Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Raan en Simons over nieuwe problemen die dreigen te ontstaan omdat de Commissie Werkelijke Schade nog steeds onderbemenst is

Antwoord van Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën – Toeslagen en Douane) (ontvangen
30 september 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ouders klem tussen instanties Belastingdienst»1 in Trouw van 10 september 2021?

Antwoord 1

Ja deze berichtgeving is mij bekend.

Vraag 2

Klopt het dat er nieuwe noodsituaties dreigen te ontstaan, zoals gedwongen huisuitzettingen,
doordat de wachttijd bij de Commissie Werkelijke Schade (CWS) veel te lang is?

Antwoord 2

De wachtlijst die is ontstaan bij de CWS is vanzelfsprekend onwenselijk, maar hierdoor
ontstaan geen urgente schrijnende situaties zoals beschreven in het artikel. De CWS
beoordeelt of de geleden schade door de ouder hoger is dan de reeds uitgekeerde compensatie
en of er recht bestaat op een aanvullende vergoeding. Dit proces is niet bedoeld om
acute financiële nood op te lossen. Een snellere beoordeling door de CWS zou dus niet
nodig moeten zijn om noodsituaties te voorkomen. Aan de procedure bij de CWS gaat
immers vooraf dat een compensatie van ten minste € 30.000 is uitgekeerd, alle schulden
zijn gepauzeerd en worden kwijtgescholden of afbetaald. Als er niettemin sprake is
van acute financiële nood kan het Brede Hulp Team van UHT vervolgens samen met de
gemeenten naar oplossingen zoeken. Ten slotte geldt dat in zeer uitzonderlijke situaties
de mogelijkheid bestaat dat ouders door CWS met voorrang kunnen worden behandeld en
een voorschot op de vergoeding van werkelijke schade kunnen ontvangen voordat de behandeling
bij de Commissie volledig is afgerond. Hierover zijn afspraken gemaakt tussen de UHT
en de CWS en een dergelijke procedure is dit jaar tot dusver vijf keer gevolgd.

Vraag 3

Zijn alle nieuwe noodsituaties die nu kunnen ontstaan in kaart gebracht? Welke noodsituaties
zijn voorzien?

Antwoord 3

Sommige ouders hebben een voor de start van het moratorium uitgekeerd bedrag aan compensatie
moeten gebruiken voor het aflossen van schulden. Die ouders hebben soms toch nog extra
hulp nodig. Die hulp biedt het Brede Hulp Team van UHT, in samenwerking met de gemeenten.
Voor het overige biedt de pauzeknop voor private schulden een oplossing voor ouders.

Vraag 4

Hoe kan het dat de CWS nog steeds onderbemenst is, terwijl u op 1 juli bij het debat
over de hersteloperatie nog heeft gezegd dat u ging opschalen?2

Antwoord 4

De CWS is vanaf juni van dit jaar opgeschaald. De resultaten hiervan zijn met enige
vertraging zichtbaar. Werving, selectie en het inwerken van nieuwe medewerkers vergt
enige tijd. Inmiddels loopt de doorlooptijd niet langer verder op, op korte termijn
zal deze als gevolg van de opschaling gaan afnemen.

Vraag 5

Klopt het dat het in februari 2021 al duidelijk was dat er snel opgeschaald moest
worden?

Antwoord 5

In de eerste maanden van dit jaar werd duidelijk dat de instroom bij de CWS hoger
was dan voorzien. Met hulp van een extern bureau is daarom een doorlichting gemaakt
van de instroom en de daarvoor benodigde behandelcapaciteit. Op basis van die doorlichting
is bij UHT in mei van dit jaar budget gereserveerd voor opschaling bij de CWS. Met
dat budget is vanaf juni begonnen met opschalen.

Vraag 6

Was het op 1 juli 2021 duidelijk dat dit net snel genoeg gebeurde? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, waarom heeft u daarover niets gezegd?

Antwoord 6

Vanaf juni van dit jaar is de CWS opgeschaald op basis van de in het antwoord op vraag
5 genoemde doorlichting. In verband met de benodigde tijd voor werving en selectie
kost het enige tijd voordat de resultaten hiervan zichtbaar worden. Uiteindelijk zou
de doorlooptijd moeten worden verkort tot drie tot zes maanden tussen het moment van
binnenkomst van het verzoek en de advisering door de CWS aan UHT.

Vraag 7

Waarop is de begrote capaciteit gebaseerd? Ligt hieraan een realistische analyse van
de werkdruk, die op de CWS afkomt, ten grondslag?

Antwoord 7

Het aantal gedupeerde ouders met een integrale beoordeling dat een verzoek doet bij
de CWS betreft ongeveer 10% van het totaal aantal ouders met een integrale beoordeling.
Dat percentage is in de afgelopen maanden stabiel. De verwachting is dat de capaciteit
na de geplande opschaling voldoende is om de verzoeken van een dergelijke groep ouders
binnen een doorlooptijd van drie tot zes maanden te kunnen behandelen.

Vraag 8

Is de begrote capaciteit naar uw mening (nog steeds) realistisch? Zo ja, hoe kan het
dan dat CWS het werk niet aankan? Zo nee, bent u dan bereid om een nieuw capaciteitsplan
te komen waarin niet alleen de kwantiteit maar ook de kwaliteit van het werk in de
toekomst voldoende is geborgd?

