Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Eppink over het Wierdense Veld

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 17 november
2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Slagveld om het Wierdende Veld (2) – Beleid kapittelt
wetenschap» en de conclusie dat «geen van de scenario’s van de betrokken onderzoekers
zouden leiden tot het behalen van de beoogde natuurdoelen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u ermee bekend dat een betrokken onderzoeker van dit natuurbeleid aangaf dat
er «ingrijpendere maatregelen nodig zouden zijn om de beoogde doelen te halen»?2

Antwoord 2

De in het artikel opgenomen uitspraak was mij eerder niet bekend. Omdat de onderzoeker
deze uitspraak – volgens het artikel – alleen anoniem wilde doen, is het voor mij
ook niet mogelijk om na te gaan wat er precies heeft plaatsgevonden.

Vraag 3

Bent u ermee bekend dat LTO Noord de niet behaalbare doelen heeft aangekaart bij de
provincie Overijssel en extra geld gevraagd heeft voor aanvullend onderzoek, maar
dat er tot dusver geen besluit is genomen?

Antwoord 3

In de bestuurlijke adviescommissie van de gebiedsuitwerking Wierdense Veld heeft LTO
Noord de tussentijdse resultaten van de uitwerking van het inrichtingsplan aan de
orde gesteld. Deze lieten zien dat voor het realiseren van de instandhoudingsdoelen
een grotere bufferzone nodig was dan voorzien in de Natura 2000-Gebiedsanalyse, dat
aanvullende interne maatregelen nodig waren en dat mogelijk op korte termijn de drinkwaterproductie
verminderd zou moeten worden.

Naar aanleiding hiervan heeft de provincie Overijssel toen besloten een pas op de
plaats te maken, de verhouding tussen de opgaven voor hoogveenherstel en drinkwaterproductie
nader te verkennen en hiervoor oplossingsrichtingen te verkennen.

Vraag 4

Kunt u een reactie geven op de geschetste situatie in vraag 1 tot en met 3?

Antwoord 4

Hoe het in het verleden ook precies is gelopen, vastgesteld kan worden dat de provincie
de genoemde verkenning heeft afgerond en besloten heeft het gebiedsproces te hervatten.
Tevens is het maatregelenpakket door provinciale staten goedgekeurd, waaruit bleek
dat er vertrouwen is in de effectiviteit van de maatregelen. Onlangs zijn ook al interne
maatregelen in het gebied getroffen. Ik ga ervan uit dat ook in de toekomst – in overleg
met de bij het gebiedsproces betrokken partners – de benodigde maatregelen zullen
worden getroffen.

Vraag 5

Bent u bekend met het rapport «Plan van Aanpak planuitwerking PAS/N2000 Wierdense
Veld»?3

Antwoord 5

Ja.

Vraag 6

Bent u ermee bekend dat het adviesbureau Tauw – dat dit rapport heeft opgesteld –
tevens een prominente rol heeft in het onderzoek zelf?

Antwoord 6

Ja. De provincie Overijssel heeft LTO Noord opdracht gegeven de maatregelen van de
Natura 2000-gebiedsanalyse uit te werken in een inrichtingsplan. LTO Noord heeft voor
de uitvoering hiervan expertise van Tauw ingezet.

Vraag 7

Kunt u een reactie geven over waarom een adviesbureau niet alleen een adviserende
maar ook een prominente, onderzoekende rol heeft in het plan van aanpak?

Antwoord 7

Onderzoek en advies liggen in elkaars verlengde. En aangezien de benodigde gebiedsspecifieke
expertise niet breed beschikbaar is, lag het voor de hand om hetzelfde bureau voor
beide aspecten in te zetten.

Vraag 8

Bent u bekend met het rapport «Ecologische beoordeling Wierdense Veld», waarin gesproken
wordt van enkele tientallen hectaren? Waarom staan op de habitatkaart in AERIUS dan
enkele honderden hectaren ingetekend als «herstellend hoogveen»?4

Antwoord 8

De habitatkartering laat zien dat er in totaal 383 ha Herstellende hoogvenen (H7120)
aanwezig is in het Wierdense Veld. Dit betreft álle onderdelen van dit breed gedefinieerde
habitattype. De op pagina 5 van de Ecologische beoordeling genoemde tientallen hectaren
betreffen slechts een onderdeel van de ambitie voor kwaliteitsverbetering van Herstellende
hoogvenen, namelijk het vervangen van veenmosarme door veenmosrijke begroeiingen.

