Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ellian over het bericht 'Beruchte topgangster deelt lakens uit in bajes Zaanstad'

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 30 september 2021). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 3950.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Beruchte topgangster deelt lakens uit in bajes Zaanstad»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het bericht dat een gedetineerde, personeelsleden en medegedetineerden,
zou intimideren en een criminele organisatie zou aansturen vanuit de gevangenis?

Antwoord 2

Als er sprake is van dit soort gedrag, dan is dat onacceptabel. Risico’s zijn in het
werk van het gevangeniswezen onvermijdelijk, maar wij doen er alles aan om deze te
beheersen. Om deze reden is extra ingezet op veiligheidsmaatregelen binnen DJI.2 In de opleidingen van het personeel wordt aandacht besteed aan de omgang met gedetineerden
en de dilemma’s die hierbij spelen. Daarnaast zijn er inmiddels twee afdelingen Intensief
Toezicht (AIT) operationeel en wordt er een derde ingericht. Ook is er in iedere PI
een Bureau inlichtingen en veiligheid (BIV) opgezet. Deze bureaus werken met de Gedetineerden
Relatie Monitor (GRM), een tool om onderlinge netwerken in beeld te krijgen. Zoals
ik in de brief van 11 juli 2019 bekend heb gemaakt is er 3 miljoen euro structureel
beschikbaar gesteld voor de strijd tegen smokkelwaar.3 Onder andere hekwerk, camera’s en netten zijn hiermee gerealiseerd. Tevens is het
aantal speurhonden verdubbeld van twintig naar veertig. DJI voert diverse controles
uit, zoals toegangscontroles en controles van cellen en luchtplaatsen. De penitentiaire
scherpte van het personeel is hierbij van groot belang. Daarnaast is het naar binnen
brengen van contrabande per 1 november 2019 strafbaar gesteld. Op de invoer van verboden
spullen staat een geldboete van de derde categorie of een gevangenisstraf van maximaal
zes maanden. Ook is DJI bezig te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om gsm-signalen
te detecteren en te verstoren. Bij het constateren van ongewenst of crimineel gedrag
bij gedetineerden worden er disciplinaire straffen opgelegd. Bij strafbaar gedrag
is het uitgangspunt dat altijd aangifte wordt gedaan zodat gedetineerden strafrechtelijk
vervolgd kunnen worden. De Wet Straffen en Beschermen laat gedrag tijdens detentie
zwaarder meewegen bij de verlening van verlof en de voorwaardelijke invrijheidstelling
(v.i.). Het in gevaar brengen van de veiligheid van medewerkers zal dus consequenties
hebben bij een beslissing over het verlenen van verlof of v.i.

Vraag 3

Hoe wordt een gedetineerde gekozen of benoemd als lid of voorzitter van een gedetineerdencommissie?

Antwoord 3

Nadat een gedetineerde zich verkiesbaar heeft gesteld, kiezen de gedetineerden van
een afdeling zelf wie hen vertegenwoordigt in de gedetineerdencommissie (Gedeco).
Uit de gekozen vertegenwoordigers wordt een voorzitter gekozen.

Vraag 4

Deelt u de mening dat een positie in een gedetineerdencommissie op geen enkele wijze
tot gevolg mag hebben dat een gedetineerde meer privileges geniet dan andere gedetineerden?

Antwoord 4

Ja, die mening deel ik. Leden van de Gedeco komen wel, ter uitoefening van hun functie,
op afgesproken tijdstippen op andere afdelingen voor overleg met andere Gedeco-leden
en/of functionarissen van de inrichting.

Vraag 5

Deelt u de opvatting dat sociale en fysieke veiligheid van alle medewerkers bij de
Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) van essentieel belang is?

Antwoord 5

Ja.

Vraag 6

Welke maatregelen heeft u de afgelopen jaren getroffen om de sociale veiligheid in
Penitentiaire Inrichtingen (PI) te bevorderen?

Antwoord 6

In de opleidingen van het personeel wordt aandacht besteed aan de omgang met gedetineerden
en de dilemma’s die hierbij spelen. Voorts bestaan er vertrouwenspersonen waar de
medewerkers hun zorgen kunnen uiten. Daarnaast kunnen door de AIT´s en BIV´s gedrag
van gedetineerden beter gemonitord worden. Door de invoering van de Wet Straffen en
Beschermen telt gedrag bij verlening van verlof en v.i.