Antwoord 8

Ik verwijs hiervoor naar de antwoorden op de vragen 4 en 7.

Vraag 9

Is het budget, dat voor de jaren 2021–2023 is gereserveerd voor de opschaling, naar
uw mening nog voldoende? Waarom wel of niet?

Antwoord 9

Ja. De capaciteit is na afronding van de thans geplande opschaling voldoende om de
verzoeken van ouders binnen een doorlooptijd van drie tot zes maanden te kunnen behandelen.
In een nieuwe capaciteitsplanning van dit najaar zal een nieuwe beoordeling plaatsvinden.

Vraag 10

Hoe staat het momenteel met de uitputting van het budget voor dit jaar?

Antwoord 10

De huidige realisatie van de uitgaven loopt achter op het budget. Dit komt onder andere
doordat de nieuwe instroom die ondersteuning bieden voor de CWS later is binnengekomen
dan verwacht.

Vraag 11

Wat kunt u doen om nieuwe noodsituaties zoals huisuitzettingen te voorkomen en bent
u ook bereid om dit te doen?

Antwoord 11

Voor private schulden, bijvoorbeeld aan verhuurders, geldt vanaf de uitbetaling van
de € 30.000 gedurende één jaar de pauzeknop. Als er niettemin sprake is van acute
nood kan het Brede Hulp Team van UHT samen met de gemeenten naar oplossingen zoeken.
Daarnaast bestaat voor ouders nog de mogelijkheid om de noodvoorziening van € 500,–
aan te vragen. Ten slotte geldt in zeer uitzonderlijke situaties de mogelijkheid dat
ouders door CWS met voorrang kunnen worden behandeld, onder meer om een voorschot
op de vergoeding van werkelijke schade te ontvangen voordat de behandeling bij de
Commissie volledig is afgerond.

Vraag 12

Hoe valt uw uitspraak dat «schrijnende situaties voorrang kunnen krijgen» te rijmen
met de uitspraken van de woordvoerder van de CWS, die hierover zegt: «De ouders die
zich melden bij de CWS bevinden zich in de praktijk allemaal in schrijnende situaties.
De CWS handelt de aanvragen daarom in volgorde van binnenkomst af.». Aan welke schrijnende
situaties refereerde u precies?

Antwoord 12

De woordvoerder van de CWS refereerde naar de praktijk dat van alle ouders die een
verzoek indienen bij de CWS al door de UHT is vastgesteld dat zij gedupeerd zijn door
de kinderopvangtoeslagaffaire, met alle negatieve gevolgen van dien voor hun persoonlijke
leven van hen en hun gezin. Mijn referentie naar ouders in schrijnende situaties die
voorrang kunnen krijgen betreft ouders in situaties van financiële nood die als bijzonder
schrijnend is te omschrijven doordat bijvoorbeeld toegang tot basale behoeften als
huisvesting of medische zorg in het geding is. Conform de motie Leijten worden deze
ouders met voorrang behandeld door de CWS voor zover deze urgente problemen niet snel
kunnen worden opgelost door het Brede Hulp Team van de UHT en gemeenten.3

Vraag 13

Wat kunt u doen om de toenemende spanningen tussen de Uitvoeringsorganisatie Herstel
Toeslagen (UHT) en de CWS met betrekking tot de werkwijzen en mandaten van beide instanties
te verminderen en de heling van de gedupeerde ouders weer centraal te stellen? Bent
u ook bereid om dit op zo kort mogelijke termijn te doen?

Antwoord 13

Die toenemende spanningen herken ik niet. Er is intensief overleg tussen de CWS, UHT
en de beleidsdirecties en dat verloopt goed.

Vraag 14

Kunt u binnen 24 uur de garantie aan de gedupeerde ouders afgeven dat het goedkomt?
Kunt u deze vraag beantwoorden met ja of nee, gevolgd door een toelichting?

Antwoord 14

De gedupeerde ouder waarop de berichtgeving is gebaseerd heeft inmiddels met haar
gemachtigde een gesprek gehad met UHT. De CWS en UHT zullen haar aanvraag voor werkelijke
schade met spoed behandelen. De vraag of ik binnen 24 uur aan ouders een garantie
kan geven dat alles goed komt is niet te beantwoorden met ja of nee. Vanaf mijn aantreden
zet ik mij in om gedupeerde ouders herstel te bieden. Zoals al meerdere malen met
uw Kamer besproken strijden daarbij zorgvuldigheid en snelheid soms met elkaar. We
werken zo snel als mogelijk. Inmiddels hebben ruim 46.000 ouders zich als gedupeerde
gemeld, is bij ruim 35.000 ouders een eerste beoordeling (lichte toets) gedaan waarbij
aan bijna 20.000 gedupeerden € 30.000 is uitgekeerd en hebben ruim 3.300 ouders een
integrale beoordeling gekregen. Ook hebben we publieke schulden kwijtgescholden en
ouders uit een WSNP- of MNSP-traject gehaald. We werken aan een regeling voor private
schulden, voor kinderen en voor ex-partners. Dat kost wel tijd en dat betekent bijvoorbeeld
ook dat ex-partners of kinderen die zich nu bij de CWS melden door de CWS nog niet
kunnen worden geholpen. In de gelijktijdig verzonden achtste Voortgangsrapportage
Kinderopvangtoeslag ga ik nader in op de voortgang van de hersteloperatie.