Vraag 9

Hoe beoordeelt u de «enkele tientallen hectares» in dit ecologische rapport en de
honderden gekarteerde hectares in AERIUS?

Antwoord 9

De tientallen hectares uit het rapport betreffen slechts een klein deel van het totale
oppervlak van het habitattype, zoals blijkt uit het antwoord op vraag 8.

Vraag 10

Bent u bekend met het rapport «Vooronderzoek Wierdense Veld»?5

Antwoord 10

Ja.

Vraag 11

Bent u van mening dat de conclusie correct is dat het Wierdense Veld gekarteerd staat
als «herstellend hoogveen» in AERIUS terwijl het in het jaar 1800 heideveld betrof?

Antwoord 11

In het genoemde rapport staat op pagina 75: «De vegetatie in het huidige natuurreservaat
Wierdense Veld bestond rond 1800 uit heidevelden en hoogvenen.» Het is onduidelijk
waar de auteurs deze conclusie op baseren; er staat namelijk in dat rapport geen kaart
uit 1800 met dit onderscheid en de uitspraak vloeit ook niet voort uit de informatie
die in het hoofdstuk wordt besproken. Op pagina 6 van het rapport staat echter wel
een kaart van eind 17e eeuw met voor het Wierdense Veld en de wijde omgeving de aanduiding
«Moerige Veenen», wat duidt op een hoogveenlandschap.

Tot de vegetatietypen die behoren tot hoogveenlandschappen behoren ook bepaalde vormen
van dophei- en struikheibegroeiingen: «heidevelden» kunnen dus zowel onderdeel zijn
van hoogveenlandschappen als van zandlandschappen. Alleen in het laatste geval is
sprake van andere habitattypen, zoals Vochtige heiden en Droge heiden. Voor de conclusie
of vegetatietypen die kwalificeren voor Herstellende hoogvenen (H7120) daadwerkelijk
tot dat habitattype behoren, is het dus noodzakelijk om na te gaan of ter plekke in
het verleden een hoogveenlandschap voorkwam. Dat kan op een direct wijze worden vastgesteld
op basis van de aanwezigheid van een veenbodem, maar die veenbodem kan inmiddels afgegraven
zijn waardoor niet op voorhand kan worden geconcludeerd dat er van een hoogveenlandschap
sprake is. In dat laatste geval moeten oude kaarten worden geïnterpreteerd. Dat is
gedaan in het rapport «Kartering van de habitattypen Actief en Herstellend hoogveen
in Nederland» (Jansen e.a., 2013). Op pagina 76 staat over het Wierdense Veld: «De
huidige gebiedsbegrenzing ligt volledig binnen het voormalige hoogveenlandschap».
Ook volgens hoofdstuk 20 in het standaardwerk «Hoogvenen» (Jansen & Grootjans, 2019)
was het hele Wierdense Veld onderdeel van een uitgestrekt hoogveenlandschap; de dichtstbijzijnde
zandgronden lagen ruim buiten de begrenzing van het Natura 2000-gebied.

Dat betekent dat het terecht is dat in AERIUS het gehele oppervlak met kwalificerende
vegetatietypen in het Wierdense Veld is aangeduid als Herstellende hoogvenen.

Vraag 12

Kunt u exact aangeven welk deel van het Wierdense veld in 1800 heideveld betrof en
waar de veenputten – daar waar op kleine schaal turf is gewonnen – zich exact bevinden?

Antwoord 12

Het is op grond van de rond 1800 gemaakte kaarten niet mogelijk om onderscheid te
maken tussen onaangetaste hoogveenbegroeiingen met dop- of struikhei («heidevelden»)
enerzijds en veenputten anderzijds. Op de veldkaart die is gemaakt voor de militaire
kaart van rond 1850 staan echter in het zuidwestelijke deel al wel veenputten ingetekend;
de rest van het gebied is ingetekend als onontgonnen, moerassig hoogveen, waarbij
geen onderscheid is gemaakt tussen het al dan niet begroeid zijn met heidesoorten.
Voor de bepaling van het habitattype is het onderscheid is de genoemde onderdelen
niet relevant, zoals blijkt uit het antwoord op vraag 11.

Vraag 13

Bent u bereid elke vraag apart te beantwoorden?

Antwoord 13

Ja.