Vraag 7

Kunt u bevestigen dat wanneer een gedetineerde spullen, zoals een TV, kapot maakt
de schade altijd wordt verhaald op de gedetineerde?

Antwoord 7

Ja, uitgangspunt is dat bij vernieling de schade wordt verhaald op de dader.

Vraag 8

Bent u in gesprek vanuit uw rol als werkgever met andere grote overheidswerkgevers
zoals de Politie en Defensie om de best practices uit te wisselen op het gebied van
het bevorderen van sociale veiligheid? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Als er met sociale veiligheid wordt bedoeld de mate waarin medewerkers zich tijdens
hun werk beschermd weten en voelen tegen persoonlijk leed als gevolg van grensoverschrijdend
gedrag van anderen, dan wordt dat onderwerp met enige regelmaat besproken tijdens
interdepartementale overleggen en dan vooral in relatie tot het bevorderen van een
integere organisatie en integer gedrag daarbinnen.

Vraag 9

Hoeveel meldingen van onveilige situaties zijn door het personeel van de DJI de afgelopen
vijf jaren gedaan in de PI Zaanstad?

Antwoord 9

Hieronder staan de cijfers opgenomen van het aantal beschikkingen dat is opgelegd
vanwege bedreiging van het personeel. Het betreft dus alle situaties waarin een dergelijke
bedreiging is geconstateerd en heeft geleid tot een beschikking aan gedetineerde (zoals
een disciplinaire straf). Dit betreft dezelfde cijfers als opgenomen in mijn brief
van mei jl.4, met daarbij de specifieke aantallen voor JC Zaanstad.

Aantal beschikkingen met bedreiging personeel als een van de aanleidingen

2017

2018

2019

2020

Totaal GW

671

689

861

773

Zaanstad

138

118

116

79

Bron: Tulp-Selectie

Vraag 10

Waar kunnen medewerkers terecht met hun zorgen over sociaal onveilige situaties indien
leidinggevenden, na meldingen van medewerkers, onvoldoende actie ondernemen?

Antwoord 10

Medewerkers die vinden dat de leidinggevenden onvoldoende actie nemen na meldingen
over onveilige situaties, kunnen dat melden aan de directeur van de inrichting. Medewerkers
die hun zorg of melding niet willen bespreken met hun eigen of hoger leidinggevenden,
kunnen zich tot het Bureau Integriteit (BI) wenden. Verder kunnen medewerkers altijd
terecht bij een vertrouwenspersoon.

Vraag 11

Welke acties zijn ondernomen na het bericht in de Telegraaf?

Antwoord 11

De directeur heeft overleg gevoerd met medewerkers van de inrichting. Daarbij is opgeroepen
signalen en gevoelens over mogelijke onveiligheid met de leidinggevende te delen,
zodat er onderzoek kan plaatsvinden en (als dat nodig is) maatregelen kunnen worden
getroffen. Medewerkers worden gestimuleerd dit ook te doen.

Daarnaast hebben er in het JC Zaanstad intensieve celinspecties plaatsgevonden, onder
meer met inzet van speurhonden van de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O). Er is
voorts intensief overleg gevoerd met het OM en de politie, onder andere over de orde
en veiligheid in de inrichting, de veiligheid van medewerkers van het JC Zaanstad
en de gevolgen van de publicatie voor een lopend (opsporings-)onderzoek in het JC
Zaanstad.

Vraag 12

Wat gaat u doen om te voorkomen dat criminele organisaties vanuit gevangenissen kunnen
worden geleid?

Antwoord 12

Zie antwoord op vraag 2.

Vraag 13

Indien er nog onderzoeken lopen naar aanleiding van het bericht in de Telegraaf, kunt
u de Kamer berichten over de voortgang en over de uitkomsten van deze onderzoeken
voor het commissiedebat gevangeniswezen en tbs van 2 december 2021?

Antwoord 13

Indien het onderzoek tijdig is afgerond en het bekend maken van de onderzoeksresultaten
geen negatieve invloed heeft op de orde en veiligheid in de penitentiaire inrichtingen
of een lopend opsporingsonderzoek van OM en politie zal ik uw Kamer berichten over
de uitkomsten.

Vraag 14

Kunt u deze vragen afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 14

Ja.