Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Paul en Van der Woude over problemen met ouderverklaringen en DUO

Antwoord van Minister Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media), mede namens
de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (ontvangen 28 september 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met signalen dat het systeem van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO)
«instabiel» is als het gaat om het afgeven van ouderverklaringen voor de aanvraag
van het stichten van een nieuwe school in het primair- of voortgezet onderwijs? Zo
ja, om hoeveel signalen gaat dit en wat is hierbij de oorzaak?1

Antwoord 1

Ik ben ermee bekend dat er door sommige ouders problemen zijn ervaren in het afgeven
van ouderverklaringen. Één ouder heeft daarover rechtstreeks bij DUO een melding gedaan.
Deze ouder kon geen ouderverklaring afgeven omdat het betreffende kind buiten het
(geografische) voedingsgebied viel. Dit is ook aan de ouder toegelicht. Daarnaast
zijn er door of namens 6 initiatiefnemers (uit Kerkrade, Utrecht, Den Haag, Maastricht
en IJsselstein) 11 vragen gesteld over de beschikbaarheid van het systeem bij DUO.
Ruim de helft is terug te leiden naar een storing op 18 juli op het portaal van DUO.
Eén vraag had te maken met een ouder die moeite had met inloggen bij DigiD. Door de
gemeente Kerkrade zijn daarnaast nog negen schermafbeeldingen gedeeld van foutmeldingen.
In acht van deze gevallen ging het om trage laadtijden bij DUO wat uiteindelijk leidt
tot een foutmelding (zie ook het antwoord op vraag 2) en in één geval om problemen
met de DigiD instellingen bij de ouder zelf.

Vraag 2

Klopt het dat tijdens het inloggen op Mijn Duo met DigiD het veelvuldig voorkomt dat
ouders te maken krijgen met een foutmelding bij het invullen van de ouderverklaring
zelf? Zo ja, welke stappen heeft u ondernomen om dit te verhelpen?

Antwoord 2

Ten opzichte van de bijna 3000 ouderverklaringen die tot nu toe met succes zijn afgegeven,
is het in antwoord 1 genoemde aantal beperkt. Een grote groep ouders (ook bijna 3000)
heeft echter te maken gehad met een «functionele melding». Deze groep voldoet niet
aan de voorwaarden voor het afgeven van een ouderverklaring, zoals het hebben van
een kind in de juiste leeftijdscategorie of woonachtig zijn in het wettelijke voedingsgebied
van het initiatief. Mogelijk hebben de ervaringen van deze groep het beeld versterkt
dat er iets technisch fout gaat. Verder is er eind augustus een storing van twee dagen
geweest in MijnDUO en functioneert het systeem sindsdien minder snel dan de bedoeling
is. De problemen betroffen het gehele particuliere portaal en zorgden ervoor dat ouders
soms minder snel een ouderverklaring konden afgeven. Op dit moment ervaren ouders
die een verklaring willen afgeven nagenoeg geen last meer van de effecten van de storing.
De exacte bronoorzaak van de storing eind augustus is helaas nog steeds niet gevonden,
maar er wordt alles aan gedaan om in de onderliggende infrastructuur de oorzaak te
vinden. Ouders die toch problemen ondervinden kunnen contact opnemen met het telefoonnummer
dat op site staat waar zij hun verklaring moeten afgeven. DUO kan desgewenst ouders
helpen bij het invullen van de verklaring.

Vraag 3

Op welke manier zijn DUO en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan
de slag gegaan met de problemen, die onder andere de gemeente Kerkrade heeft gemeld,
als het gaat om het aanmelden van ouderverklaringen? Wat hebben DUO en het Ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap concreet met deze signalen gedaan en op welke
manier hebben zij dit teruggekoppeld aan de melders?

Antwoord 3

DUO heeft gesprekken gevoerd met de melders. In die gesprekken is samen bekeken waar
de ervaren problemen vandaan kwamen. DUO heeft testen gedaan en in de systemen onderzocht
of, en zo ja, welke problemen er zijn geweest en gemeld. De uitkomsten hiervan zijn
verteld aan de melders. Met de gemeente Kerkrade specifiek is zowel voor als na de
brief die de burgemeester uw Kamer gestuurd heeft veelvuldig contact geweest.

