Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bromet over de bevindingen van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) over zoutcavernes

Antwoord van Minister Blok (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 25 november 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 587.

Vraag 1

Bent u bekend met het de bevindingen van het Staatstoezicht op de Mijnen uit het Inspectierapport
Nouryon Salt zoutwinning Ganzebosveld?1

Antwoord 1

Ja, ik ben daarmee bekend.

Vraag 2

Hoe kan het dat zes afwijkingen van de winningsplannen niet zijn gemeld aan de toezichthouder?

Antwoord 2

Er bestaat geen algemene meldingsplicht voor bedrijven bij afwijking van een winningsplan.
Alleen onvoorziene voorvallen die nadelige of mogelijke nadelige gevolgen voor het
milieu met zich meebrengen of situaties waarin de veiligheid in gevaar is, dienen
zo spoedig mogelijk gemeld te worden. Dat de afwijkingen hier niet gemeld zijn, is
gebaseerd op de inschatting van Nobian Salt dat de afwijkingen geen noemenswaardige
nadelige gevolgen voor de stabiliteit van de cavernes, en daarmee voor het milieu
of veiligheid met zich mee brengen. Nadere analyse van de ontstane overschrijdingen
door SodM onderschrijft deze inschatting. De toezichthouder heeft met Nobian Salt
afgesproken dat het bedrijf mogelijk toekomstige afwijkingen van het winningsplan
zal melden.

Vraag 3

Hoe kan het dat een melding uit 2018, dat twee zoutcavernes aan elkaar zijn gegroeid,
niet openbaar is gemaakt?

Antwoord 3

Over het aan elkaar groeien van cavernes en het effect op de stabiliteit daarvan kan
het volgende worden opgemerkt. Cavernes worden aangelegd in een rij. De dimensionering
van moderne cavernes is zodanig dat als twee cavernes in een rij van cavernes aaneen
groeien, de ontstane structuur ook in die situatie nog stabiel is.

De groei van de caverne wordt gestuurd, en conform voorschriften gecontroleerd, via
sonarmetingen. SodM houdt hier toezicht op. Als SodM vindt dat er onvoldoende sprake
is van een beheerste groei dan kan de toezichthouder handhavend optreden.

Ik neem aan dat u verwijst naar de melding van Nobian aan SodM van 29 oktober 2018.
Deze melding betreft de zoutcavernes 533 en 534. Uit een door SodM beoordeelde analyse
is gebleken dat er geen aanwijzingen zijn dat deze cavernes aan elkaar zijn gegroeid.
Er zijn dan ook geen gevolgen voor de stabiliteit van de cavernes en of voor het milieu
of de veiligheid. Zodoende was er geen aanleiding om de melding openbaar te maken.

Vraag 4

Bent u bereid een evaluatie aan het Staatstoezicht op de Mijnen te vragen van het
verscherpte toezicht tot nu toe?

Antwoord 4

SodM evalueert jaarlijks het verscherpt toezicht op dit bedrijf en publiceert de uitkomsten
daarvan op haar website2. Het verscherpt toezicht heeft zich toegespitst op de stabiliteitsrisico’s van de
zoutcavernes. Nobian Salt B.V. heeft naar aanleiding van het hierboven genoemde inspectierapport3 haar bedrijfsvoering aangepast. Ik zie dan ook geen aanleiding om aan SodM een additionele
evaluatie te vragen.

Vraag 5

Hoeveel zoutcavernes in Nederland zijn inmiddels aan elkaar gegroeid?

Antwoord 5

In de periode voor 1975 was het gebruikelijk om zoutcavernes aan elkaar te laten groeien.
Dit was destijds de wijze waarop het zout werd geproduceerd. Na 1975 is men op een
andere manier zoutcavernes gaan aanleggen en is in Twente het over grote oppervlakten
aaneengroeien van cavernes niet meer voorgekomen.

