Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wassenberg over het bericht dat twee wolven zijn ontsnapt in DierenPark Amersfoort

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 8 oktober
2021).

Vraag 1

Kent u het bericht «Dierenpark Amersfoort waarschuwt bezoekers voor loslopende wolf»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Acht u Dierenpark Amersfoort veilig voor bezoekers nu er voor de tweede keer in korte
tijd dieren ontsnapt zijn?

Antwoord 2

Er is veel aandacht voor de veiligheid van mens en dier binnen dierentuinen en er
worden voorzorgsmaatregelen genomen om ontsnappingen te voorkomen. Zo moeten dierverblijven
in dierentuinen beschikken over een adequate afscheiding die het uitbreken van dieren
voorkomt en een veilige barrière vormt tussen de dieren en het publiek. Als een ontsnapping
toch voorkomt, moet hier adequaat op gereageerd worden om gevaarlijke situaties te
voorkomen of te beëindigen. Daarom moeten dierentuinen in het bezit zijn van een noodprotocol.
Beide zaken worden getoetst bij verlening van een dierentuinvergunning.

Het is dan ook uitzonderlijk dat dierentuindieren ontsnappen, helemaal wanneer dit
twee keer achter elkaar in hetzelfde dierenpark gebeurt. DierenPark Amersfoort heeft
in beide gevallen adequaat opgetreden en bezoekers snel in veiligheid gebracht. Bovendien
heeft de dierentuin beide incidenten onderzocht en maatregelen getroffen om ontsnappingen
in de toekomst nog beter te voorkomen.

Vraag 3

Herinnert u het antwoord op de vragen over de doodgeschoten ontsnapte chimpansees
in Amersfoort waarin u aangaf dat er een onafhankelijk onderzoek gestart zou worden
naar wat is misgegaan en wat verbeterd kan worden?2 Is dit onderzoek al afgerond, en zijn de conclusies geïmplementeerd? Zo ja, kunt
u dit onderzoek met de Kamer delen? Zo niet, op welke termijn kan dit onderzoek worden
verwacht?

Antwoord 3

DierenPark Amersfoort heeft zelf een onafhankelijk onderzoek uit laten voeren naar
aanleiding van de ontsnapping van de chimpansees. Dit onderzoek is inmiddels afgerond.
Ik heb het onderzoeksrapport niet in mijn bezit. Wel ben ik met de dierentuin in gesprek
gegaan over de uitkomsten van het onderzoek en de implementatie daarvan.

Er is binnen het onderzoek gekeken naar de totstandkoming van de ontsnapping en naar
het neerschieten van de ontsnapte dieren. De chimpansees konden ontsnappen door een
menselijke fout. Het verblijf werd niet volledig gesloten en er is geen controle geweest
op het sluiten van het verblijf. Bij controle van het verblijf werd te veel op handelingen
door de dierverzorgers vertrouwd, bijvoorbeeld bij het dubbel checken of de dierverblijven
correct waren afgesloten.

Direct na de ontsnapping heeft de dierentuin de werkwijze bij de chimpansees aangescherpt
om herhaling te voorkomen. Bovendien zijn naar aanleiding van het onderzoeksrapport
verdere verbeteringen geïmplementeerd. Zo is er een zogenaamd lock out tag out-systeem aangebracht. Dit systeem zorgt er met behulp van mechanische blokkering voor
dat bepaalde handelingen pas uitgevoerd kunnen worden nadat een vorige handeling is
voltooid. Zo is het nu bijvoorbeeld technisch onmogelijk het verblijf van de chimpansees
te openen voordat het luik dat de dieren buiten sluit gesloten is. Daarnaast zijn
op aanbeveling van het onderzoeksbureau veiligheidsprotocollen geconcretiseerd, werkinstructies
vernieuwd en is de training die nieuwe medewerkers ondergaan geüpdatet. Deze aanpassingen
zijn in eerste instantie toegepast bij de chimpansees en worden momenteel ook zoveel
mogelijk geïmplementeerd in de rest van de dierentuin. Zo wordt het risico op ontsnappingen
in de gehele dierentuin verkleind.

