Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ellian over GSM-detectie in gevangenissen

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 26 november 2021). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 542.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Politiechef is vrijheden zware criminelen in gevangenis
beu: «Hoe humaan moet het zijn»?»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

In hoeverre onderschrijft u het standpunt van politiechef Ekelmans dat zware criminelen
teveel vrijheid hebben in de gevangenis?

Antwoord 2

Het geschetste dilemma, namelijk dat van de veiligheid van de samenleving versus de
grondrechten van gedetineerden, herken ik. De aanpak van georganiseerde criminaliteit
leidt tot een toename van arrestaties van een «buitencategorie» van personen verdacht
van zware criminaliteit. Deze personen realiseren zich dat lange gevangenisstraffen
in het verschiet liggen en hebben er veel voor over om hun straf te ontlopen of om
tijdens detentie door te kunnen gaan met criminele activiteiten. Met de macht en middelen
waarover ze beschikken lukt ze dit op dit moment te vaak. In mijn brief van 22 november
jl. heb ik uiteengezet welke maatregelen ik hierop ga treffen.2

Vraag 3

Deelt u de mening dat het uitgangspunt moet zijn dat communicatie door gedetineerden
via een mobiele telefoon met de buitenwereld in beginsel niet mogelijk moet zijn?
Zo ja, waarom? Zo nee, waarom?

Antwoord 3

Ja, die mening deel ik. Mobiele telefoons mogen niet in bezit van gedetineerden zijn,
omdat ze dan ongecontroleerd met de buitenwereld kunnen communiceren en zo door kunnen
gaan met crimineel handelen.

Vraag 4

Welke mogelijkheden heeft u om communicatie met de buitenwereld door gedetineerden
te beperken?

Antwoord 4

Gedetineerden hebben recht op communicatie met de buitenwereld, dat is belangrijk
voor hun re-integratie. Bij gedetineerden met een hoog risicoprofiel houdt DJI intensief
toezicht op deze contacten. Zo worden telefoongesprekken standaard opgenomen en luistert
DJI deze uit ter voorkoming of opsporing van strafbare feiten of om de veiligheid
in de inrichting te handhaven.3

De invoer en het gebruik van mobiele telefoons door gedetineerden wordt op diverse
manieren beperkt. Er is een toegangscontrole voor gedetineerden en bezoekers. Luchtplaatsen
worden voor gebruik geïnspecteerd op contrabande. En er zijn periodieke celinspecties.
Ook worden zogenaamde mobifinders en honden ingezet die telefoons kunnen opsporen.
Sinds eind 2019 zijn personen die verboden voorwerpen zoals een telefoon een gevangenis
binnensmokkelen strafbaar. En om de aanpak van contrabande te intensiveren heb ik
eerder structureel € 3 miljoen per jaar beschikbaar gesteld.

Vraag 5

Wat is de status van de «GSM-paraplu» waarmee telefoonverkeer vanuit een penitentiaire
inrichting verstoord kan worden?

Antwoord 5

DJI heeft onderzoek gedaan naar de toepassing van een GSM paraplu in de penitentiaire
inrichtingen. Daarna hebben diverse marktpartijen oplossingen gepresenteerd en er
is een offerte uitgebracht. Zoals toegelicht in eerdere Kamervragen van het lid Van
Haga hebben de technische complexiteit, de beperkte effectiviteit en de hoge kosten
die gemoeid gaan met de GSM-paraplu ertoe geleid dat de opdracht niet is gegund en
daarmee is stopgezet.4 Dit is een teleurstellend resultaat. Het versterken van het tegengaan van telefoongebruik
is en blijft een belangrijk onderdeel van de aanpak om crimineel handelen in detentie
tegen te gaan. Daarom doet DJI nu verder onderzoek naar de mogelijkheden van GSM-detectie
binnen het gevangeniswezen. Hierbij wordt samengewerkt met de politie. In de volgende
voortgangsbrief over het gevangeniswezen zal ik de stand van zaken opnemen.

Vraag 6

Is de «GSM-paraplu» volgens u een waardevol instrument om telefoonverkeer vanuit een
penitentiaire inrichting te verstoren? Zo ja, wat is ervoor nodig om dit instrument
zo snel mogelijk in te zetten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Op dit moment wordt de GSM paraplu niet als juiste oplossing voor het tegengaan van
mobiele telefoons in gevangenissen gezien. Aan een alternatief wordt gewerkt, zie
ook antwoord 5.

Vraag 7

Kunt u deze vragen voor het commissiedebat gevangeniswezen en tbs van 2 december a.s.
beantwoorden?

Antwoord 7

Ja.