Bij Hengelo zijn twee actieve cavernes met elkaar in verbinding geraakt. Het betreft
caverne 488 en caverne 487. Vermoedelijk is de verbinding ontstaan door het oplossen
van een zoutlaag tussen beide cavernes. Uit sonarmetingen is gebleken dat deze cavernes
niet over grote oppervlakten aaneen zijn gegroeid. De verbinding is aangetoond via
drukmetingen.

In de concessie Barradeel, van Frisia Zout B.V. (nabij Harlingen), is in 2018 een
vloeistofverbinding ontstaan tussen twee cavernes. Ook dit was het gevolg van het
oplossen van een goed oplosbare zoutlaag tussen de cavernes. In 2019 is de caverne
afgesloten en deze zal in de komende maanden worden verlaten. SodM houdt hier toezicht
op.

In de concessie Veendam van Nedmag B.V. zijn door de winning van kalium-magnesiumzouten
cavernes aan elkaar gegroeid tot één cluster. De toenmalige Minister van Economische
Zaken en Klimaat heeft op 30 april 2021 instemming verleend met het in 2018 ingediende
winningsplan. Nedmag B.V. heeft in dit winningsplan aangegeven dat het niet wenselijk
is om cavernes te laten samengroeien. Er zijn dan ook voorwaarden opgenomen om het
maximale volume van de cavernes te begrenzen.

Vraag 6

Welke gevolgen kan het aan elkaar groeien van eerder genoemde zoutcavernes hebben?
Welke consequenties heeft het aan elkaar groeien van twee cavernes voor het in de
toekomst stabiliseren/vullen van deze caverne(s)?

Antwoord 6

De toezichthouder geeft in het inspectierapport4 aan dat uit een analyse is gebleken dat het aan elkaar groeien van de hierboven genoemde
cavernes geen impact heeft gehad op de stabiliteit van die cavernes en dientengevolge
geen impact heeft op de veiligheid van de omgeving en het milieu. Voor deze cavernes
is het stabiliseren en vullen niet aan de orde.

Vraag 7

Is bekend hoeveel zoutcavernes in Nederland groter zijn dan opgenomen in de winningsplannen?
Zo nee, bent u bereid de toezichthouder te vragen daartoe een onderzoek uit te laten
voeren?

Antwoord 7

De groei van alle cavernes wordt gemonitord met behulp van sonarmetingen. Er zijn
diverse zoutcavernes die op een bepaalde hoogte van de caverne de maximale diameter
uit het winningsplan lokaal overschrijden. Deze situaties zijn bekend en SodM houdt
hierop toezicht zoals uit het eerdergenoemde inspectierapport blijkt. SodM voert op
dit moment een inventarisatie uit naar cavernes waar dit mogelijk ook zou kunnen spelen.
De resultaten van deze inventarisatie worden volgend jaar gepubliceerd.

Vraag 8

Wat zijn de vergunningsvereisten bij de nieuwe zoutwinning in Haaksbergen qua omvang
van cavernes en pilaardikten?

Antwoord 8

Nobian Salt heeft vergunningsaanvragen ingediend voor de nieuwe zoutwinning in Haaksbergen.
Deze vergunningsaanvragen heb ik in behandeling. Ik kan niet vooruit lopen op de vergunningsvoorwaarden
omdat de vergunningsaanvragen nog in procedure zijn en de toetsing nog loopt. Het
opnemen van voorschriften voor de omvang van cavernes en pilaardikten is in principe
mogelijk binnen het wettelijk toetsingskader, uiteraard alleen als uit de toetsing
blijkt dat deze moeten worden opgelegd.

Vraag 9

Wat is de voortgang van de afspraken die de toezichthouder gemaakt heeft over het
stabiliseren van instabiele zoutcavernes en over het toegankelijk maken van cavernes
onder de afvalberg van Twence?5

Antwoord 9

Met Nobian Salt is de afspraak gemaakt om potentieel instabiele en niet inherent veilige
cavernes versneld te stabiliseren. De volgorde van stabiliseren van deze cavernes
is gebaseerd op het specifieke risico van die caverne.