Ook kan naar aanleiding van het onderzoek geconcludeerd worden dat het doodschieten
van de ontsnapte chimpansees de enige handeling was die een einde kon maken aan de
levensbedreigende situatie die was ontstaan doordat de dieren medewerkers aanvielen.
Het teruglokken van de dieren naar hun verblijf was even daarvoor niet succesvol gebleken.
Het toepassen van eventuele alternatieve methoden om de dieren uit te schakelen, bijvoorbeeld
via verdoving of het vangen van de dieren met een net, zou te veel gevaar voor de
medewerkers hebben opgeleverd.

Vraag 4

Hoeveel incidenten met ontsnapte dieren staat u toe voordat de vergunning van Dierenpark
Amersfoort wordt ingetrokken?

Antwoord 4

Het is uitzonderlijk dat dierentuindieren ontsnappen, maar als het gebeurt neem ik
dit serieus. Er wordt dan onderzocht of een dierentuin zich heeft gehouden aan de
geldende veiligheids- en noodprotocollen. Als dit niet het geval is, zal de dierentuin
hierop aangesproken worden. De veiligheids- en noodprotocollen worden bij aanvraag
van de dierentuinvergunning beoordeeld. Ook is hier nadrukkelijk aandacht voor tijdens
inspecties binnen dierentuinen. DierenPark Amersfoort heeft bij beide ontsnappingen
gewerkt volgens de geldende veiligheids- en noodprotocollen.

Vraag 5

Bent u bereid om na dit incident het bestaansrecht van dierentuinen te heroverwegen?
Zo ja, op welke manier wilt u dit gaan doen? Zo niet, waarom niet?

Antwoord 5

Nee. Het betreft hier een uitzonderlijk incident, terwijl dierentuinen een belangrijke
maatschappelijke bijdrage leveren op het gebied van educatie en conservatie.

Wel vind ik het belangrijk dat onderzocht wordt wat er mis is gegaan en hoe ontsnappingen
in de toekomst nog beter voorkomen kunnen worden. DierenPark Amersfoort heeft dit
gedaan na de ontsnapping van de chimpansees, zoals uitgelegd in mijn antwoord op vraag 3.
Ook na de ontsnapping van de wolven heeft de dierentuin direct maatregelen genomen
om herhaling te voorkomen. Het dierenpark deelt haar ervaringen ook met andere dierentuinen.
Ook zal de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland de ervaringen in DierenPark Amersfoort
meenemen in de beoordeling en inspecties van verblijven in andere dierentuinen.

Vraag 6 en 7

Deelt u de mening dat de wolf als soort die van nature in Nederland thuishoort niet
in gevangenschap zou moeten leven, maar juist de kans moet krijgen om onderdeel uit
te maken van de Nederlandse natuur?

Deelt u de mening dat mensen veel meer over de wolf kunnen leren van een natuurexcursie,
dan van dieren in gevangenschap? Zo ja, gaat u dit omzetten in beleid? Zo niet, waarom
niet?

Antwoord 6 en 7

Dat dieren ook in de Nederlandse natuur voorkomen, staat los van de educatieve waarde
van het houden van deze dieren in dierentuinen. Het tentoonstellen van inheemse diersoorten
in dierentuinen kan juist helpen om mensen enthousiast te maken over de natuur dicht
bij huis. Dierentuinbezoekers leren daarmee de Nederlandse natuur beter te waarderen
en worden gestimuleerd zich in te zetten om de natuur beter te beschermen. Dat neemt
niet weg dat ook natuurexcursies zeer educatief kunnen zijn. Dit soort natuureducatie,
waaronder informatieverstrekking over de wolf in de Nederlandse natuur, is belegd
bij de provincies.

Vraag 8

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden?

Antwoord 8

Vraag 6 en 7 heb ik voorzien van een gecombineerd antwoord.