Vraag 4

Is het mogelijk om ouderverklaringen ook op een andere manier te verzamelen, bijvoorbeeld
op papier via een notaris? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Bij het opstellen en de behandeling van de wet is om de volgende redenen gekozen voor
de huidige systematiek van indienen van ouderverklaringen. Aan de ene kant bevordert
DigiD de betrouwbaarheid en voorspellende waarde van de ouderverklaringen, omdat ouders
niet zomaar hun verklaring kunnen afgeven en een initiatiefnemer bij wijze van spreken
langs de deuren kan gaan voor handtekeningen. Aan de andere kant worden ouders niet
onnodig gedwongen tot handelingen die voor het afgeven van de verklaring zelf niet
ter zake doen, waarvan wel sprake zou zijn bij papieren ouderverklaringen. In het
wetsvoorstel «Naar een flexibeler scholenbestand» uit 2000 werd voorgesteld om belangstellende
ouders de ouderverklaring bij het gemeentehuis te laten indienen in aanwezigheid van
een ambtenaar van de burgerlijke stand. Ten tijde van dit wetsvoorstel waren de digitale
mogelijkheden beperkt en was deze constructie nodig om de betrouwbaarheid van de verklaring
te vergroten. De Raad van State merkte hierover destijds op dat dit tijdsintensief
en duur is. De huidige digitale mogelijkheden maken het mogelijk een unieke ouderverklaring
online in een beveiligde omgeving af te geven en te verifiëren. Door gebruik te maken
van DigiD wordt optimaal gebruik gemaakt van de bestaande digitale infrastructuur
tussen burgers en overheid, waarmee de uitvoeringskosten en de lasten voor de burger
beperkt worden. Daarnaast is de privacy van de burger er niet bij gebaat als initiatiefnemers
lijsten onder zich hebben met meerdere persoonsgegevens van ouders en leerlingen.
Ik vind dit daarom geen wenselijke optie.

Vraag 5

Klopt het dat DUO in reactie op klachten van inwoners aangeeft dat inwoners in het
geval van een foutmelding zelf een administratie moeten bijhouden van de devices of verbindingen? Waarom neemt DUO hier zelf niet meer verantwoordelijkheid in?

Antwoord 5

Het klopt dat DUO in de gesprekken met één initiatief heeft gevraagd om zo concreet
mogelijke informatie over de foutmelding, omdat DUO in de eigen systemen geen fouten
zag die te relateren waren aan de klachten en toen ook nog geen signalen had van problemen
bij andere initiatieven. DUO vraagt dus alleen om een administratie bij te houden
van de problemen die worden ondervonden als laatste mogelijkheid om het probleem te
onderzoeken en te voorzien van een oplossing.

Vraag 6

Wat betekenen de problemen bij DUO bij het afgeven van ouderverklaringen voor de deadline
van 15 oktober 2021 voor het schooljaar 2023–2024? Is het mogelijk om gemeenten, die
evident te maken kregen met foutmeldingen bij het aanleveren van ouderverklaringen,
hierbij extra tijd te geven voor het verzamelen van voldoende ouderverklaringen?

Antwoord 6

Zoals gezegd is het aantal technische foutmeldingen op dit moment zeer beperkt. Tussen
7 en 20 september zijn bijna 2000 ouderverklaringen verstrekt. Dit is een grote toename,
ook ten opzichte van de periode voordat er een storing plaatsvond bij MijnDUO. Ik
vind het op basis hiervan een te grote ingreep om de wettelijke termijn voor het afgeven
van ouderverklaringen op te rekken. Ouders die een initiatief willen steunen hebben
hier nog enkele weken de tijd voor. Ik volg de ontwikkelingen rondom MijnDUO nauwgezet,
net als het contact tussen DUO en de melders, en grijp in waar nodig.

Vraag 7

Kunnen deze vragen beantwoord worden voor het commissiedebat Digitalisering in het
onderwijs van 30 september 2021?

Antwoord 7

Ja.