Voor het beoordelen van de cavernes onder de afvalverwerker Twence moeten boringen
worden verricht om sonarmetingen te kunnen uitvoeren. Deze boringen en sonarmetingen
zullen volgens de huidige planning in het eerste kwartaal van 2022 worden uitgevoerd.
Na analyse van de sonarmetingen zal over de opvulling van de cavernes en de termijn
daarvan worden besloten. SodM ziet hierop toe.

Vraag 10

Welk bedrijf is op dit moment eigenaar van de winvergunning in Twente, nu het zoutwinbedrijf
dat actief is in Twente in de afgelopen jaren in hoog tempo meerdere keren van eigenaar
en naam is gewisseld?

Antwoord 10

De vergunning houdende entiteit is op 1 oktober 2021 van naam gewijzigd en heet Nobian
Salt.

Vraag 11

Wanneer er nu schade ontstaat door de zoutwinning in Twente, welk bedrijf is of welke
bedrijven zijn dan aansprakelijk? Hoe gaat het ministerie om met bovengenoemde wisselingen
van eigenaren?

Antwoord 11

De (laatste) vergunninghouder is aansprakelijk. In dit geval is dat de entiteit Nouryon
Salt B.V. dat sinds 1 oktober 2021 Nobian Salt heet. Op dit moment wordt het verzoek
behandeld om de naam op de vergunning te wijzigen naar Nobian Salt. Mijn ministerie
toetst of de financiële capaciteit van het bedrijf zodanig is dat aan de mogelijke
verplichtingen kan worden voldaan. Zo nodig worden financiële garanties gevraagd.
De eigenaars van Nobian Salt zijn The Carlyle Group6 en GIC7.

Vraag 12

Moet de afstand tussen cavernes niet groter en de wanddikte dikker zijn om het samen
groeien van cavernes te voorkomen? Zijn kleine smalle cavernes niet veiliger dan enkele
grote? Hoe verhoudt zich dit tot het winningsplan bij Haaksbergen?

Antwoord 12

In algemeenheid kan niet gesteld worden dat een groot aantal kleinere cavernes veiliger
zijn dan enkele cavernes met een groter volume. Er zijn meerdere factoren die van
invloed zijn om te komen tot een veilig ontworpen caverne en caverneveld. Voorbeelden
hiervan zijn: lokale zout specifieke parameters, de diepteligging en de boven liggende
lagen.

De huidige winningsplannen bevatten veilige marges voor de cavernediameter en de onderlinge
afstand. Het aan elkaar groeien van de bovengenoemde cavernes heeft geen invloed gehad
op de veiligheid van mens en omgeving8.

In het winningsplan van Haaksbergen verwacht ik van Nobian Salt dat zij rekening zal
houden met de nieuwste inzichten, ook ten aanzien van de cavernegrootte. Hierbij zal
de volledige levenscyclus van een caverne worden beschouwd. Dit betreft het ontwerp
van de caverne, de aanleg daarvan, de pekelproductie, het mogelijke hergebruik voor
ondergrondse (energie)opslag en de wijze van verlaten van de caverne na de beëindiging
van de winning of (energie)opslag.

Vraag 13

Kunt u aangeven waar holle cavernes onder gebouwen en/of infrastructuur zitten?

Antwoord 13

Ja, dat is bekend. De vergunninghouder deelt jaarlijks een zogenoemde holruimtekaart
met de toezichthouder.

De bestaande cavernes in Hengelo en Enschede liggen onder, of direct in de buurt van
de zuidgrens van het industrieterrein Twentekanaal-Zuid, onder het industrieterrein
Marssteden in Enschede. Er zijn ook cavernes onder het havengebied ten noorden van
de N18 en ten oosten van de Auke Vleerstraat. Verder zijn er cavernes aanwezig onder
de afvalverwerker Twence en gedeeltelijk onder de A35.