en internationale betrekkingen over
de bevoegdheden van de NCTV en waarom deze beperkt zouden moeten zijn?7
Kunt u reflecteren op de uitspraken van een advocaat die onder andere stelt dat de
rechter moeilijk grip krijgt op de NCTV?8
Antwoord 7 en 8
De kritiek van de AP waar in het artikel aan gerefereerd wordt, heeft betrekking op
een verouderde versie van het wetsvoorstel: de versie die in juni werd gebruikt in
de consultatiefase. Voor het wetsvoorstel verwerking persoonsgegevens coördinatie
en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid is, zoals gebruikelijk bij
dit soort belangrijke wetsvoorstellen, een consultatieronde geweest, is de Autoriteit
Persoonsgegevens om advies is gevraagd, en daarna heeft de Raad van State geadviseerd.
Met het verwerken van deze adviezen zijn extra waarborgen in het wetsvoorstel opgenomen,
dat op 9 november aan de Tweede Kamer is verzonden. Bij de behandeling van dit wetsvoorstel
kan hierover nader met de Tweede Kamer worden gesproken.
Vraag 9
Bent u het ermee eens dat alle berichten rondom de NCTV van de afgelopen tijd een
zeer zorgwekkend beeld afgeven van deze dienst? Zo nee, waarom niet?9, 10, 11
Antwoord 9
Nee, de NCTV heeft mijn volste vertrouwen. Zoals ik heb aangegeven in de brieven van
12 april 2021, 21 mei 2021 en 2 november 202112 aan de Tweede Kamer over de werkzaamheden bij de NCTV kwam door het project «taken
en grondslagen van de NCTV» de NCTV zelf tot het inzicht dat de algemene rechtsgrondslag
gezien de rechtsontwikkeling naar huidige maatstaven als juridisch kwetsbaar moet
worden bestempeld en dat de tot dan toe gehanteerde juridische grondslag verstevigd
zou moeten worden door de introductie van een grondslag in een wet in formele zin.
Op grond van de conclusies van dit project zijn bepaalde werkzaamheden gestaakt13 en is het wetsvoorstel Wet verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding
en nationale veiligheid is naar uw Kamer verzonden ter behandeling. Vervolgens is,
daarin gesterkt door de aangenomen motie van het lid Michon-Derkzen tijdens het debat
van 15 juni 2021 om met spoed met een bijzondere wettelijke grondslag te komen voor
de NCTV om persoonsgegevens te verwerken voor de uitvoering van zijn bestaande analyse-
en coördinatietaken, de hoogste prioriteit gegeven aan het aangekondigde voorstel
voor een Wet verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding
en nationale veiligheid, dat op 9 november aan de Tweede Kamer is verzonden.
Vraag 10
Kunt u precies uiteenzetten hoe een klachtenprocedure bij de NCTV werkt en welke waarborgen
er zijn? Zo nee, waarom niet?
Antwoord 10
Naast het doen van inzageverzoeken op grond van de AVG kan iedere burger een klacht
indienen over het handelen van de overheid. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk.
De regels inzake de klachtbehandeling zijn neergelegd in hoofdstuk 9 van de Algemene
wet bestuursrecht (Awb). Voor de overheid is zorgvuldige klachtbehandeling een vereiste
dat voortvloeit uit de beginselen van behoorlijk bestuur en een kwestie van bestuurlijke
betamelijkheid. De NCTV handelt klachten op overeenkomstige wijze en met inachtneming
van de bepalingen in hoofdstuk 9 van de Awb af. Indien betrokkene niet tevreden is
over de afhandeling van de klacht kan deze de klacht door middel een verzoekschrift
voorleggen aan de Nationale ombudsman.
Vraag 11 en 12
Hoe vaak is door de NCTV op verzoek van een betrokkene tot gegevensverwijdering overgegaan,
al dan niet na een schikking?
Kunt een overzicht geven van de rechtszaken waarbij de NCTV de afgelopen jaren betrokken
is geweest als partij? Zo nee, waarom niet?
Antwoord 11 en 12
Zoals gemeld in het antwoord van vraag 2 heeft de NCTV sinds het verschijnen van de
Kamerbrieven van 12 april 2021 en 21 mei 2021 en het Kamerdebat van 15 juni 2021 een
groot aantal inzageverzoeken op grond van de AVG ontvangen. Zoals gemeld in het antwoord
op vraag 3 en 4 wordt op individuele zaken niet ingegaan.
In algemene zin kan ik zeggen dat de NCTV, functionerend onder de ministeriële verantwoordelijkheid
van de Minister van Justitie en Veiligheid, in zeer uiteenlopende situaties betrokken
kan raken bij gerechtelijke procedures. Zo kunnen op basis van de Tijdelijke wet bestuurlijke
maatregelen terrorismebestrijding of de Paspoortwet maatregelen opgelegd worden waartegen
beroep in kan worden gesteld. Daarnaast kan de NCTV procespartij zijn bij procedures
op grond van de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB), civielrechtelijke procedures zoals
bijvoorbeeld repatriëringsverzoeken van uitreizigers naar strijdgebieden en procedures
vanuit de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).
Gelet op de aard van de zaken en de verwevenheid met individuele gevallen, worden
geen uitspraken gedaan over de aantallen en worden die ook niet afzonderlijk bijgehouden.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
F.B.J. Grapperhaus, minister van Justitie en Veiligheid
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.